Stulecie XIX było na wskroś okresem dominacji cywilizacji łacińskiej. Nad światem zapanowały wielkie mocarstwa europejskie, które podbiły ludy na innych kontynentach np. Wlk. Brytania, Francja, Rosja, Niemcy itd. Narody szeroko rozumianego zachodu zdominowały świat pod każdym względem – politycznym, ekonomicznym, naukowym, militarnym. Czas ten nie bez powodu nazwano „epoką kanonierek”. Do pokonania afrykańskich i azjatyckich ludów wystarczał zachodnim armiom ostrzał dział okrętowych oraz desant uzbrojonych w karabiny żołnierzy. O miażdżącej przewadze ogniowej zachodnich wojsk przekonali się dobitnie np. mahdyści pod Omdurmanem w 1898 roku.
Celem ekspansji krajów europejskich, Rosji i USA stał się także kontynent azjatycki. W ciągu ubiegłych stuleci azjatyckie imperia z powodzeniem konkurowały ze światem łacińskim, często zagrażając jego istnieniu. Wiek XIX był dla narodów Azji czasem porażek i uzależnienia od zachodu. Doskonałym tego przykładem mogą być Chiny. Jeszcze stulecie wcześniej Chiny były wielkim imperium – najludniejszym krajem na świecie (ok. 330 mln ludzi w 1793 roku) oraz największą gospodarkąi. W XIX w. stopniowo przeistoczyły się one w niemal bezbronny kraj półkolonialny. W tym czasie Europejczycy, Rosjanie i Amerykanie pukali do wrót innego azjatyckiego państwa. Państwa, które ponad dwa wieki wcześniej niemal totalnie odizolowało się od świata – Japonii.
Historia Japonii jest bardzo długa. Obfituje w wiele różnych wydarzeń, a okresy pokoju i wewnętrznego rozdarcia przeplatają się wzajemnie. Zgodnie z legendami początki Kraju Kwitnącej Wiśni sięgają VII wieku p.n.e., gdy na tron miał wstąpić pierwszy cesarz – na wpół mityczny Jimmu. Wciągu następnych stuleci władza rezydentów chryzantemowego tronu słabła. Feudalne przemiany ekonomiczne doprowadziły do wykształcenia się majętnych rodów, które sprawowały faktyczną władzę na wyspach od VII w. n.e.. Pojawiła się warstwa wojowników podobnych do europejskich rycerzy – samurajów. Najambitniejsi i najbogatsi z nich sięgali po władzę. Zwano ich szogunamiii. Od nich wywodzi się nazwa systemu politycznego zwanego szogunatem (bądź bakufu), obowiązującego na wyspach mniej-więcej od końca XIII stulecia. Podczas burzliwych dziesięcioleci XVI wieku do brzegów Kraju Kwitnącej Wiśni dotarli Europejczycy. Przywieźli ze sobą nieznaną wcześniej broń – muszkiety. Nawiązane zostały kontakty handlowe. Wraz z Europejczykami do Japonii dotarło chrześcijaństwo. Na początku XVII stulecia Japonia została zjednoczona przez szogunów z rodu Tokugawa. Zniszczyli oni swoich przeciwników oraz zdecydowali się na izolację Japonii. Chrześcijaństwo zostało poddane okrutnemu prześladowaniu. Zapoczątkowali Epokę Edo trwającą 265 lat.
Japonia została wyrwana z błogiego stanu izolacjonizmu w latach 1853-1854. Wówczas dwukrotną wizytę na wyspach złożył komodor marynarki wojennej USA Matthew Perry. Wykorzystując przewagę oraz strach, jaki wywoływały w Japończykach zachodnie okręty zmusił Kraj Kwitnącej Wiśni do otwarcia się na świat. 31 III 1854 w Kanagawie podpisano traktat o „Pokoju i przyjaźni” między USA i Japonią. Był to pierwszy z tzw. „nierównoprawnych traktatów”. W ślad za Stanami Zjednoczonymi poszły wkrótce inne zachodnie krajeiii.
