1931 upada monarchia powstaje II Republika Hiszpańska, wybory wygrywa lewica, pali kościoły, przejmuje majątek kościoła, siłą zamyka katolickie szkoły, wprowadza cenzurę, wyrzuca z kraju swoich krytyków, zamyka opozycyjne gazety. 1932 prawicowa próba puczu Sanjurjo, ginie 10 osób. W 1933 wybory wygrywa prawica, ale powstaje rząd centro-lewicowy. W lutym 1934 młodzieżówka socjalistyczna rozpoczyna spiralę mordów politycznych na ulicach. Gdy w 1934 do rządu dołącza 3 prawicowych ministrów, lewica odpowiada na to strajkiem generalnym, szturmami na siedziby rządu i zbrojnym powstaniem w Asturii. W Asturii lewicowi rewolucjoniści mordują 260 osób, znoszą własność prywatną i niszczą 58 kościołów. Wchodzi wojsko, w walce ginie około 2000 ludzi, potem represje wojskowe zabijają około 200 osób, w tym też osoby niewinne. W 1936 prezydent ogłasza przyśpieszone wybory, które wygrywa lewica (luty-marzec). Na ulichach szerzą się morderstwa, podpalenia i pobicia tolerowane przez lewicową władzę. 13 lipca policja morduje przywódcę opozycji w parlamencie. 17 lipca wybucha wojna domowa.
Droga do wojny domowej w Hiszpanii 1931-1936
Opierałem się głównie na pracach Zubińskiego i Beevora.
Skrót: 1931 upada monarchia powstaje II Republika Hiszpańska, wybory wygrywa lewica, pali kościoły, przejmuje majątek kościoła, siłą zamyka katolickie szkoły, wprowadza cenzurę, wyrzuca z kraju swoich krytyków, zamyka opozycyjne gazety. 1932 prawicowa próba puczu Sanjurjo, ginie 10 osób. W 1933 wybory wygrywa prawica, ale powstaje rząd centro-lewicowy. W lutym 1934 młodzieżówka socjalistyczna rozpoczyna spiralę mordów politycznych na ulicach. Gdy w 1934 do rządu dołącza 3 prawicowych ministrów, lewica odpowiada na to strajkiem generalnym, szturmami na siedziby rządu i zbrojnym powstaniem w Asturii. W Asturii lewicowi rewolucjoniści mordują 260 osób, znoszą własność prywatną i niszczą 58 kościołów. Wchodzi wojsko, w walce ginie około 2000 ludzi, potem represje wojskowe zabijają około 200 osób, w tym też osoby niewinne. W 1936 prezydent ogłasza przyśpieszone wybory, które wygrywa lewica (luty-marzec). Na ulichach szerzą się morderstwa, podpalenia i pobicia tolerowane przez lewicową władzę. 13 lipca policja morduje przywódcę opozycji w parlamencie. 17 lipca wybucha wojna domowa.
Przed 1931 mamy okres „ucisku i ciemnoty systemu patriarchalnego i kościoła”. Ogólnie lewica zarzuca systemowi wyzysk, ucisk, ciemnotę religijną, nierówności społeczne, ale nie podaje przypadków tuszowania czy przyzwalania na gwałty czy morderstwa ze strony władzy, czy cokolwiek w tym stylu. Zubiński pisze że „Arystokracja i latyfundyści w omawianym okresie byli w posiadaniu łącznie 179 467 ha, a cała Hiszpania wraz z koloniami liczyła 562 528 ha.” Beevor ogólnikowo pisze że sądy były skorumpowane i ustawione. Od 1923 do 1930 jest czas dyktatury Miguela Primo de Rivery za przyzwoleniem króla Alfonsa XIII. Przed dyktaturą były jakieś pojedyncze przypadki stłumienia strajków i protestów z ofiarami śmiertelnymi, ale nie doszukałem się żadnych zarzutów o zbrodnie, czy nadużycia władzy podczas okresu dyktatury. Już wtedy tylko 20% ludzi uczęszczało na msze. Tylko kwestia ziemi, nierówności majątkowych i wielkiego kryzysu zdają się być twardymi wyjaśnieniami przemocy i emocji które zaraz zobaczymy.
14 kwietnia 1931 upada monarchia i powstaje II Republika Hiszpańska, władzę przejmuje prowizoryczny rząd Alcala-Zamory.
