Kapelani królów i prezydentów Polski.

 

                                         Kapelani władców i prezydentów Polski.

           Temat, który chciałbym zaprezentować, dotyczy roli i osobowości duchownych, którzy pełnili funkcję kapelanów[1] na dworach królów i książąt Rzeczypospolitej, oraz przy osobie Prezydenta RP. Po niżej przedstawiam tych duchownych w formie not biograficznych. Noty te będą w kolejności alfabetycznej. Oczywiście nie są to wszyscy kapelani, ale może znajdą się osoby, które dopiszą następnych, często zapomnianych kapelanów władców i Prezydentów Rzeczypospolitej.

Początki sprawowania opieki duchowej, nad osobą sprawującą najwyższą władzę w państwie, datują się, jeszcze z czasów pierwszych władców Polski.

           Można przypuszczać, że już za czasów Mieszka I istniała funkcja kapelana władcy, który przebywając na dworze księcia sprawował opiekę duchową nad rodziną i mieszkańcami dworu książęcego. Odprawiał msze, spowiadał, służył pomocą i radą. Pełnił prawdopodobnie również funkcję kapelana wojskowego, który będąc przy osobie władcy, sprawował msze dla drużyny wojów.

W późniejszych czasach ilość kapelanów zwiększała się. Księża lub zakonnicy stawali się m. in. spowiednikami, nauczycielami dzieci królewskich, opiekunami kaplicy królewskiej. Były to osoby, które miały bezpośredni kontakt z władcą i mogły mieć wpływ na ich decyzje polityczne i państwowe.

Po odzyskaniu niepodległości kapelan prezydencki pełnił inną rolę, była to osoba, która miała sprawować opiekę duchową nad osobą Prezydenta i jego otoczenia. Podobnie sytuacja wyglądała podczas przebywania Prezydenta RP na Wychodźstwie i obecnie.          

 

Bp Andrzej z Wiślicy (? – 1356) – jako kleryk jeździł, z polecenia Władysława Łokietka, do kurii papieskiej w Avinionie. W latach 1325 – 1327 pełnił funkcję kapelana Władysława Łokietka. Otrzymał prebendę kościoła p. w. św. Marcina w Wiślicy i parafię w Igołomi. Sprawował funkcję kanonika wrocławskiego i gnieźnieńskiego. Został wybrany na biskupa poznańskiego, jednak biskupstwa tego nie objął. Otrzymał w zamian biskupstwo zwierzyńskie.[2]

Ks. Bartsch Fryderyk (1552 – 1609) – urodził się w Brunsbergu (Braniewo). Studiował w Rzymie, gdzie wstąpił do zakonu jezuitów (1572 r.). Studia teologiczne w Wiedniu. Po powrocie do Polski wykładał teologię w Poznaniu i Brunsbergu. Pełnił również funkcję rektora w kolegium, w Brunsbergu i Akademii Wileńskiej. Następnie pełnił funkcję kaznodziei w Gdańsku. Od 1600 roku był spowiednikiem króla Zygmunta III. Zmarł na tyfus podczas wyprawy moskiewskiej.[3]

Przeor Birkowski Fabian (1566 – 1636) – urodził się we Lwowie. Od 1585 roku studiował w Akademii Krakowskiej. Tytuł magistra uzyskał w 1593 roku. Prawdopodobnie po studiach wyjechał zagranicę. Po powrocie do kraju pełnił funkcję seniora bursy filozoficznej i był wykładowcą literatury rzymskiej i greckiej w Akademii Krakowskiej. Wstąpił do zakonu dominikanów. Studia teologiczne uzupełnił zagranicą. Prawdopodobnie w czasie pobytu zagranicą otrzymał tytuł doktora teologii. Po powrocie do kraju został wykładowcą teologii w konwencie dominikańskim w Krakowie. Został mianowany kaznodzieją przy kościele p. w. Św. Trójcy. Pisał wiersze, wydał listy św. Ignacego (Zamość 1597 r.). Został wezwany na dwór królewski, gdzie po ustąpieniu ks. Piotra Skargi przejął funkcję kaznodziei królewicza Władysława. Zamieszkał w Warszawie przy ulicy Freta w klasztorze dominikanów. Podczas wypraw wojennych Władysława IV pełnił funkcję kaznodziei obozowego. Zasiadał w Radzie Duchownej, której zadaniem miało być ułożenie pokoju z dysydentami. W 1634 roku został zwolniony z funkcji kaznodziei i powrócił do klasztoru. Został obrany przeorem klasztoru Św. Trójcy w Krakowie.[4]

Bp Biskupiec Jan (1376 – 1452) – urodził się Krakowie. W 1405 roku został wybrany przeorem dominikanów w Krakowie. Rozpoczął następnie studia na Akademii Krakowskiej. W 1409 roku udał się na sobór do Pizy, gdzie bronił odrębności polskiej prowincji dominikanów, przed dążeniami niemieckich braci zakonnych. Podczas pobytu we Włoszech uzyskał od papieża tytuł doktora teologii. Po powrocie do kraju, w 1411 r. otrzymał godność prowincjała, z której zrezygnował w 1417 roku. Został spowiednikiem króla Władysława Jagiełły. W 1417 roku, z nominacji króla, otrzymał tytuł biskupa chełmskiego. Od tego momentu, biskup chełmski, stał się jednym z bliskich doradców króla. Był osobistym reprezentantem Władysława Jagiełły w sprawach spornych między duchowieństwem a możnowładcami. Po koronacji na króla syna Władysława Jagiełły, Władysława Warneńczyka (1434 r.), rezygnuje z pełnionych na dworze królewskim funkcji. Skupia się całkowicie na sprawach diecezji. Ufundował i uposażył m. in. 5 kościołów parafialnych. Był autorem ustaw czterech synodów.[5]

Ks. Bojanek Mikołaj (1865 – 1935) – urodził się w Latowiczu. Ukończył Seminarium Duchowne w Warszawie. Po wyświęceniu (1890 r.)[6] został wysłany, jako wikariusz do Kutna. Następnie został przeniesiony do parafii p. w. św. Aleksandra w Warszawie. Współpracował tam z organizacjami niepodległościowymi. Za odmówienie czytania z ambony, po rosyjsku, manifestu carskiego, został przeniesiony karnie do parafii w Kurzeszynie. Tam objął probostwo ( w latach 1894 – 1897) i od razu zakazał śpiewania hymnu „Boże Cara Chrani”. Następnie zostaje przeniesiony, jako proboszcz, do parafii w Pustelniku i Kuflewie. Jednocześnie, będąc proboszczem w Kuflewie, pełnił funkcję prokuratora w seminarium w Warszawie. W 1911 roku został proboszczem w parafii, w Rawie Mazowieckiej. Rok później objął parafię w Grodzisku Mazowieckim, został tam wybrany dziekanem i kanonikiem kapituły łowickiej. Po pewnym czasie został wybrany na funkcję kanonika honorowego kapituły warszawskiej i sędzią konsystorskim. Podczas I wojny światowej współpracował z Polską Organizacją Wojskową i Legionem Puławskim. Ksiądz Bojanek zorganizował również Komitet Pomocy Ofiarom Wojny. W 1926 roku został powołany na stanowisko kapelana Domu Wojskowego Prezydenta Rzeczypospolitej w stopniu pułkownika. Funkcję kapelana Prezydenta RP pełnił do 1934 roku, kiedy to przeszedł na emeryturę. Otrzymał następujące odznaczenia: Order Polonia Restituta, Krzyż Niepodległości, Złoty Krzyż Zasługi.[7]