Pojawienie się cudzoziemców wywarło bardzo mocny wpływ na życie polityczne wysp i w konsekwencji miało przyczynić się do obalenia szogunatu. Dotąd względnie słaba opozycja przeciwko władzy Tokugawów zaczęła rosnąć w siłę. Ród Tokugawa obawiał się wchodzenia w konflikt z krajami zachodu. Powodowało to oskarżenia ze strony poddanych o ugodowość wobec obcokrajowców. Co niezwykle ważne, aktywniej zaczął działać cesarz Komei (panujący od 1846). Zdarzało mu się krytycznie odnosić do shogunaiv. Co jakiś czas dochodziło do zabójstw cudzoziemców. W latach 1863-1864 pan feudalny zhanuChoshu wypowiedział wojnę cudzoziemcom. W obawie przed zagraniczną interwencją dwór cesarza i szoguna połączyły siły w celu poskromienia feudała.
Jasnym stawał się fakt, że pod rządami Tokugawów Japonia może podzielić los innych krajów azjatyckich. Rosła liczba osób gotowych aby obalić szogunat. Rekrutowali się spośród średniej rangi samurajów z księstw Satsumy, Choshu, Tosa, Hizenv. Wśród wrogów Tokugawów zaczął się modyfikować stosunek do cudzoziemców. Nienawiść do nich połączyła się z fascynacją i podziwem. Uważano, że „barbarzyńcy” stoją pod względem kulturowym i duchowym niżej od Japończyków, ale dysponują nowoczesną techniką i gospodarką, które warto wprowadzić na wyspach. Ratunku kraju upatrywali oni w przywróceniu pełni władzy nowemu cesarzowi – młodemu (16-letniemu) Mutsuhito.
Przyszły monarcha, symbol nowej Japonii urodził się 3 XI 1852 roku w Kioto. Był drugim synem cesarza Komei. Miał łącznie pięcioro rodzeństwa. Wychowywany był podobnie jak poprzedni cesarze tzn. nacisk kładziono na wypełnianie różnych symbolicznych funkcji np. sprawowania funkcji kapłana religiishintooraz wrażliwości na sztukęvi. W styczniu 1867 roku zmarł cesarz Komeivii. Jako że jego starszy brat zmarł (jak i reszta rodzeństwa), Mutsuhito był jedynym dziedzicem tronu. Zasiadł na chryzantemowym tronie 13 II 1867 roku. Trudno dziś ocenić, jak wielu ludzi zdawało sobie wówczas sprawę z przełomowego znaczenia tej daty.
W latach 1867-1868 szogunat został obalony. Ostatni szogun Yoshinabu został zmuszony do ustąpienia z urzędu przez stronników cesarza. Wraz ze swymi zwolennikami usiłował odzyskać władzę. Starania te doprowadziły do wojny domowej zwanej wojnąBoshin. Został pokonany. Dnia 6 IV 1868 ogłoszono tzw. „Przysięgę Cesarską”. Mówiła ona, iż zostaną zwołane zgromadzenia obradujące, wszystkie klasy społeczne będą współpracować dla dobra kraju oraz będą mogły realizować swe aspiracjeviii. Stwierdzała także, że odrzucone zostają niecywilizowane obyczaje oraz iż wiedza przydatna dla rozwoju cesarstwa będzie poszukiwana na całym świecieix. W X odbyła się oficjalna intronizacja cesarza. Ogłoszono na niej, że nastała era Meiji (Oświeconych Rządów). W VI 1868 roku ogłoszono tzw. „księgę struktury rządu”. Wprowadzono podział na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą, które miały być sprawowane przez Dajokan (Wielką Radę Stanu), jako organ najwyższy. Cesarz Mutsuhito stał się symbolem przemian. Jego postać była gwarancją, iż będzie można je przeprowadzić. Popierał je i interesowały go. Nie mniej za ich formę odpowiadali członkowie nowego rządu. Zostali nimi przywódcy dawnego ruchu procesarskiego. Jednymi z najbardziej znanych twórców nowej Japonii byli np. Yamagata Aritomo, Ito Hirobumi, Matsukata Masayoshi. Ludzie ci z czasem zostali określeni mianem „Oligarchii Meiji”. Oficjalną religią cesarstwa został shintoizm na miejsce admirowanego przez Tokugawów neokonfucjanizmu. W wyniku interwencji państw zachodnich w 1873 cofnięto antychrześcijańskie ustawodawstwox.
