Von Suppe – Poeta i Wieśniak (Richter und Bauer)
Franz von Suppé jest świetnym przykładem na wielokulturowość Cesarstwa Austriacko-Węgierskiego. Oficjalnie uznawany jest za kompozytora austriackiego, ale i inne kraje roszczą sobie dzisiaj prawo do tego kompozytora.
Franz von Suppé lub Francesco Suppé Demelliurodził się w 1819 roku w Spalato w Dalmacji, dzisiejszym Splicie w Chorwacji. Jego ojciec miał pochodzenie belgijsko-włoskie. Z kolei matka była Wiedenką a miała krew polską i czeską.
Rodzina Demellich osiadła w Splicie jeszcze w XVIII wieku. Dziadek i ojciec Franza byli urzędnikami w austriackim cesarstwie. Ojciec był też dalekim krewnym Gaetano Donizettiego.
Dzieciństwo spędził nad Adriatykiem w Zadarze. Tam zaczął uczyć się muzyki i kompozycji. Dosyć szybko zaczął pisać własne utwory. Wsparcie miał u miejscowego kierownika zespołu muzycznego oraz u chórmistrza w katedrze. Jako nastolatek napisał dosyć duże dzieło jakim jest Missa Dalmatica.
Została wystawiona w 1832 roku.
Franz von Suppe
Wkrótce przeniósł się do Cremony gdzie ćwiczył grę na flecie i harmonię. Potem do Padwy gdzie na życzenie rodziny studiował prawo choć z muzyki nie rezygnował.
Franz dobrze śpiewał. Miał niski głos. W 1842 roku debiutował jako bas w Eliksirze Miłości Donizettiego w węgierskim Sopronie.
W jakiś sposób dał się poznać w Wiedniu. Być może pomogła rodzina a może ktoś go polecił. W każdym razie dyrektor Theater in der Josefstadt Franz Pokorny zaprosił go do współpracy. W Wiedniu Suppe nadal uczył się muzyki ale już dyrygował orkiestrą teatralną. Początkowo za darmo. Miał jednak niepowtarzalną okazję wystawiania własnych oper i innych kompozycji.
W 1845 roku von Suppe został Kapelmistrzem w słynnym w całej Europie Theater an der Wien. Na tym stanowisku służył przez 17 lat osiągając dużą sławę jako dyrygent i kompozytor. Mimo, że był prominentną osobą gdy tylko miał okazję występował jako bas w wystawianych operach. Bardzo to lubił.
W późniejszych latach prowadził Kaitheater (1862-65) oraz Carltheater (1865-1882). Suppe zmarł w 1895 roku.
Franz von Suppe
Jego dorobek autorski jest obszerny. Napisał 31 operetek, 180 fars, baletów i innych dzieł scenicznych. Pisał też opery, z których dwie były bardzo znane: Boccaccio oraz Donna Juanita. Były one też wystawione w Nowym Jorku w Metropolita Opera. Nie cieszyły się jednak powodzeniem w Ameryce.
Dziś mało pozostało z jego dawnej świetności. Znany jest głównie z dwóch uwertur: Lekka Kawaleria (Leichte Kavallerie) i Chłop i Poeta (Dichter und Bauer).
Dichter und Bauer to trzyaktowa operetka, którą czasem nazywano komedią z piosenkami. Premierę miała w sierpniu 1846 roku w Theater an der Wien, który od roku prowadził von Suppe. Wersja, która jest znana dzisiaj została zaaranżowana przez Franza Wertera w 1936 roku. Dotyczy to również uwertury.
Poeta
W uwerturze wyraźnie słychać wpływy dwu kompozytorów, których Suppe szczególnie studiował: Donizettiego i Rossiniego. Od Donizettiego nauczył się liryzmu, od Rossiniego zaś rytmiczności. Jak Rossini, Suppe powtarza 8-mio i 16-sto taktowe frazy dodając instrumenty i wzmacniając głośność
Początek to chór instrumentów blaszanych. Smyczki w dolnym rejestrze jakby niezdecydowane. Wchodzi solo wiolonczela, której akompaniuje harfa. Liryczny temat rozwija się, akompaniament gęstnieje aż do punktu środkowego i z powrotem wraca cichnąc.
Mocny tryl smyczków zapowiada agresywną środkową część uwertury. Po kilku taktach słychać sławną synkopowaną melodię smyczków to schodzącą w dół to pnącą się w górę.
Te frazy są nagle przerwane przez migocący walc, który tworzy raczej smutny nastrój. Ale zaraz wraca szybkie tempo choć tym razem melodia oparta jest na początkowych taktach tej części . Kiedy wraca walc i jest blisko powtórzenia znowu wprowadzony zostaje drastyczny kontrast. Szybkie tempo ostatecznie zwycięża a synkopowany temat wzorem Rossiniego kończy dzieło z pełną siłą.
Uwertura ta bardzo ładnie ilustruje obraz poety i wieśniaka. Które fragmenty odpowiadają charakterowi poety i chłopa pozostawiam do własnego osądu i wrażliwości.
Chłop
W music boxie dwa współczesne wykonania Karajana i Dutoita oraz jedno stare z 1915 roku zagrane przez Victor Concert Orchestra. Zarejestrowane zostało na cylindrze Edisona. Tamta aranżacja była autorstwa Chasa J. Robertsa.