 

Ks. Cybula Franciszek (1940) – prawdziwe nazwisko Mandrysz. Urodził się w Gdańsku. Po śmierci rodziców, został adoptowany przez Leona i Melanię Cybulów. Wstąpił do Niższego Diecezjalnego Seminarium Duchownego w Wejherowie, następnie naukę kontynuował w Niższym Diecezjalnym Seminarium w Słupsku. Po zamknięciu przez władze komunistyczne seminarium w Słupsku, maturę napisał w liceum, w Kartuzach. Wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie. Święcenia kapłańskie przyjął w 1967 roku. Został następnie skierowany do parafii p. w. św. Franciszka z Asyżu w dzielnicy Gdańska, Emaus. Tam po raz pierwszy spotkał się z Lechem Wałęsą. Po pewnym czasie przeniesiony zostaje do parafii p. w. Matki Boskiej Różańcowej na Przymorzu (dzielnica Gdańska). Został spowiednikiem Lecha Wałęsy. Pracował następnie, jako proboszcz w parafii p. w. NMP Wniebowziętej – Gwiazda Morza w Sopocie. W 1990 roku został kapelanem Prezydenta RP Lecha Wałęsy. Po skończonej kadencji został mianowany proboszczem Parafii Garnizonowej w Gdańsku – Wrzeszczu. Następnie pełnił funkcję penitencjarza[8] w Bazylice Katedralnej, w Gdańsku – Oliwie. Obecnie jest kanonikiem gremialnym Kapituły Archidiecezji Gdańskiej.[9]

 

Ks. płk Dłubacz Tadeusz (1946 – 1999) – urodzony w Moszczenicy Niżnej. Od 1964 roku rozpoczął studia na Wyższym Seminarium Duchownym w Tarnowie. Świecenia kapłańskie otrzymał w 1971 roku. Jako wikariusz został skierowany do parafii w Uściu Solnym (1971 r.), następnie został skierowany do parafii p. w. św. Kazimierza w Nowym Sączu (1975 r.). Od 1981 roku pełnił funkcję wikariusza w Dębnie i rektora kaplicy w Sufczynie. Od 1982 roku został mianowany proboszczem parafii w Sufczynie. Po paru latach został przeniesiony do parafii w Dębicy, gdzie pełnił funkcję administratora a następnie proboszcza parafii p. w. Matki Boskiej Anielskiej. Został następnie mianowany dziekanem dekanatu Dębica – Zachód. Od 1991 roku został skierowany do pracy duszpasterskiej w Wojsku Polskim. W 1992 roku objął funkcję proboszcza w Katedrze Polowej W. P. w Warszawie, został również mianowany dziekanem Garnizonu Warszawa. W 1995 roku został mianowany kapelanem przy Urzędzie Prezydenta RP. Ks. T. Dłubacz był dyrektorem Caritasu Ordynariatu Polowego WP. [10]

 

Bp Dobrogost z Nowego Dworu (? – 1401) – został kapelanem króla Ludwika Węgierskiego. Studiował m. in. w Padwie, gdzie otrzymał tytuł doktora dekretów                     (wg. Długosza). Był kanclerzem na dworze księcia Ziemowita. Został dziekanem i kantorem gnieźnieńskim. Jednak między królem a Dobrogostem doszło do konfliktu, dotyczącego obsadzenia stanowiska arcybiskupa gnieźnieńskiego, co doprowadziło do uwięzienia kapelana na rozkaz Ludwika Węgierskiego w drodze do Rzymu, w Treviso. Po uwolnieniu i śmierci króla zostaje biskupem poznańskim, następnie otrzymuje stanowisko arcybiskupa gnieźnieńskiego. Dużym zaufaniem darzył go król Władysław Jagiełło, w jego imieniu posłował m. in. do Rzymu. W 1399 roku doszło do nieudanej próby zabicia biskupa Dobrogosta.[11]

Ks. płk Domian Jan (1961) – urodził się w Snopkach. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1993 roku. W tym samym roku został skierowany do pracy w duszpasterstwie wojskowym. Pełnił funkcję szefa Sekretariatu Biskupa Polowego WP, notariusza Kurii Polowej, rzecznika prasowego Ordynariatu Polowego WP. Był kapelanem w 4. Korpusie Lotniczym. Od 1999 roku do 2005 pełnił funkcję kapelana przy Urzędzie Prezydenta RP. W 2004 roku został mianowany proboszczem parafii Wojskowo – Cywilnej p. w. Matki Boskiej Ostrobramskiej na Bemowie w Warszawie. Od 2007 roku pełni funkcję Dziekana Warszawskiego Dekanatu Wojskowego. Obecnie pełni również funkcję delegata Biskupa Polowego WP ds. Duszpasterstwa Wojskowego i Funkcjonariuszy przy Urzędzie Prezydenta RP i Biura Bezpieczeństwa Narodowego.[12]

Opat Drozdek Mikołaj (? – 1433) – kapelan Władysława Jagiełły. Był opatem świętokrzyskim, został spowiednikiem króla. Chciał zostać pustelnikiem, wysłał list z prośbą o zwolnienie go z funkcji opata do papieża Marcina V.[13]

Ks. Gąsiorek Stanisław (? – 1562) – studia wyższe ukończył prawdopodobnie na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1529 roku został kapelanem kaplicy królewskiej w katedrze na Wawelu. Równocześnie objął funkcję dyrygenta kapeli nadwornej. Był autorem wierszy – „Pienie o elekcji krala polskiego Zygmunta wtorego Augusta pirvego” (Kraków, przed               1530 r.), „Na wesele krolewny Izabelle” (1539 r.). Możliwe, że był również autorem pieśni rycerskich – „Pieśń o pruskiej porażce: we wtorkow dzień apostolski”, „Hej Polanie z Bogiem na nie”. Został proboszczem w Małagoszczy, objął probostwo wielickie. Był również proboszczem kościoła p. w. św. Szczepana w Krakowie.[14]