Na pierwszy rzut oka plany nowej władzy (może poza pomysłem powołania zgromadzenia) nie wydawały się niczym rewolucyjnym. Jednakże zmiany spowodowane przez wydarzenie zwane Restauracją Meiji, Rewolucją Meiji, czy też Odnową Meiji miały w ogromnym stopniu zmienić Japonię. Tokugawowie sztucznie utrzymywali system feudalnyxi. Co za tym idzie, Kraj Kwitnącej Wiśni w kilka dekad lat przeszedł drogę, którą Europa przechodziła przez kilkaset latxii. Elity rządzące epoki Meiji zdawały sobie sprawę, że muszą scentralizować władzę wokół instytucji cesarza, zlikwidować feudalizm oraz wprowadzić reformy likwidujące zacofaniexiii. Gdy, zaś kraj stanie się silny należy dążyć do rewizji nierównoprawnych traktatów. Japończycy, jako pierwsi na kontynencie azjatyckim mieli zmierzyć się z problemem zmodernizowania swego kraju. Czerpano garściami z zachodnich wzorców, aczkolwiek starano się je w miarę możliwości dopasować do własnych realiów. Dawało się usłyszeć poglądy bardzo radykalne, jak np. Yukichiego Fukuzawy, głoszącego, iż Japonia winna ideologicznie związać się z Europąxiv. Nie mniej pod koniec lat 80 zaczęto krytykować ślepe kopiowanie wzorców zachodnich. W 1890 roku wydanoReskrypt cesarski o wychowaniu, który miał wskazywać drogę, jak mądrze wykorzystywać wzorce cudzoziemskie i nie zatracić przy tym własnej tożsamości. W ciągu kilku dekad Japonia przekształciła się z kraju zacofanego, feudalnego, narażonego na skolonizowanie - w nowoczesne, kapitalistyczne, uprzemysłowione mocarstwo o ekspansjonistycznym nastawieniu.
Przez setki lat Japonia składała się z autonomicznych księstw tzw.hanówxv.Rządzone były przezdaimyo(lokalnych możnowładców). Budowa nowoczesnego państwa wymagała centralizacji jego struktur. Księstwa nie zasilały skarbu państwa, a ten świecił pustkamixvi. W latach 1869-1871 miało miejsce wydarzenie zwane „Zwrotem rejestrów”. Wielu panów feudalnych przekazało swe ziemie cesarzowi. Często robili to dobrowolniexvii. Opierający się zostali do tego zmuszeni w 1871 roku. Na miejscu dawnychhanówwprowadzono istniejące po dzień dzisiejszy prefektury. Nierzadko dawni feudałowie zostawali gubernatorami. W ten sposób feudalizm został w Japonii zlikwidowany.