W maju 1931 r. około stu kościołów i kaplic zostało zniszczonych bądź uszkodzonych. Kościół jezuitów na Calle de la Flor, w samym centrum Madrytu został doszczętnie spalony. Ataki odbyły się za przyzwoleniem i braku przeciwdziałania ze strony lewicowej władzy.
16 czerwca 1931 – Wygnanie przez rząd prymasa Hiszpanii kardynała Pedro Segury za jego krytykę władzy i nawoływanie do głosowania na pro-katolickie ugrupowania.
28 czerwca 1931 odbyły się wybory do Kortezów Ustawodawczych (zgromadzenia mającego utworzyć konstytucję); 9 grudnia deputowani przyjęli opracowaną przez siebie Konstytucję. Zgromadzenie zdominowane przez lewicę zamiast zorganizować wybory parlamentarne po uchwaleniu konstytucji – bezprawnie przedłużyło swoją władzę o dwa lata.
21 października 1931 – Ustawa o ochronie republiki wprowadza w Hiszpanii cenzurę prasy.
Konstytucja z 9 grudnia zabraniała działalności szkół społecznych i katolickich oraz cmentarzy katolickich. Majątek zakonów pozostających w łączności ze Stolicą Apostolską miał być po ich rozwiązaniu skonfiskowany; spotkało to m.in. zakon Jezuitów. Artykuł 26. republikańskiej konstytucji[16], mówiący w punkcie 1a, że władze państwowe mają prawo rozwiązać każdy związek religijny, jeśli jego działalność zagraża bezpieczeństwu państwa, a w punkcie 4. zakazujący wszelkim związkom i organizacjom religijnym podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, przemysłowej i oświatowej.
24 stycznia 1932 – Rząd zleca rozwiązanie Towarzystwa Jezusowego i konfiskatę jego mienia w całej Hiszpanii.
10 sierpnia 1932 – Nieudany zamach stanu nazywany Sanjurjada
Początek stycznia 1933 w Casas Viejas anarchiści zaatakowali posterunek policji, przybyła lewicowa milicja (guardia assault) zepchnęła anarchistów, spaliła dom z kilkoma z nich w środku i rozstrzelała 12 aresztowanych anarchistów. Sprawa zachwiała lewicowym rządem Azany.
18 maja 1933 – Ustawa o zakonach przekształca cały majątek Kościoła katolickiego we własność publiczną. Przepis dotyczył nie tylko samych świątyń, ale również szat liturgicznych, kielichów czy obrazów.
19 listopada roku 1933 r wybory wygrywa prawicowa CEDA, ale prezydent Zamora powierza tworzenie rządu centrolewicowemu republikanowi Lerrouxowi z Radykalnej partii republikańskiej. Lerroux był postępowym antyklerykałem, człowiekiem z kilkoma aferami korupcyjnymi, ministrem stanu w poprzedniej lewicowej koalicji, a także premierem przez miesiąc w poprzednim rządzie. Lerroux potrzebował wsparcia parlamentarnego ze strony prawicy i w zamian wstrzymał reformy kościelne, szkolne, ziemi rolnej i prawa pracy, oraz zgodził się na amnestię dla uczestników przewrotu Sanjurio.
9 lutego 1934 falangista Matías Montero został zastrzelony podczas sprzedawania partyjnej gazety przez m.in. Francisco Tello Tortajada, bojownika Młodzieży Socjalistycznej. Do lipca socjaliści i anarchiści zabili w sumie 10 falangistów. W odpowiedzi na to 10 czerwca falangiści zaatakowali grupę socjalistycznej młodzieży zabijając Juanitę Rico, która rzekomo brała udział w zabójstwie na falangiście.
5 czerwca 1934 r. wybuchł strajk robotników rolnych, w całej Hiszpanii, a najsilniej w Andaluzji.
1 października po roku starań udaje się uzyskać prawicowej CEDA trzy miejsca ministrów w rządzie.
5 października 1934 (Rewolucja 1934) – strajk generalny w całej Hiszpanii. Rewolucjoniści usiłowali zaatakować siedzibę rządu, jednak po dwugodzinnej strzelaninie lojalne wobec rządu oddziały przejęły kontrolę nad sytuacją i uwięziły popierających rozruchy przywódców lewicy. W Asturii wybuchło pełnoskalowe powstanie zbrojne trwające od 5 do 19 października 1934 roku i zostało stłumione z pomocą wojska.