Przeor Gołębiowski Chryzostom (ok. 1654 – 1700) – urodzony prawdopodobnie w pobliżu Nowego Miasta Korczyna. W 1671 roku wstąpił do zakonu augustianów w Krakowie, przy kościele p. w. św. Katarzyny. Studia filozoficzne odbył w Krakowie i Warszawie. Otrzymał następnie od generała zakonu tytuł lektora filozofii (1677 r.). Wykładał następnie filozofię w konwencie warszawskim. Został wysłany na studia prawnicze i teologiczne do Paryża. W 1678 roku uzyskał tytuł doktora teologii Uniwersytetu w Valence. Po powrocie do kraju został kaznodzieją przy kościele p. w. św. Marcina. Został wybrany na przeora klasztoru warszawskiego (w latach 1685 – 1688) i wizytatorem zakonu. Król Jan III Sobieski mianował go swoim nadwornym kaznodzieją. W 1688 roku został wybrany na prowincjała zakonu. Zrezygnował z tej funkcji w 1691 roku. Został następnie wybrany na rektora zakonu augustianów w Polsce. Kilkakrotnie odrzucił ofiarowywane mu biskupstwa.[15]

Ks. Gołyński Bernard (1546 – 1599) – urodził się w Golinie. Studiował m. in. w kolegium jezuickim w Braniewie. Przebywał na dworze kardynała Hozjusza. W1571 roku wstąpił do zakonu jezuitów. Został wysłany na studia do Rzymu. Po powrocie do kraju był m. in. sekretarzem prowincjała, ministrem i prokuratorem w kolegiach: pułtuskim i jarosławskim oraz Domu św. Barbary w Krakowie. W 1585 roku złożył ostatnie śluby zakonne. Przez władze zakonne skierowany został do misji zakonnej w Szwecji. Został wtedy wyznaczony na kaznodzieję i spowiednika królewicza Zygmunta Wazy. Po wyborze na króla Zygmunta, razem z nim udał się do Polski. Nadal sprawował funkcję spowiednika króla. Z biegiem czasu uzyskał znaczący wpływ na decyzje Zygmunta Wazy. Współpracował z opatem miechowskim Stanisławem Reszką. Był przeciwnikiem małżeństwa Zygmunta z protestantką Krystyną Holsztyńską, zaś chciał doprowadzić do małżeństwa króla z córką arcyksięcia Karola, Anną. Stał się przeciwnikiem działań siostry króla, luteranki Anny Wazy. Dość mocno skłócony był z częścią magnaterii a szczególnie z Jerzym Zbaraskim. Podupadając na zdrowiu wyjechał na leczenie do Wenecji, jednak nie został wpuszczony i udał się do Styrii, i Grazu. W 1597 roku razem z ks. Piotrem Skargą kupił dom w Warszawie, który stał się rezydencją zakonu jezuitów.[16]  

Bp Grzegorz z Sanoka (ok. 1407 – 1477) – urodził się w okolicach Sanoka. Mając kilkanaście lat ucieka z rodzinnego domu i wędruje po kraju. Wędrował od miasta do miasta, przebywał również za granicą w Niemczech. Stał się wędrownym nauczycielem. Po powrocie do kraju osiada w Krakowie, gdzie otrzymał stanowisko kantora. W latach 1428 – 1433 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po ich ukończeniu został nauczycielem synów Jana Tarnowskiego. Poznał wtedy, synów króla Władysława Jagiełły, królewiczów Władysława i Kazimierza. Śmierć króla skłoniła go do napisania epitafium. Następnie wyjeżdża z Polski i udaje się do Włoch na dwór papieża Eugeniusza IV do Bolonii, potem wyjeżdża do Ferrary i Florencji. W 1439 roku powraca do Polski. Pod wpływem wykładów na temat „Bukalik” Wergiliusza otrzymał stopień magistra. Objął następnie probostwo wielickie. Po objęciu tronu przez syna Jagiełły Władysława, Grzegorz z Sanoka został notariuszem kancelarii królewskiej i kapelanem króla. Razem z królem udaje się na Węgry. Po klęsce pod Warną i uratowaniu przez Jana Hunyadego, został nauczycielem dzieci Macieja Korwina. Otrzymał następnie kanonię w Kapitule Wardyńskiej. Około 1450 roku powraca do kraju. Podczas jego nieobecności uznano go za zmarłego i utracił on probostwo wielickie. W zamian za nie otrzymał arcybiskupstwo lwowskie. Był dobrym administratorem, zakładał wsie, restaurował katedrę lwowską, założył miasteczko Dunajów. Założył tam pierwszy ośrodek życia umysłowego na wzór dworów zachodnich. Był przyjacielem słynnego Kallimacha, który przez dwa lata przebywał na dworze biskupa.[17]

Ks. Indrzejczyk Roman (1934 – 2010) – urodził się w Żychlinie. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1956 roku. Funkcję wikariusza pełnił w parafiach w Drwalewie i Grodzisku Mazowieckim. Po pewnym czasie został przeniesiony do parafii p. w. św. Aleksandra w Warszawie. Następnie pełnił funkcję wikariusza w parafiach: p. w. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny na Nowym Mieście oraz p. w. Matki Boskiej Loretańskiej na Pradze. W latach 1964 – 1986 ks. Indrzejczyk, był kapelanem Szpitala w Tworkach oraz kapłanem w parafii          p. w. św. Edwarda Wyznawcy w Pruszkowie. Od 1986 roku pełnił funkcję proboszcza parafii p. w. Dzieciątka Jezus na Żoliborzu. W 2003 roku został mianowany kanonikiem protektorem Kapituły Kolegiackiej Kampinosko-Bielańskiej. Dwukrotnie w latach 1961 – 1976 i 1989 – 1994 został wyznaczony na krajowego duszpasterza służby zdrowia. Współpracował również z działaczami „Solidarności” m. in.: Zbigniewem Romaszewskim i Jackiem Kuroniem. W kościele św. Edwarda przechowywał sztandar NSZZ „Solidarności”. Został wybrany na wiceprzewodniczącego Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów. Pełnił również funkcję krajowego koordynatora ruchu Pax Christi. W grudniu 2005 roku został wyznaczony na kapelana Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego. Funkcję tę pełnił do tragicznej śmierci w katastrofie smoleńskiej – 2010 roku. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.[18]   

Ks. Jan z Koźmina (ok. 1510 - ?) – urodził się w Koźminie. Studia wyższe w latach 1525/6 – 1531 na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1535 roku uczył greki, jako profesor publicus w Kolegium Lubrańskiego. Został również nauczycielem w szkole dworskiej Jędrzeja Górki, a także wychowawcą jego trzech synów. Święcenia kapłańskie otrzymał dopiero 1545 roku. W tym samym roku, stał się nadwornym kaznodzieją króla Zygmunta Augusta, razem z Wawrzyńcem Dyskordią. Od 1546 roku łączył to stanowisko z funkcją bibliotekarza biblioteki królewskiej w Wilnie. Był zwolennikiem reformacji i pisał pisma propagandowe wspierające reformację w Polsce. Za te działania został wezwany przed sąd kościelny    (1551 r.). Od tego momentu, nie ma informacji na jego temat.[19]

