Anna Wolińska
ZDZIWIENIE / OCZEKIWANIE / BEZCZYNNOŚĆ
estetyka wobec nadmiaru
ISBN 978-83-7507-176-4
Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2014
Format 140 × 260 mm, s. 260, Summary in English, bibliografia, indeks osób
Anna Wolińska – doktor, adiunkt w Zakładzie Estetyki w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka prac z zakresu estetyki semiotycznej i hermeneutycznej.
Książkę Anny Wolińskiej wyróżnia osobiste, pełne pasji podejście Autorki do tematu pewnego typu postawy recepcyjnej, która zostaje określona jako doświadczenie nadmiaru. Filozoficzna, oryginalna interpretacja problemu jest ufundowana na wielowątkowo prowadzonej, miejscami błyskotliwej analizie literatury z zakresu estetyki filozofii, filozofii sztuki, literatury: badanie problemu z punktu widzenia jednej wybranej tradycji filozoficznej – jednoperspektywiczne spojrzenie – uważa bowiem Autorka za niewystarczające w uzasadnieniu hipotezy o roli kategorii nadmiaru. Uzyskane instrumenty badawcze znajdują zastosowanie w prowadzonej szczegółowo analizie wewnętrznej dynamiki doświadczenia nadmiaru. Jest to interpretacja twórcza ukazująca filozoficzną odwagę w budowaniu hipotez i konsekwencję w sposobie ich uzasadniania.
Spis treści
Wstęp
I. NADMIAR
Rozdział 1.
Poza miarą
Rozdział 2.
Trudny początek
Rozdział 3.
Nieustanne poszukiwanie odpowiedzi
II. ZDZIWIENIE
Rozdział 1.
Względność i potencjalność wszelkiego systemu odniesienia
Rozdział 2.
Przypadkowość zdarzenia nadmiaru
Rozdział 3.
Zmysł możliwości
Rozdział 4.
Bycie – wydarzenie zewnętrza?
III. OCZEKIWANIE
Rozdział 1.
Antycypacja czy zawieszenie?
Rozdział 2.
Horyzont i poza horyzontem
IV. BEZCZYNNOŚĆ
Rozdział 1.
Czas wolny – poza dialektyką pracy i wypoczynku
Rozdział 2.
Współczesne katharsis
Podziękowania
Summary
Bibliografia
Indeks osób
===============================================
Piotr Schollenberger
Granice poznania doświadczenia estetycznego
ISBN 978-83-7507-122-1
Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2014
format B5, 184 s. 184, bibliografia, indeks nazwisk
Jedna z anegdot opowiada o tym, jak Gustave Courbet malował krajobraz. Gdy skończył, wysłał jednego ze swych pomocników, by ten zidentyfikował dziwny kształt, który znajdował się w malarskim kadrze. Posłany wrócił po chwili z informacją, że majaczącym w oddali przedmiotem były wiązki chrustu. Courbet uchwycił więc na obrazie sens przedmiotu wcześniej niezidentyfikowanego. Malował bowiem nie tożsamość („co to jest?”) ani nie funkcję („do czego to służy?”) obiektu, lecz jedynie jego aspekt czysto wizualny („jak to coś jest?”). Istotą twórczości artystycznej – nie tylko malarskiej – jest nie tyle odtwarzanie wyglądów za pomocą historycznie i kulturowo zdeterminowanych środków, ile sam proces aktywnego wydobywania sensu tkwiącego w doświadczeniu świata. Na ten aspekt doświadczenia estetycznego zwraca szczególną uwagę tradycja fenomenologiczna.
Analizowane w tej książce koncepcje Maurice Merleau-Ponty’ego, Mikela Dufrenne’a, Jean-Luca Mariona skupione są wokół projektu estetycznego powrotu „do rzeczy samych”. Powrót do bezpośrednio danej naoczności, która nie kulminuje w pojęciu, a więc zwrot ku receptywności, musi się jednak skonfrontować z pytaniem: jak mówić o tym, co poprzedza dyskurs?
Piotr Schollenberger – doktor, adiunkt w Zakładzie Estetyki Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się fenomenologią i tradycją estetyki fenomenologicznej, a także teorią sztuki.
Spis treści
Wprowadzenie
Rozdział I
Otwarty charakter refleksyjności doświadczenia estetycznego
1. „Aktorem jest widz” i „wiara postrzeżeniowa” Merleau-Ponty’ego
„Trzeci wymiar”
2. Refleksyjne zdystansowanie i źródłowa ekspresja
Dystans jako źródło ekspresji
Ekspresyjna kreacja sensu
3. (Nad)refleksyjny wymiar percepcji estetycznej
Doświadczenie estetyczne i doświadczenie świata
Rozdział II
Percepcyjne źródło sensu
1. Między dystansem a jednością
Percepcyjne tropy bezpośredniości
2. Koncepcja a priori jako wyraz równości człowieka i świata
W stronę przeformułowań Kanta i Husserla
Przedrozumienie jako wirtualne a priori
Człowiek jako możliwość aktualizacji sensu świata – a priori
egzystencjalne
3. Uczuciowe zestrojenie człowieka i świata
Poznanie rządzone uczuciem
4. Przedstawić poza przedstawieniem – rola wyobraźni
Wyobraźniowa rekolekcja sensu
Poetyckie obrazy wyobraźni
5. Ekspresja i pierwotna obecność
6. Przedmiot estetyczny
7. Quasi‐podmiot
Rozdział III
Logika parergonu. O związkach filozofii i doświadczenia estetycznego
1. Uwarunkowania dyskursu o sztuce
2. Apologia obecności
Schemat onto-teo-logiczny
Różnica przeciwko „różni”
W stronę źródłowej obecności
3. Obecność odczuwana – Dufrenne’owska filozofia Natury
Między „gruntem” a „podstawą” – dyskusja z Heideggerem
Poza korelacją intencjonalną
Twórczość jako doświadczenie źródłowej obecności
Obecność wiecznie odraczana
4. Źródłowa ekspresja a strukturalne uwarunkowania języka
5. Transcendentalny narcyzm i filozofia sztuki
Rozdział IV
Estetyka i dar niewidzialnego
1. Dwuznaczny charakter sztuki z perspektywy transcendencji
2. Radykalizacja fenomenologii – fenomenologia daru
3. Obraz jako to, co dane
4. Niewidzialna praca perspektywy
5. „Fenomeny przesycone”
6. Obraz jako fenomen przesycony
7. Poza doświadczenie estetyczne
Rozdział V
Metafizyka a ontologia dzieła sztuki
1. Charakterystyka przedmiotu intencjonalnego i problem ontologii
2. Obraz i malowidło
3. Rola artysty i widza w konstytucji dzieła sztuki
4. Jakości metafizyczne w dziele sztuki
Bibliografia
Indeks nazwisk