Nowy rząd miał spore problemy finansowe. Dysponował niezwykle skromnymi dochodami z przybytków religijnychxviii. Temu bardzo poważnemu problemowi starano się zaradzić na różne sposoby. Konfiskowano ziemie należące do Tokugawów ze szczególnym uwzględnieniem znajdujących się na ich terenie obiektów związanych z przemysłem strategicznym. Często były one mocno przestarzałe, ale dochody z nich pokrywały przynajmniej część wydatków państwa. Działaniem mającym na celu wzrost dochodów państwa był także wspominany wcześniej „Zwrot rejestrów”. W latach 70 dokonano podstawowej reformy systemu finansowego. Procesem tym kierował ówczesny minister finansów Matsukata Masayoshi. Ujednolicił środki płatnicze, wprowadzając stopniowo jena oraz w 1873 powołał wzorowany na amerykańskim system bankowyxix. W tym roku dokonano także reformy systemu podatkowego. Ziemia została uznana za własność tych, którzy ją uprawiali oraz obłożona podatkiem od wartości, a nie od produktuxx. Podatek zaś był uniwersalny i wypłacany w pieniądzachxxi. Dzięki tym wszystkim działaniom dochody podatkowe państwa wydatnie wzrosły – o ile w 1868 wynosiły 2 mln jenów, to w 1873 już 60 mlnxxii. W owym czasie japońska gospodarka cierpiała z powodu wysokiej inflacji, którą jednak udało się w latach 1881-1886 zlikwidować dzięki polityce deflacyjnej ministra Masayoshiegoxxiii. Matsukata Masayoshi podobnie, jak Władysław Grabski wykonał wielką pracę w celu uzdrowienia finansów publicznych.
Stopniowe uporządkowanie finansów publicznych umożliwiło zintensyfikowanie politykiShokusan Kogyo, czyli industrializacji i ogólnego unowocześnienia gospodarkixxiv. W roku 1870 utworzono Ministerstwo Industrializacji. Jego szefem został Ito Hirobumi, uszlachcony syn chłopa. Celem owej instytucji było m.in. dozorowanie obiektów państwowych, zachęcanie przedsiębiorców do inwestowania w przemyśle, sprowadzenie i opłacanie zagranicznych i własnych ekspertów, dbanie o infrastrukturęxxv. Modernizacja gospodarki odbywała się przy bardzo dużym udziale państwa. Unowocześniano oraz budowano kopalnie, fabryki, stocznie. Bardzo energicznie rozwijał się przemysł włókienniczy (jedwabniczy i bawełniany)xxvi. Na przełomie XIX i XX stulecia Japonia stała się największym dostawcą surowego jedwabiu na rynek światowyxxvii. Z myślą o przyszłej ekspansji tworzono przemysł zbrojeniowy. Pod koniec lat 70 rząd zaczął sprzedawać przedsiębiorstwa prywatnym właścicielomxxviii. Skorzystały na tym tzw. Zaibatsu, czyli wielkie grupy bankowo-przemysłowe kierowane przez pojedyncze rodziny. Część z nich powstało już w czasach szogunatu Tokugawa, a reformy okresu Meiji otwarły przed nimi nowe możliwości. Dla przykładu Grupa Mitsui powstała jeszcze w XVII stuleciu i początkowo zajmowała się handlem, prowadząc sieć sklepów. Po modernizacji kierownictwo firmy zainteresowało się przemysłem stoczniowym i w szczytowym okresie japońskiego militaryzmu produkowało okręty dla Cesarskiej Marynarki Wojennej. Inne zaibatsu powstały już po restauracji np. Mitsubishi, czy Kawasaki. Dbano o rozwój infrastruktury transportowej pokrywając cesarstwo siecią linii kolejowych. Inwestowano także w rolnictwo poprzez zakładanie szkół rolniczych, nowych gospodarstw oraz propagowanie nowych metod gospodarowaniaxxix. W epoce Meiji Japonia znacząca rozwinęła się gospodarczo, jej PNB przyrastał średnio 2,5% roczniexxx. Wzrastał udział sektora przemysłowego we wzroście PNB – o ile w 1878 roku było to 30% (w rolnictwie ponad 60%), to w roku 1910 już 40% (udział rolnictwa spadł poniżej 40%)xxxi. Naturalnie w porównaniu do krajów zachodu gospodarka japońska wciąż była zacofanaxxxii. Mimo wszystko, jak miała pokazać historia, ówczesny poziom rozwoju ekonomicznego pozwolił Krajowi Kwitnącej Wiśni zostać mocarstwem w swym regionie.