Ks. Jan z Oświęcimia (zwany Sakranem) (1443 – 1527) – kilka lat przebywał w Rzymie (1470-1475), możliwe że studiował tam teologię. Po powrocie do Polski rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1498 roku, otrzymał tytuł doktora wydziału teologicznego. Został następnie wybrany na rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był oficjalnym mówcą uniwersyteckim, witającym osoby polityczne i kościelne. Został kapelanem królów: Jana Olbrachta, Aleksandra i Zygmunta. Pełnił rolę agenta dyplomatycznego. Był przeciwnikiem równorzędności kościoła prawosławnego z kościołem katolickim. Przeciwstawiał się działaniom zmierzającym do unii obu tych kościołów. Krytykował zakon bernardynów za wspieranie połączenia obu kościołów. Został proboszczem w kościele p. w. św. Mikołaja w Krakowie, Osieku, Proszowicach. Był kanonikiem kolegiaty w Sandomierzu oraz katedralnym krakowskim i włocławskim.[20]

Bp Janusz Suchywilk (ok. 1310 – 1382) – urodził się w Strzelcach. Kapelan króla Kazimierza Wielkiego. Studiował w Bolonii, gdzie uzyskał tytuł doktora. Był proboszczem gnieźnieńskim, następnie otrzymał kanonię poznańską, włocławską i krakowską. Od 1355 r. sprawował funkcję kanclerza królewskiego. Został wyznaczony, przez króla, na pierwszego opiekuna tworzącej się Akademii Krakowskiej. Współdziałał przy organizacji żup solnych i sądu wyższego prawa niemieckiego dla mieszczan. Możliwe, że był wychowawcą Kaźka słupskiego na dworze królewskim. Prawdopodobnie to on wpłynął na decyzję króla o zapisie na rzecz Kaźka ziem sieradzkiej, łęczyckiej, dobrzyńskiej. Został usunięty ze stanowiska kanclerza w czasie panowania Ludwika Andegaweńskiego. Otrzymał w zamian arcybiskupstwo gnieźnieńskie. Stał się jednym z poważnych opozycjonistów wobec rządów Andegawena. Był przeciwny objęciu trony, po śmierci króla Ludwika Andegaweńskiego, przez jego córki. Utworzył biskupstwo w Haliczu i wspierał papieża Urbana VI.[21]

Bp Janusz z Lubienia (? – 1435) – kapelan króla Władysława Jagiełły, został biskupem przemyskim.[22]

Bp Jordan (? – 984) – o życiu bp. Jordana nie wiemy zbyt dużo. Był mnichem pochodzącym prawdopodobnie z Włoch, który przebywał w klasztorze św. Emmerama, w Ratyzbonie. Prawdopodobnie został kapelanem księżniczki Dobrawy i w tym charakterze przybył wraz z jej orszakiem do Polski w 965 roku. Stał się następnie prawdopodobnie kapelanem Mieszka I. W 968 roku został wyświęcony na pierwszego biskupa Polski. Możliwe, że pełnił funkcję biskupa diecezjalnego podległego wyłącznie Stolicy Apostolskiej.[23] Z osobą bp. Jordana związana jest historia tzw. miecza św. Piotra, którym według jednej z wersji biblijnych, miał w Ogrodzie Oliwnym bronić Jezusa, odcinając ucho jednemu ze sług. Miecz, biskup Jordan, miał otrzymać, wg. Długosza, od papieża Jana XII w 968 roku. Zabytek ten jest przechowywany w skarbcu archidiecezjalnym w Poznaniu. [24]

Ks. Kaczyński Zygmunt (1894 – 1953) – urodził się w Kaczyniu. W 1910 roku rozpoczął studia w Seminarium Duchownym w Warszawie. W latach 1914 – 1918 studiował prawo kanoniczne w Akademii Duchowej, w Petersburgu. Po wybuchu I wojny światowej został działaczem Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny w Rosji, był również instruktorem oświatowym przy oddziałach polskich w Finlandii. Pod koniec wojny, w 1917 roku, wraca do Polski i zostaje wybrany na sekretarza generalnego Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich. Za działalność przeciw Niemcom zostaje aresztowany. Po odzyskaniu niepodległości, ks. Kaczyński został w 1919 roku wybrany na posła Sejmu Ustawodawczego z ramienia Narodowej Demokracji. Początkowo zasiadał w ławach Klubu Związku Ludowo – Narodowego, jednak w lipcu 1919 r. razem z kilkunastoma posłami przeszedł do Chrześcijańsko – Narodowego Klubu Robotniczego (był to odpowiednik Stronnictwa Chrześcijańsko – Demokratycznego). Podczas wojny polsko – bolszewickiej, był kapelanem w Wojsku Polskim, za służbę otrzymał Krzyż Walecznych. Ponownie w 1922 roku zostaje wybrany na posła. Był redaktorem „Pracownika Polskiego”, pisma chrześcijańskich związków zawodowych, a także współredaktorem, od 1925 roku, „Rzeczypospolitej”. Za swoją działalność otrzymał order „Pro Ecclesia et Pontifice”. Został, również mianowany przez Piusa XI, szambelanem papieskim (1925 r.). Po zakończeniu kadencji sejmowej (1922 – 1927) zrezygnował z kandydowania do sejmu i skupił się na działalności politycznej poza parlamentem. Od 1930 roku do 1939 roku pracował, jako dyrektor Katolickiej Agencji Prasowej. Występował przeciw działaniom Polskiej Partii Socjalistycznej, Komunistycznej Partii Polski, radykalnym ruchom ludowym. Bardzo mocno krytykował działania Związku Nauczycielstwa Polskiego i masonerii. Negatywnie ustosunkował się do zamachu majowego i rządów sanacji. Stał się jednym z organizatorów Frontu Morges. Władze kościelne, w 1935 roku, mianowały ks. Kaczyńskiego kanonikiem gremialnym Kapituły Warszawskiej. W tym samym roku napisał przedmowę do książki Veraxa pt. „Masoneria. Czem jest, a czem nie jest?”. Dwa lata później (1937 r.), ks. Zygmunt Kaczyński stał się, jednym z twórców nowego stronnictwa politycznego – Stronnictwa Pracy (możliwe, że był twórcą nazwy tego ugrupowania politycznego). Po wybuchu II wojny światowej ks. Kaczyński opuszcza Polskę i przez Węgry przedostaje się do Francji. Tam, w wyniku osobistej przyjaźni z generałem      W. Sikorskim, zostaje mianowany dziekanem polowym Wojska Polskiego. Zostaje również, jako reprezentant Stronnictwa Pracy, przyjęty do Rady Narodowej. Jednocześnie pracował w Ministerstwie Informacji i Dokumentacji. Po tragicznej śmierci gen. Sikorskiego, został ministrem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w rządzie Stanisława Mikołajczyka (1943-1944). Był kapelanem prezydenta Władysława Raczkiewicza. W 1945 roku wraca do Polski i zostaje mianowany proboszczem w parafii Wszystkich Świętych w Warszawie. Został wybrany na redaktora „Tygodnika Warszawskiego”. Za działalność antypaństwową został aresztowany i skazany na 10 lat więzienia. W maju 1953 roku zostaje zamordowany w więzieniu mokotowskim. W 1958 roku ks. Zygmunt Kaczyński został uniewinniony i zrehabilitowany. [25]