6 października 1934 lewica zrobiła małe powstanie w Katalonii skutkujące śmiercią 40 osób. Largo Caballero wezwał do strajku generalnego w Madrycie i w rezultacie znalazł się w więzieniu, gdzie spędził następny rok. Azańa spędził w więzieniu kilka miesięcy.
W Asturii górnicy szturmują baraki policyjne, opanowują Oviedo i większość prowincji. Szacuje się że w rewolcie wzięło udział około 70 tys. robotników i górników, głównie członków i sympatyków central związkowych UGT i CNT. Rewolucjoniści mordują 260 osób, znoszą własność prywatną i niszczą 58 kościołów. Powstańcy zniszczyli katedrę w Oviedo oraz pałac arcybiskupa, wysadzili dynamitem kaplicę z VIII w. i wymordowali 34 kapłanów. Lewicowy motłoch jednego z zamordowanych kapłanów powiesił na haku rzeźnickim i przyczepił do jego zwłok kartę z napisem:
„Sprzedaje się mięso wieprzowe”. Czerwoni mordowali też fabrykantów, rozkradali prywatne mienie. Prawica dorzuca jeszcze oskarżenia o: zgwałcenie mniszek z klasztoru adoracjuszek i oślepienie 20 dzieci z rodzin policyjnych w Trubii, ale nie jestem w stanie tego zweryfikować. Wchodzi wojsko, w walce ginie około 2000 ludzi, potem represje wojskowe zabijają około 200 osób, w tym też osoby niewinne (np. dziennikarz Luis Sirval). Generał López Ochoa bezpośrednio dowodzący akcją wojskową rozstrzelał jakąś liczbę własnych żołnierzy za torturowanie więźniów i siekanie ich na śmierć. Do więzień wtrącono 15 tys. rebeliantów, większość z nich zwolniono w ciągu kilku najbliższych miesięcy w obawie przed kolejnym wybuchem społecznego niezadowolenia.
Po zajściach w Asturii zaszły pewne zmiany w rządzie, tak że CEDA miała już 5 ministrów w rządzie. Zwrócono też własność Jezuitom.
25 września 1935 z powodu afery ruletkowej premier Alejandra Lerroux złożył rezygnację. Prezydent Alcalá Zamora próbował pozaprawnie przepchnąć swój nowy rząd powierzając funkcję tworzenia rządu lewicowemu Manuelowi Pórtela Valladares. znowu nie powierzając misji tworzenia rządu przywódcy największej partii w parlamencie jakim był prawicowy Gil-Robles. W końcu prezydent 7 stycznia 1936 r. przedterminowo rozwiązał parlament.
16 lutego 1936 r. odbyła się w Hiszpanii pierwsza tura przyśpieszonych wyborów (druga tura 1 marca) Lewica otrzymała 4 654 116 głosów, prawica 4 503 524, a centryści i nacjonaliści baskijscy z PVN tylko 526 615 głosów, czyli zwycięstwo lewicy nie było oszałamiające. System wyborczy był tak skonstruowany, że lewica uzyskała 267 deputowanych a prawica 132. Wybory naznaczone były 37 śmierciami oraz licznymi oskarżeniami o fałszerstwa. Lewicowe tłumy na wieść o zwycięstwie spaliły 50 kościołów i 70 „right wing political centres”, oraz bezprawnie wyciągały skazanych lewicowych przewrotowców z więzień.
Od 16 lutego do końca marca w całej Hiszpanii spłonęło 178 budynków, a 197 zostało splądrowanych. Było 169 zabitych i kilkuset rannych.
6 marca 1936 4 członków franistowskiego związku zawodowego zostało zamordowanych za niepoparcie lewicowego strajku. 11 marca 3 studentów (2 falangistów i 1 karlista) zostało zastrzelonych, podejrzana była Młodzież Socjalistyczna (młodzieżówka hiszpańskiej socjalistycznej partii pracy PSOE). W początkach marca dziesiątki tysięcy rolników/wyrobników bez ziemi zaczęło na własną rękę masowo przejmować ziemie rolną. W Yeste chłopi zamordowali policjanta, policja w odpowiedzi zabiła 17 wyrobników (gdzie? kiedy? - niestety Beevor w swojej książce jest bardzo ogólnikowy i niedokładny)
14 marca władza zdelegalizowała Falangę.
19 marca Grupa falangistów w Madrycie ostrzelała z broni krótkiej mieszkanie Francisco Largo Caballera.