Wraz z reformami ekonomicznego dokonywano zmian społecznych. W czasach szogunatu społeczeństwo japońskie dzieliło się (przynajmniej w teorii) na cztery klasy – samurajów (warstwę rządzącą), chłopów, rzemieślników oraz kupcówxxxiii. Ideałem Tokugawów było, aby każdy mieszkaniec Japonii rodził się i umierał w tej samej warstwie oraz nie próbował jej zmienićxxxiv. W 1872 roku rząd dokonał reformy systemu społecznego. Odtąd społeczeństwo wysp miało dzielić się na arystokrację, szlachtę oraz gminxxxv. Arystokracja wciąż miała przywileje. Tylko jej przedstawiciele mogli prowadzić przedsiębiorstwa oraz zarządzać rolnictwemxxxvi. Nie mniej znacząco rozszerzono prawa klas niższych. Ich członkowie mogli odtąd nosić nazwiska, wchodzić w małżeństwa z przedstawicielami arystokracji i szlachty oraz swobodnie zmieniać miejsce zamieszkania i do pewnego stopnia zawódxxxvii. W celu wyrównania szans oraz poszerzenia wiedzy wśród społeczeństwa zreformowano oświatę. W 1872 ujednolicono szkolnictwo, zaś w 1879 wprowadzono czteroletnie obowiązkowe szkolnictwo elementarne, a od 1906 sześcioletniexxxviii. W 1877 utworzono Uniwersytet Tokijskixxxix.
Jednym z symboli modernizującego się cesarstwa były jego nowe siły zbrojne. Zastąpiły one oddziały samurajów, które od stuleci strzegły cesarstwa. Głównym ich twórcą był Yamagata Aritomo. Podczas budowania nowej armii lądowej wzorowano się najpierw wojsku francuskim, później niemieckimxl. Marynarkę wojenną tworzono wzorując się na flocie brytyjskiej. Siły zbrojne opierała się na wprowadzonym w 1873 powszechnym poborze, któremu podlegali wszyscy mężczyźni powyżej 20 roku życiaxli. Przy jej tworzeniu odrzucono dawne feudalne zwyczaje. Awanse nie zależały od pochodzenia społecznego, a od zdolności poszczególnych żołnierzy. Powołano dwa ministerstwa, wojsk lądowych i marynarki wojennejxlii. Powołano szkolnictwo wojskowe. Początkowo Japończycy korzystali z broni importowanej z zachodu. Wraz z rozwojem rodzimego przemysłu zbrojeniowego zaczęli produkować własną broń np. w 1880 roku wyprodukowano karabinMurata, pierwszy japoński karabin, zastąpiony w 1899 przez karabinArisaka. W 1881 utworzonoKempeitaiżandarmerię, pełniącą funkcję tajnej policji. Miała ona okryć się złą sławą na terenach podbitych przez cesarstwo w przyszłości.
Szybko zachodzące zmiany nie wszystkim przypadły do gustu. Chłopi burzyli się przeciwko zbyt wysokim podatkom. Grupą społeczną, która najwięcej straciła na modernizacji byli samuraje. Likwidacjahanów(wypłacały samurajom pensje) doprowadziła wielu wojowników do nędzy, a równouprawnienie pozostałych grup społecznych samuraje uznali za agresję na swoje przywileje. W roku 1871 samuraje zostali zwolnienie z obowiązku noszenia dwóch mieczy, a w roku 1876 wręcz im tego zakazanoxliii. Bardzo krytycznie odnosili się oni do przyjmowania różnych wzorców z zachodu np. chrześcijaństwa, które uważali za nabytek szkodliwy. Buntowali się przeciwko nowej władzy. Najważniejsze powstanie miało miejsce w 1877 roku. Pewnym paradoksem był fakt, że doszło do niego w prowincji Satsuma, która mogła uchodzić za przykład pod względem reform. Przywódcą buntu był Saigo Takamori, osoba bardzo zasłużona dla restauracji władzy cesarskiej. Po ośmiu miesiącach walk powstanie zostało stłumione przez nowoczesną armię rządową.