Ks. Kochański Adam (1631 – 1700) – urodzony w ziemi dobrzyńskiej. W 1652 roku wstępuje do zakonu jezuitów w Wilnie. Studiował filozofię na Akademii Wileńskiej, w trakcie studiów uwidoczniły się szczególne zdolności matematyczne, które rozwinął w czasie studiów zagranicznych. W 1655 roku opuszcza Wilno i udaje się do Würzburga. Następnie przenosi się do Molsheim. Współpracował z jezuickim matematykiem Atanazym Kircherem. Został wykładowcą na Uniwersytecie Jezuickim w Moguncji. Napisał w 1658 roku dzieło pt. „Analecta mathematica sive theoreses mechanicae novae.”. Następnie przez 15 lat wykładał w Bamberdze, Florencji, Pradze, Ołomuńcu, Wrocławiu. W wyniku konfliktów z władzami uczelni został zmuszony do powrotu, do kraju. Miał udać się do Gdańska, jednak ostatecznie został wysłany do Warszawy (1680 r.). Tam został wykładowcą matematyki w kolegium jezuickim, był również nauczycielem najstarszego syna króla Jana Sobieskiego – Jakuba. W tym czasie pełnił również funkcję kapelana dworskiego. Od 1691 roku został mianowany matematykiem królewskim. Osiedlił się w Cieplicach. Został wynalazcą sprężyny regulującej ruch wahacza kołowego w zegarkach kieszonkowych (1672 r.), skonstruował również wahadło sprężynowe.[26]   

Bp Krasicki Ignacy (1735 – 1801) – urodził się w Dubiecku. Przez decyzję rodziny Ignacy został przeznaczony do stanu duchownego. Wyjeżdża do seminarium misjonarzy przy kościele p. w. Świętego Krzyża w Warszawie. Po ukończeniu seminarium wraca do Małopolski, gdzie przebywał na dworach magnackich m. in. Antoniego Lubomirskiego, Franciszka Potockiego, Hieronima Radziwiłła. W 1754 roku uzyskał kanonię katedralną kijowską, probostwo katedralne przemyskie (1757 r.), a w 1759 roku po przyjęciu święceń kapłańskich otrzymał koadiutorię opactwa wąchockiego. W tym samym roku wyjeżdża do Włoch. W 1761 roku wraca do Polski. Był protegowanym Franciszka Salezego Potockiego, którego wspierał. Po śmierci Augusta III został sekretarzem interreksa prymasa Władysława Łubieńskiego. Widząc słabość swego protektora (Potockiego), zbliżył się do zwolenników Stanisława Poniatowskiego. Po jego elekcji został kapelanem króla. Opracował następnie plan wydawniczy „Monitora”, w którym umieszcza 35 numerów własnego autorstwa. Zostaje wybrany na kustosza katedralnego kapituły lwowskiej, w 1765 roku został wybrany prezydentem Trybunału Małopolskiego. Otrzymał również probostwo infułackie w Kodniu. Następnie zostaje koadiutorem i otrzymuje kanonię warmińską. Pełni również funkcję prałata kantora. Po pewnym czasie otrzymuje stanowisko biskupa uranopolitańskiego i biskupa warmińskiego. Wszedł do grona senatorów Rzeczypospolitej. Otrzymał Ordery Św. Stanisława i Św. Krzyża. Przeciwstawił się, wraz z Czartoryskimi, wezwaniu wojsk rosyjskich do stłumienia konfederacji barskiej. Jednak pod wpływem gróźb ambasadora Rosji, Repnina i perswazji Stanisława Augusta Poniatowskiego, ustąpił. Podjął następnie decyzję o wyjeździe do Paryża (1769 r.), chcąc w ten sposób uniknąć trudnej dla siebie sytuacji związanej z udziałem swoich krewnych i przyjaciół w konfederacji. Doprowadziło to do konfliktu z królem. Po powrocie do kraju rozpoczął starania o powrót do łask Stanisława Augusta Poniatowskiego. Przebywając w Gdańsku manifestował swoją lojalność i życzliwość wobec króla. Po pierwszym rozbiorze (1772 r.), biskup Krasicki zmuszony został do podporządkowania się decyzjom króla pruskiego Fryderyka. Co roku musiał m. in. stawiać się na pruskie manewry wojskowe, a także otrzymywać zgodę na każdy wyjazd do Polski. Jednak prywatnie, król pruski zapraszał biskupa warmińskiego do Poczdamu i Sans-Sousi, lubił rozmawiać z Krasickim na różne tematy. Stosunki między królem Polski, a biskupem Krasickim znacznie, w tym czasie się polepszyły, dowodem tego, było nadanie Orderu Orła Białego. Uczestniczył, w organizowanych przez króla, obiadach czwartkowych. W 1795 roku został, przez króla Prus Fryderyka Wilhelma II, wyznaczony na stanowisko arcybiskupa gnieźnieńskiego. Decyzja ta została zaakceptowana przez Rzym. Po objęciu arcybiskupstwa rozpoczął urządzanie ogrodów wokół swej rezydencji w Skierniewicach i wydawanie pisma „Co Tydzień” (1798-1799). Następca Wilhelma II – Fryderyk Wilhelm III, odznaczył biskupa Krasickiego Orderem Orła Czerwonego. Po trzecim rozbiorze zajął się działalnością literacką. Był autorem m. in. „Myszeidy”, Monachomachii”, „Bajek”, „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”, „Pieśń na dzień 3 maja”, „Hymn do miłości Ojczyzny”.[27]

Ks. Laterna Marcin (1552 – 1598) – urodził się w Drohobyczu. Początkowo studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim, po pewnym czasie przeniósł się do szkoły prymasowskiej w Kaliszu. W 1569 roku Laterna wstępuje do zakonu jezuitów. Następnie studiuje w Kolegium Jezuickim w Wilnie. Po ukończeniu studiów nauczał w Braniewie. Został następnie przeniesiony do Wilna, gdzie objął stanowisko prefekta studiów i profesora wymowy. W 1579 roku został wyświęcony na księdza. Na prośbę hetmana wielkiego koronnego Mikołaja Mieleckiego, prowincjał Franciszek Suuyer, wysłał jako kapelana obozowego do wojsk królewskich Marcina Laternę. Po zwycięskiej kampanii i zdobyciu Połocka (29. 08. 1579 r.), Laterna wraca do Wilna, by tam dokończyć studia teologiczne. Król Stefan Batory mianował go swoim kaznodzieją i spowiednikiem. Ks. Laterna, na życzenie króla, napisał książeczkę przeznaczoną dla Węgrów pt. „Eucharistia” (l. 1582 – 1586). Później napisał „Harfę duchową”. Następnie uzyskał pozwolenie na wyjazd do Rzymu, gdzie otrzymał profesję zakonną. Po powrocie do kraju otrzymał tytuł doktora na Akademii Wileńskiej. Funkcję kapelana króla pełnił do dnia jego śmierci. Następnie otrzymał funkcję kaznodziei i spowiednika w kościele p. w. św. Barbary w Krakowie. Zostaje również mianowany przełożonym zakonu we Lwowie. Po koronacji na króla Zygmunta III Wazy, zostaje jego kaznodzieją. Wyrusza z królem do Szwecji (1598 r.). Po wylądowaniu zapadł na zdrowiu i za zgodą Zygmunta Wazy udał się w drogę powrotną do kraju. Jednak na Bałtyku, jego statek został zatrzymany przez zwolenników Karola Sudermańskiego, którzy obcięli ręce Laternie i wrzucili go do morza.[28] 