3-7 kwietnia parlament odwołał (impeachment) prezydenta Zamore za łamanie konstytucji w postaci rozwiązania poprzedniego parlamentu
13 kwietnia falangiści zastrzelili na madryckiej ulicy sędziego, który skazał jednego z członków Falangi na 30 lat więzienia za zabicie kolportera socjalistycznej prasy.
14 kwietnia 1936 r. rozpoczęła się w Madrycie defilada wojskowa, pod trybuną eksplodował ładunek wybuchowy; Jeden z gwardzistów Guardia Civil po cywilnemu wymierzył do premiera Azañy z pistoletu,jednak milicjant z socjalistycznej milicji Guardia de Asalto był szybszy i zastrzelił gwardzistę. Jest też wersja że policjant tylko wyciągnął broń z powodu wybuchu, a milicjant zastrzelił go z powodu błędnych podejrzeń.
Pogrzeb zabitego gwardzisty, który odbył się trzy dni później, przerodził się w strzelaninę między socjalistami a falangistami: jedna bitwa rozegrała się w trakcie procesji za trumną, a kolejna - między falangistami a Gwardią Szturmową - na cmentarzu. Odgrywający główną rolę w tej drugiej strzelaninie, porucznik José Castillo z Gwardii darzony był od tej pory gorzką nienawiścią przez członków Falangi. Zginęło co najmniej 12 osób.
15 kwietnia przywódca PCE José Diaz zagroził w Kortezach Gil-Roblesowi, liderowi chadeckiej opozycji, śmiercią.
16 kwietnia falangiści zastrzelili w Madrycie 3 robotników
28 kwietnia pistolero anarchistycznego FAI zastrzelili Miquela i Josepa Badia z Estat Català (separatystycznej partii katalońskiej)
1 maja komuniści z PSOE zorganizowali wielki marsz w Madrycie żądając powołania ploretariackiego rządu i armii ludowej. Caballero deklarował „Rewolucja którą chcemy osiągnąć moży być osiągnięta jedynie poprzez przemoc”. Wcześniej deklarował też że chce osiągnąć koniec walki klas poprzez pozbycie się jednej klasy.
3 maja Azana został wybrany przez parlament nowym prezydentem.
4 maja zaatakowano kilka kościołów w Madrycie. Trzy zakonnice i dwie kobiety zostały zabite przez tłum.
8 maja 1936 Carlos Faraudo y de Micheo, został postrzelony przez bojówkę falangistowską w wyniku czego zmarł. Faruado był oficerem marksistą, który szkolił milicjantów z Guardia
de Asalto, którzy potem walczyli w powstaniu komunistycznym w Asturii.
13 maja w Écija pod Sewillą aktywiści falangistowscy spacyfikowali wiec PSOE. Najpierw przy bierności tłumu obili kijami Juana Negrína, jednego z socjalistycznych oratorów,
i pewnie by go zabili, gdyby nie wkroczyła policja.
Wiosną 1936 r. wiele katolickich szkół w Hiszpanii zostało zamkniętych bądź zburzonych. 3 czerwca Pabón, deputowany z ramienia CEDA, ogłosił, że w okresie od 20 kwietnia do 15 maja, w samej Kastylii spalono bądź zamknięto 79 szkół, do których uczęszczało łącznie ponad pięć tysięcy uczniów. Socjalistyczni deputowani podkreślali, że będzie to zdecydowanie robione, bo zamykania szkół katolickich wymaga konstytucja.
1 czerwca UGT i CNT wezwały do dużego strajku, 70 000 robotników grabiło sklepy i strzelało się z falangistami. Kiedy strajkujący zabili 3 falangistów, rząd zamknął centralę CNT w Madrycie i aresztował przywódców strajku.
Od 16 czerwca do 13 lipca odnotowano 13 podpaleń kościołów, 11 brutalnych rabunków połączonych z mordem, 17 napadów na banki, 32 bezprawne najścia na majątki rolne, 15 branżowych strajków generalnych, 129 nielegalnych parcelacji ziemi, wybuchły 74 bomby, zamordowano 9 księży, zabito 61 osób, 224 zostały ranne. Zwłaszcza na południu kraju nasiliły się nielegalne, choć tolerowane przez władze, poczynania włościańskich komitetów rewolucyjnych, które zajmowały bezprawnie ziemię obszarników.