Aktem wieńczącym okres modernizacji było przyjęcie konstytucji. Została promulgowana w 1889, zaś weszła w życie rok później. Powstała przy współpracy członków biura ds. konstytucji, doradców z Europy oraz w obecności cesarzaxliv.Konstytucja Wielkiego Cesarstwa Japoniibyła połączeniem japońskich tradycji politycznych Japonii oraz rozwiązań zachodnich, głównie II Rzeszy Niemieckiej. Cesarz otrzymał suwerenną i najwyższą władzę, aczkolwiek musiał sprawować zgodnie z literą konstytucjixlv. Miał prawo inicjatywy ustawodawczej, sankcjonował, decydował o promulgowaniu i wprowadzeniu w życie ustaw parlamentuxlvi. Monarcha miał prawo zwołać i rozwiązać parlament, zaś gdy ta instytucja nie obradowała, mógł on w szczególnych przypadkach wydawać reskrypty z mocą ustawxlvii. Cesarz powoływał i odwoływał ministrów i ważnych urzędników, decydował o organizacji wszystkich gałęzi administracji oraz był naczelnym dowódcą wojsk lądowych i marynarkixlviii. Konstytucja nie wspominała o istnieniu rządu oraz premiera, pozostawiła ten problem w gestii zasłużonych członków oligarchiixlix. Pierwszymi premierami Japonii zostali ludzi zasłużeni dla modernizacji np. Ito Hirobumi, Yamagata Aitomo, czy Matsukata Masayoshi. Ustawa zasadnicza powoływała dwuizbowy parlament, zwany Zgromadzeniem Narodowym. Każda ustawa i prawo wymagały jego zgodyl. W izbie wyższej – Izbie Arystokracji, zasiadali przedstawiciele rodziny cesarskiej, arystokracji, wyznaczone przez monarchę osoby zasłużone dla cesarstwali. Izba niższa – Izba Reprezentantów była wybierana przez naródlii. Czynne prawo wyborcze mieli mężczyźni, którzy ukończyli 25 lat i płacili podatek wyższy niż 15 jenów rocznieliii. Liczba wyborców wynosiła trochę ponad 1% ludności (1890 r. - 39,9 mln)liv. Władzę sądowniczą wykonywały sądy w imieniu monarchylv. Konstytucja zagwarantowała poddanym podstawowe wolności obywatelskie, aczkolwiek w granicach prawa i w zakresie nie podważającym władzy monarszejlvi. Ustawa zasadnicza z 1890 roku jest dokumentem ciekawym i skomplikowanym. Z jednej strony uczyniła z Japonii monarchię konstytucyjną. Z drugiej strony w myśl jej przepisów cesarz dysponował niemalże absolutną władzą. W praktyce jednak zasiadający na chryzantemowym tronie rzadko korzystali ze swej władzy. Należała ona do członków oligarchii – ludzi , którzy brali udział w restauracji oraz przedstawicieli elit wyrosłych w toku modernizacji. Nowoczesna Japonia, posiadająca, jak wszystkie cywilizowane kraje konstytucję, mogła zacząć szukać dla siebie odpowiedniego miejsca na arenie międzynarodowej.
Unowocześnienie Kraju Kwitnącej Wiśni oraz zmiany w sytuacji międzynarodowej spowodowało zmianę nastawienia krajów zachodu do niego. W 1875 roku podpisano traktat z Rosją, na mocy którego w zamian za praw Rosjan do Sachalinu Japonia uzyskała kontrolę nad archipelagiem Kurylilvii. Obawy Wlk. Brytanii o utratę dominującej pozycji we wschodniej Azji (Rosja zapowiedziała budowę kolei transsyberyjskiej, ponadto podpisała sojusz z Francją), doprowadziły do podpisania przez nią nowego traktatu z Japonią w 1894 rokulviii. Z czasem inne kraje zachodnie zdecydowały się renegocjować traktaty z Japonią.