Bp Lubieniecki Jan (ok. 1651 – 1714) – w 1667 roku wstąpił do zakonu dominikanów. Śluby zakonne złożył w 1668 roku. Po studiach w kraju udał się zagranicę, gdzie prawdopodobnie we Francji otrzymał stopień lektora. W latach 1671 – 1686 wykładał teologię w Lyonie. Po powrocie do kraju wykładał w Warszawie i Krakowie. Został kaznodzieją króla Jana III Sobieskiego. Pełnił funkcję przeora klasztoru dominikanów w Sieradzu i Brześciu Kujawskim. W 1691 roku otrzymał tytuł doktora teologii w studium generalnym krakowskim i został przeorem klasztoru w Warszawie. Następnie w 1700 roku otrzymał nominację na profesora teologii w Colegium sopra Minerva w Rzymie, gdzie prowadził wykłady do 1703 roku. Po powrocie do kraju został wybrany na stanowisko prowincjała (1704 r.). Generał zakonu dominikanów mianował go następnie na prokuratora komisji papieskiej do beatyfikacji błogosławionego Czesława Odrowąża. Ponownie w latach 1708 – 1710 został wybrany na przeora klasztoru w Warszawie. W 1710 roku za zgodą generała zakonu uzyskał biskupstwo bakowskie w Mołdawii. Nominację papieską otrzymał w 1711 roku.[29]

Bp Łopaciński Jan Dominik (1708 – 1778) – urodził się w Łopacinie. Uczył się w seminarium misjonarzy przy kościele p. w. Św. Krzyża w Warszawie. Po święceniach, w 1732 roku, został proboszczem w Krożach (Żmudź), a następnie w Oniksztach (Wileńszczyzna). Pełnił funkcję kapelana króla Stanisława Leszczyńskiego. Był kanonikiem wileńskim. W 1736 roku wraca do kraju. Ponownie w 1740 roku wyjechał zagranicę wraz ze swoim bratem Ignacym, towarzyszył koadiutorowi wileńskiemu, Józefowi Sapieże. Po powrocie do kraju został kapelanem Michała Massalskiego, kasztelana trockiego i wileńskiego. W 1753 roku został scholastykiem wileńskim. W tym samym roku otrzymał tytuł doktora obojga praw na Uniwersytecie Wileńskim. Wspierał rody Sapiehów, Radziwiłłów i Jerzego Mniszcha. W 1755 roku otrzymał urząd sekretarza wielkiego litewskiego, a w 1761 roku został odznaczony Orderem Orła Białego. Rok później otrzymał stanowisko biskupa żmudzkiego. Z ramienia sejmu koronacyjnego wszedł do komisji regulującej sprawy sporne między duchowieństwem a świeckimi. Popierał Stanisława Augusta Poniatowskiego, sympatyzował z konfederatami barskimi. Jednak przyrzekł królowi, że nie przystąpi do konfederacji. Zagrożony aresztowaniem przez Rosjan schronił się na terenie Prus.[30]

Ks. Łuskina Stefan (1725 – 1793) – urodził się na Witebszczyźnie. Wstąpił do zakonu jezuitów w Wilnie (1742 r.). Studiował na Akademii Wileńskiej, a następnie w Wiedniu, Rzymie, Rouen. Studiował teologię i nauki ścisłe – matematykę, fizykę i astronomię. W 1757 roku wraca do Wilna. Tam pełnił funkcję dyrektora wileńskiego Collegium Nobilium. Zostaje następnie przeniesiony do Warszawy, gdzie został nauczycielem nauk ścisłych w warszawskim Collegium Nobilium. Zorganizował i wyposażył gabinet astronomiczno-fizyczny. Pisał publikacje do „Wiadomości Warszawskich”. Opublikował kilka traktatów z zakresu fizyki, astronomii i filozofii. Na polecenie władz zakonnych stał się spowiednikiem króla Stanisława Leszczyńskiego. Funkcję tę pełnił do śmierci króla. Powrócił do Warszawy. Został rektorem Collegium Nobilium i prokuratorem jezuitów prowincji mazowieckiej. Po kasacie zakonu, uzyskał od króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przywilej (1773 r.), w którym dożywotnio został właścicielem monopolu na wydawanie w Koronie gazet w językach: polskim, włoskim, łacińskim i innych z wyjątkiem jęz. Francuskiego, na który monopol mieli pijarzy. Został wydawcą i redaktorem „Gazety Warszawskiej”. Monopol na wydawanie gazet został, jednak złamany w 1790 roku. Od tego momentu mogły ukazywać się inne gazety w tych językach. Ks. Stefan Łuskina miał poglądy skrajnie konserwatywne. Krytykował pisarzy francuskiego oświecenia, potępiał rewolucję francuską, dążył do przywrócenia zakonu jezuitów w Polsce. Był przeciwny reformom w Polsce.[31]

Bp Małachowski Jan ? (1623 – 1699) – był rotmistrzem, zawarł związek małżeński z Magdaleną Szembekówną. Po jej śmierci przyjął święcenia duchowne (1655 r.) i został proboszczem w Rohatynie. Następnie pełnił funkcję kanonika lwowskiego, referendarza koronnego. Został mianowany opatem klasztoru w Mogilnie. Pełnił również funkcję kapelana króla Jana II Kazimierza i Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Następnie zostaje kanonikiem krakowskim, potem warszawskim. Obejmuje probostwo w Bielsku Podlaskim, by następnie zostać biskupem chełmińskim (1676 r.). Pełnił również funkcję podkanclerzego koronnego (1678 r.). Od 1681 roku został mianowany biskupem krakowskim. Przyczynił się do beatyfikacji ks. Kingi.[32]