17 czerwca 1936 – José María Gil-Robles w parlamencie przedstawia bilans zajść, które miały miejsce między 1 lutego a 15 czerwca: 160 zniszczonych kościołów, 251 ataków na świątynie, podpaleń, dewastacji i prób ataków. 269 zmarłych. 1287 rannych. 215 rozbojów udaremnionych lub bez poważnych konsekwencji. 69 zniszczonych lokali prywatnych i politycznych, ataki na 312 budynków. 113 strajków generalnych, 228 strajków częściowych. 10 zniszczonych redakcji prawicowych gazet. 83 ataki na redakcje, próby ataków i dewastacje. 146 wybuchów bomb i 38 bomb znalezionych przed wybuchem.
W Barcelonie 2 lipca strajkujący robotnicy fabryki tekstylnej zabili jej właściciela, Anglika Josepha Michtella Hooda.
12 lipca 1936 r. został zamordowany porucznik komunista José del Castillo Saenz de Tejada, uczestnik powstania w Asturii, Tej samej nocy, o 21.45 grupa Falangistów postrzeliła śmiertelnie José Castillo, komunistycznego porucznika z Gwardii Szturmowej, który zabił kilku falangistów podczas strzelaniny na madryckim cmentarzu 17 kwietnia. W odpowiedzi na to zabójstwo, o 2 w nocy z niedzieli na poniedziałek 13 lipca, grupa odwetowa Gwardii Szturmowej, pod przywództwem Fernando Condes, przyjaciela Castillo, po uzyskaniu zgody od Ministra Spraw Wewnętrznych na aresztowanie Falangistów, udała się do domu Antonio Goicoechea, parlamentarzysty popierającego znanego monarchistę Calvo Sotelo. Nie zastawszy go w domu, gwardziści udali się do domu Gila Roblesa, którego również nie zastali. Sfrustrowani, postanowili aresztować samego Calvo Sotelo.
13 Lipca funkcjonariusze służb bezpieczeństwa mordują lidera opozycji parlamentarnej, José Calvo Sotelo, Był to najostrzejszy przypadek mordów politycznych i przesądził o wybuchu powstania. Dzień przed śmiercią przywódcy opozycji sławna Dolores Ibarruri („La Passionaria”) krzyczała do Sniego z trybuny w parlamencie, że zapłaci życiem za swoje wystąpienia.
14 lipca w Madrycie odbyły się dwa pogrzeby - Calvo Sotelo i porucznika Castillo. Bezpośrednio po pogrzebie doszło do kolejnej strzelaniny między członkami Gwardii Szturmowej a falangistami, w wyniku której zginęły cztery osoby, a kilka zostało rannych.
15 lipca zebrał się parlament. Gil Robles przedstawił kolejne sprawozdanie panującego nieładu: od czasu jego poprzedniego przemówienia 16 czerwca zamordowanych zostało kolejnych 61 osób, rannych 224, doszło do 74 zamachów bombowych, 10 kolejnych kościołów zostało spalonych, a dziewięciu księży pobitych.
17 lipca wybuch wojny domowej
Od wyborów do wybuchu wojny domowej w mordach z przyczyn
politycznych zginęło 330 osób, a 1511 zostało rannych.
Nacjonalistyczne ograniczanie autonomii w Katalonii i Kraju Basków są godne potępienia. Antyklerykalna przemoc i atak na wolności osobiste i życie osób wierzących są jednym z głównych powodów wybuchu wojny domowej. Zdaje mi się że Socjaliści, anarchiści i komuniści byli tą stroną inicjującą przemoc i bardziej agresywną. Przez większość czasu przygotowywania tego tekstu myślałem że opiszę Falangę jako przemocowy terrorystyczny syf, ale znalazłem tą informację że najpierw młodzież socjalistyczna zamordowała 10 falangistów, zanim falanga sama zaczęła mordować. Republikańskie rządy jeszcze przed wojną domową tolerował mordy, podpalenia i grabieże jeśli były dokonywane na osobach z którymi nie sympatyzowały, co całkowicie przekreśla legitymizację tych rządów. Wojskowi przewrót był moralnie usprawiedliwiony, gdyż lewicowy rząd przyzwalał na lewicową przemoc i nic sobie nie robił ze skarg i zażaleń ofiar. Z kolej zbrodnie w czasie wojny pozostawiają obie strony brudne moralnie. Lewica siłą próbowała obalić demokratyczny wybór jeśli sami nie wygrali (co pokazał 1934 i Asturia), więc gdy wskazują że w 1936 bronili demokracji, czyni ich to hipokrytami.