Na równi z renegocjowaniem nierównoprawnych traktatów, cesarstwo rozpoczęło budować swoją mocarstwową pozycję na arenie międzynarodowej. Rozwój przemysłu, handlu połączone z brakiem surowców, stało się przyczyną japońskiego ekspansjonizmulix. Już w 1879 zajęto za zgodą Chin wyspy Riukiu. Chęć podporządkowania Korei doprowadziła do konfliktów z jej protektorem stopniowo słabnącymi, cesarskimi Chinami. O ile w 1885 jeszcze udało się zażegnać wybuch wojny, to w 1894 już nie. Japońska armia rozniosła chińskie oddziały na terenie Korei. W bitwie morskiej u ujścia rzeki Yalu pokonana została chińska flota. Wojska japońskie wkroczyły do Mandżurii, a z czasem zaczęły zagrażać Pekinowi. W 1895 podpisano traktat pokojowy w Shimonoseki. Japonia otrzymała Półwysep Liaodong, Tajwan, Peskadory, Chiny otwarły cztery miasta oraz uznały niepodległość Korei. W wyniku interwencji obawiających się o swoje wpływy w tym rejonie świata Rosji, Francji i Niemiec musiał zrzec się Półwyspu Liaodong. W roku 1900 wspólnie z mocarstwami europejskimi i USA wzięła udział tłumieniu Powstania Bokserów na terenie Chin. Narastała rywalizacja o wpływy na Dalekim Wschodzie między Japonią a Rosją. Doprowadziła ona do wojny w latach 1904-1905. Do stycznia 1905 Japońska armia wyparła Rosjan z Korei, wkroczyła do Mandżurii, zdobyła bazę rosyjskiej marynarki w Port Artur. Następnie odniosła sukces w bitwie pod Mukdenem. Dopełnieniem rosyjskiej klęski była rzeź carskiej floty w Bitwie pod Cuszimą. Ogromne straty oraz wybuch rewolucji zmusiły Rosjan do rozmów pokojowych. Pokój podpisano 5 IX 1905 w Portsmouth. Na jego mocy Japonia otrzymała Półwysep Liaodong, południową cześć Sachalinu, prawa do Kolei Południowomandżurskiej. Podpisano porozumienie odnośnie japońskich połowów u rosyjskich wybrzeży Mórz Japońskiego, Ochockiego i Beringa. Cesarstwo uzyskało niekwestionowaną pozycję w Korei, anektując ją w 1910 roku. Zwycięstwo nad Rosją było dla Japonii tym, czym dla Prus pokonanie Francji w latach 1870-1871. Stało się przepustką do grona mocarstw.
Cesarz Mutsuhito zmarł w Tokio 30 VII 1912 roku. Stał się symbolem nowoczesnej Japonii. Reformy, które umożliwiło jego panowanie uratowało Japonię przed podzieleniem losu np. Chin. Po jego śmierci kraj pogrążył się w żałobie. Następcą Mutsuhito został jego syn Yoshihito. W przeciwieństwie do ojca w niewielkim stopniu interesował się polityką. Wolał rozrywkę, miał także spore problemy zdrowotne. Władza niemal całkowicie przeszła w ręce oligarchii, która jednak musiała liczyć się z rozwojem parlamentaryzmu. Za czasów wnuka Mutsuhito, Hirohito z powodu rosnącego japońskiego ekspansjonizmu, militaryzacji życia społecznego oraz zaostrzającej się sytuacji międzynarodowej ogromny wpływ na władzę zdobyło wojsko. Kres japońskiemu imperium wyznaczyły dwa atomowe grzyby w 1945 roku.
iK. Seitz,
Chiny. Powrót olbrzyma, Warszawa, 2008, s.81.
iiSiogun,tytuł oficjalnyseii taishogun –głównodowodzący wojsk przeznaczonych do podboju barbarzyńców.
iiinp. Wielka Brytania, Rosja, Holandia.
ivJ. Tubielewicz,
Historia Japonii, Wrocław, 1984, s. 336.