Przeor Melchior z Mościsk (ok. 1511 – 1591) – urodził się w Mościskach. Nie znamy jego prawdziwego imienia. Jego prawdopodobnie prawdziwe nazwisko to Drobicki. Od 1521 roku pobierał nauki na Uniwersytecie Krakowskim. W 1530 roku wstąpił do zakonu dominikanów w Krakowie, gdzie przyjął imię Melchior. Śluby zakonne złożył w 1531 roku. Rozpoczął studia w Studium Generalnym klasztoru Św. Trójcy w Krakowie, gdzie w 1543 roku uzyskał tytuł lektora. Następnie władze kościelne wysłały go na dalsze studia do Bolonii. Tam uzyskał tytuł doktora teologii (1546 r.). Następnie powrócił do Polski i został przeorem klasztoru we Lwowie (w l. 1549 – 1550). Urząd ten pełnił kilkakrotnie. Od 1559 roku został wybrany na prowincjała prowincji polskiej dominikanów. Po krótkiej przerwie funkcję prowincjała pełnił na kapitule brzeskiej (1568 r.), krakowskiej (1574 r.) i przemyskiej (1580 r.). Wystarał się, u króla Zygmunta Augusta, o przywilej pozwalający dominikanom nabywanie dóbr ziemskich bez ograniczeń. Kładł duży nacisk na kształcenie kadry zakonnej, zalecając i ułatwiając m. in. studiowanie zakonników na Uniwersytecie Krakowskim, i innych uniwersytetach zagranicznych. W 1580 roku został wysłany do Rzymu na kapitułę generalną, gdzie rozstrzygnięto spór między Mościckim a przeorem klasztoru krakowskiego Łukaszem, o nadużywanie przez Melchiora władzy prowincjała. W latach 1551, 1556, 1565, 1570 pełnił funkcję definitora [33] na kapitule w Warce, Lwowie, Łowiczu i Lublinie. Został mianowany kaznodzieją generalnym zakonu i inkwizytorem. Prawdopodobnie od 1559 roku był spowiednikiem króla Zygmunta Augusta. W swoich kazaniach ostro zwalczał reformację. Między innymi w 1561 roku nakazał śpiewać podczas mszy modlitwę „Cantere Domini” o zniszczenie heretyków. W 1565 roku uzyskał od papieża breve nadające mu prawo rozgrzeszania heretyków. Wystarał się dla siebie i swoich następców o prawo do zakładania bractw różańcowych w celu upowszechniania kultu maryjnego. Po śmierci stał się postacią legendarną, wg. jednej z takich legend, odrzucił on ofiarowane mu przez króla biskupstwo, w słowach „Wolę być najlichszym u dominikanów, niż kucharzem i cześnikiem szlachty polskiej”.[34]  

Ks. Pikarski Adrian (1615 – 1679) – urodził się w Rawie Mazowieckiej. Uczył się w szkołach jezuickich. W 1631 roku wstąpił do zakonu jezuitów. Studiował filozofię w Kaliszu (1634 – 1637) oraz teologię w Poznaniu (1640 – 1644). W 1644 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Został wykładowcą filozofii w kolegiach jezuickich w Poznaniu i Kaliszu. Prawdopodobnie od 1655 roku pełnił funkcję kapelana obozowego hetmana Stefana Czarnieckiego. Opisał wyprawy wojenne Czarnieckiego. W 1661 roku został kaznodzieją króla Jana Kazimierza. Był zwolennikiem silnej władzy królewskiej i wspierał stronników Marii Ludwiki. Król Michał Korybut Wiśniowiecki pozostawił księdza Piekarskiego na stanowisku kaznodziei nadwornego. Po śmierci Michała Korybuta Wiśniowieckiego, nowy król Jan III Sobieski pozostawił go, jako spowiednika. Jego kazania budziły ostre polemiki.[35]

Ks. Pikarski Jan (1516 – 1577) – od 1536 roku studiował na Uniwersytecie Krakowskim. Po święceniach kapłańskich został kanonikiem warszawskim (1555 r.). Od 1556 roku był plebanem w Nowogrodzie. Został kaznodzieją króla Zygmunta Augusta. W 1560 roku został wybrany na kanonika kapituły katedralnej wileńskiej. Rok później został dziekanem kapituły warszawskiej. Otrzymał plebanie w Solcu, Bielsku i Liwie. W swoich kazaniach zwalczał różnowierców i bierność duchowieństwa katolickiego.[36]

Bp Popławski Mikołaj (? – 1711) – studiował na Akademii Krakowskiej. W 1670 roku otrzymał kanonię katedralną poznańską, następnie warszawską. Został proboszczem bolimowskim. Objął również dziekanię płocką. Został sekretarzem i kaznodzieją króla Michał Korybuta Wiśniowieckiego i Jana III Sobieskiego. Włączył się do akcji pogodzenia konfederatów z pod Gołębia i Lublina, z królem. W 1675 roku przebywał w Rzymie, gdzie otrzymał scholasterię poznańską, z której zrezygnował w 1677 roku. Był dziekanem warszawskim (1681 r.). W 1683 roku został wybrany na biskupa inflanckiego i piltyńskiego. Oba biskupstwa połączył w jedno. W 1685 roku został prekonizowany przez papieża Innocentego XI. Został mianowany przez króla Augusta II arcybiskupem lwowskim, jednak śmierć biskupa stanęła na drodze zatwierdzenia go na tym stanowisku.[37] 

Bp Potocki Andrzej Teodor (1664 – 1738) – ur. w Moskwie, był synem kasztelana kamienieckiego Pawła Potockiego. Został ochrzczony w obrządku prawosławnym. Po podpisaniu traktatu andruszowskiego (1667 r.), wraca razem z ojcem do kraju. Został wychowankiem jezuitów w Warszawie. W 1683 roku otrzymał niższe święcenia kapłańskie i wyjechał zagranicę, gdzie studiował teologię (Rzym). Po powrocie do kraju (1687 r.), zostaje wyświęcony na subdiakona i otrzymał probostwo przemyskie i cztery plebanie: w Myślenicach, Rybitwach, Radyńcu i Oleszycach. W 1688 roku został wyświęcony na prezbitera, prawdopodobnie w tym samym czasie otrzymał kanonię krakowską. Po pewnym czasie (1693 r.), otrzymał kustodię[38] sandomierską i kanonię warszawską. W tym czasie pełnił funkcję sekretarza króla Jana III Sobieskiego. Po śmierci króla początkowo poparł królewicza Jakuba, jednak przeszedł szybko na stronę Fryderyka Augusta. Nowy król desygnował Potockiego na stanowisko biskupa chełmińskiego. W 1699 r. Teodor Potocki zrezygnował z kanonii krakowskiej i został prekonizowany[39] na biskupa chełmińskiego. Wspierał Augusta II w polityce wewnętrznej, był zwolennikiem sojuszu z Piotrem I, w czasie wojny północnej. Atakował Wielkopolan za wspieranie Stanisława Leszczyńskiego. W 1705 roku otrzymał prepozyturę[40] bożogrobców miechowskich. Rok później podjął rozmowy z dyplomatą pruskim Braunem w celu użycia oddziałów pruskich do usunięcia wojsk szwedzkich. Po pokoju w Altranstädt (24 IX 1706 r.), biskup Potocki przeszedł na stronę Szwedów i króla Stanisława Leszczyńskiego. Został jego posłem i przedstawicielem w rokowaniach w Warszawie (1708 r.). Celem działań biskupa miało być pozyskiwanie stronników dla Leszczyńskiego. Jednak po klęsce pod Połtawą (27 VI 1709 r.), Potocki zadeklarował lojalność wobec Augusta II. W zamian otrzymał opactwo jędrzejowskie (1710 r.), a następnie biskupstwo warmińskie. Posądzano go o kontakty z ambasadorem rosyjskim w Polsce, działania te miały być skierowane przeciw Austrii. Był bardzo aktywny na arenie polityki międzynarodowej i wewnętrznej. Został wybrany na arcybiskupstwo gnieźnieńskie, został Prymasem. Przeciwstawiał się działaniom pruskim wobec katolików, napisał memoriał, który złożył na ręce króla Augusta II. Otrzymywał pieniądze za poparcie od Austriaków w kwocie 6 tys. talarów. Prowadził rozmowy z Francją i Austrią dotyczące następcy tronu po śmierci Augusta II. Za swoje działania i poparcie żądał korzyści finansowych np. od Francuzów. Po śmierci Augusta II królem ogłosił Stanisława Leszczyńskiego, jednak po jego ucieczce i wyborze Augusta III na króla Polski, został aresztowany i wysłany z Gdańska do Tczewa. Zostaje następnie przewieziony do Elbląga. Podporządkował się nowemu królowi, za co August III poprosił carycę Rosji o uwolnienie biskupa. Zostaje zwolniony i pod eskortą przewieziony do Łowicza, a następnie do Warszawy (1735 r.). Był protektorem jezuitów i bernardynów. Często nadużywał alkoholu.[41]