vE. Pałasz-Rutkowska, K. Starecka,
Japonia. Historia Państw Świata w XX wieku, Warszawa, 2004, s. 29.
viiPodobno mógł zostać otruty.
viiiJ. Tubielewicz,
Historia..., s. 345.
xW 1871 roku nauczyciel Ichikawa Einosuke został aresztowany za posiadanie egzemplarza Nowego Testamentu. Zmarł w więzieniu bez sądu. Dyplomacja USA dała do zrozumienia, że dalsze prześladowania chrześcijaństwa mogą pogorszyć stosunki amerykańsko-japońskie. W 1873 roku antychrześcijańskie ustawodawstwo zostało cofnięte (J. Tubielewicz,
Historia..., s. 352).
xiii E. Pałasz-Rutkowska, K.Starecka,
Japonia...,s. 33.
xv W owym czasie istniało 276
hanów. (Tamże, s. 35)
xvii J. Tubielewicz,
Historia..., s. 349.
xviii E. Pałasz-Rutkowska, K. Starecka,
Japonia....,s. 35.
xx J. Tubielewicz,
Historia...,s. 351.
xxii J. Kaja,
Eseje o japońskiej ekonomii i gospodarce, Warszawa, 1996, s. 12.
xxiii E. Pałasz-Rutkowska, K. Starecka,
Japonia..., s. 39.
xxiv Warto zwrócić uwagę na fakt, iż początki industrializacji Japonii przypadają jeszcze na ostatnie dziesięciolecie epoki Tokugawów. Mimo wszystko proces ów na poważną skalę przeprowadzono dopiero w okresie Meiji (J. Kaja,
Eseje..., s.11).
xxv J. Tubielewicz,
Historia..., s. 354.
xxvi E. Pałasz-Rutkowska, K. Starecka,
Japonia..., s. 41.
xxxii J. Kaja,
Eseje..., s. 13.
xxxiii Poza owymi czterema klasami w Japonii przed 1866 roku można było spotkać jeszcze ludzi zwanych
hinin(były to osoby wyrzucone poza nawias swej klasy np. chłopi zbiegli z ziemi, zubożali kupcy, czy samuraje) orazeta,których można porównać do induskich „niedotykalnych”. Doetazaliczali się kaci, grabarze, rymarze. Innymi słowy ludzie wykonujący zawody w których mieli kontakty z krwią oraz zwłokami.
xxxiv J. Tubielewicz,
Historia..., s. 282.
xxxv Do gminu zaliczono zarówno chłopów, rzemieślników, kupców, jak i
eta.(E. Pałasz-Rutkowska, E. Starecka,Japonia..., s. 43).
xxxvi J. Kaja,
Eseje..., s. 12.
xxxvii E. Pałasz-Rutkowska, E. Starecka,
Japonia..., s. 43.
xxxviii J. Kaja,
Eseje..., s. 12-13.
xxxix E. Pałasz-Rutkowska, E. Starecka,
Japonia..., s. 52.
xl P. Szlanta,
Narodziny mocarstwa na Dalekim Wschodzie. Japonia w latach 1868-1910w:Konflikty kolonialne i postkolonialne w Afryce i Azji, 1869-2006, red. P. Ostaszewski, Warszawa, 2006, s. 148.
xliii J. Tubielewicz,
Historia..., s. 361.
xlivCzłonkami biura byli Ito Hirobumi, Ito Miyoji, Inoue Kowashi, Kaneko Kentaro. Europejskimi doradcami były Niemcy Alfred Mosse i Hermann Roesler. (E. Pałasz-Rutkowska, E. Starecka,
Japonia..., s. 46).
xlviii Ponadto cesarz dysponował prawem łaski, bądź zmniejszenia wymiaru kary. Decydował także o organizacji i liczebności sił zbrojnych. Każdy minister był odpowiedzialny przed monarchą. (Tamże).
lviiP. Szlanta,
Narodziny..., s. 149.
lviii E. Pałasz-Rutkowska, E. Starecka,
Japonia..., s. 51.