Bp Pstrokoński Stanisław (ok. 1590/1591 – 1657) – urodził się w Burzeniewie. Studiował na Uniwersytecie Krakowskim i w Padwie. Prawdopodobnie przebywając w Rzymie wstępuje do zakonu jezuitów (1613 r.). Studiował nauki ścisłe. W 1615 roku wraca do Polski, gdzie kontynuuje studia w Kaliszu. Został nauczycielem matematyki w kolegium poznańskim, równocześnie studiuje teologię. W 1622 r. przyjął święcenia kapłańskie. Od 1630 roku pełnił funkcję spowiednika królewicza, a następnie króla Władysława IV. Woził ze sobą relikwiarz św. Stanisława Kostki (w relikwiarzu znajdowała się głowa świętego). Relikwiarz został następnie złożony w kościele p. w. św. Prota w Krakowie. Po wstąpieniu Jana Kazimierza do zakonu jezuitów (1643 r.), odchodzi z zakonu (1644 r.). Otrzymał zwolnienie ze ślubów zakonnych i został kanonikiem warmińskim, następnie archidiakonem kaliskim.[42] Otrzymał prepozyturę płocką i biskupstwo chełmskie, a w komendę opactwo tynieckie. Był przeciwny kasacie zakonu pijarów. W dniu śmierci króla Władysława IV otrzymał do wykonania testament króla i jego ojca Zygmunta Wazy. Swój majątek, po śmierci, zapisał jezuitom. Umiera na terenie Węgier. [43]

Ks. Sarbiewski Maciej (1595 – 1640) – urodził się w Sarbiewie, herbu Prawdzic. Ukończył kolegium jezuickie w Pułtusku. W 1612 roku wstąpił do zakonu jezuitów. Nowicjat odbył w Wilnie. Został skierowany na studia filozoficzne do Brunsbergu (Braniewo). Od 1617 roku wykładał w kolegium, w Krożach (zostało ono ufundowane przez hetmana Jana Karola Chodkiewicza). Następnie Sarbiewski wykładał w kolegium, w Połocku. W 1620 r. został skierowany na studia teologiczne do Akademii Wileńskiej. W czasie studiów zaczął pisać wiersze. Wyjeżdża następnie na studia do Rzymu (1622 r.). Podczas podróży, w okolicach Bambergu został napadnięty i ograbiony. W czasie studiów, w Rzymie został wyświęcony na kapłana (1623 r.). Podczas pobytu dał się poznać, jako wielce obiecujący poeta, gdy publicznie recytował swój poemat z okazji intronizacji nowego papieża Urbana VIII. Prawdopodobnie zostaje zmuszony do opuszczenia Rzymu i powrotu do Polski. Początkowo przebywał w Nieświeżu, potem w Połocku. Został profesorem retoryki i filozofii w Akademii Wileńskiej. W 1631/32 r. został profesorem teologii. Pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozofii i Teologii. W 1632 roku otrzymał tytuł doktora filozofii. Cztery lata później otrzymał tytuł doktora teologii. Od 1635 roku pełnił funkcję kapelana Władysława IV. Chcąc uniknąć dworskich plotek o mieszaniu się w sprawy polityczne i dużym wpływie na decyzje króla, ks. Sarbiewski rozpoczął starania o zwolnienie go z funkcji kapelana królewskiego. Jednak dalsze działania pokrzyżowała mu śmierć. Był znany ze swych dzieł i wykładów poetyckich. Pisał traktaty. Za życia otrzymał przydomek „Horacjusza Sarmackiego”.[44] 

Ks. Skarga Piotr (1536 – 1612) – urodził się w pobliżu Grójca, na północ, przy trasie Grójec – Kobylin. W latach 1552 – 1555 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Następnie kierował szkołą parafialną przy kolegiacie p. w. św. Jana w Warszawie. Został wychowawcą Jana Tęczyńskiego. Razem z nim wyjechał do Wiednia. Po powrocie do kraju przebywał na dworze biskupa kujawskiego Jakuba Uchańskiego. W 1564 roku otrzymał święcenia kapłańskie. Otrzymał probostwo rohatyńskie, a następnie kanonię lwowską, co zmusiło ks. Skargę do rezygnacji z probostwa rohatyńskiego. Od 1565 do 1566 roku sprawował funkcję kanclerza kapituły lwowskiej. Następnie został kapelanem Jana Krzysztofa Tarnowskiego. Od 1567 roku pełnił funkcję kaznodziei katedralnego we Lwowie. W 1568 r. wyjeżdża do Wiednia i Rzymu, gdzie wstępuje do zakonu jezuitów (1569 r.). Dwa lata później wrócił do Polski i objął stanowisko wykładowcy oraz kaznodziei w kolegium jezuickim, w Pułtusku. Następnie przeniesiony został do Wilna. Został pierwszym rektorem Akademii Jezuickiej w Wilnie. Brał udział w wyprawie króla Stefana Batorego na Połock, po zdobyciu miasta, za zgodą króla założył dwie klasy kolegium jezuickiego. Następnie ks. Skarga mianowany został przełożonym i kaznodzieją jezuitów w Rydze. Po pewnym czasie władze zakonne przeniosły ks. Piotra Skargę do Krakowa na przełożonego domu zakonnego św. Barbary. Założył w Krakowie Bractwo Miłosierdzia (1584 r.), następnie Bractwo św. Łazarza i tzw. Komorę Potrzebnych. Był to rodzaj banku – lombardu dla potrzebujących. Atakował w swoich kazaniach tolerancję religijną i nawoływał do unieważnienia konfederacji warszawskiej. Poparł Zygmunta Wazę, jako kandydata na tron Rzeczypospolitej. Po objęciu tronu, król Zygmunt III Waza, powołał ks. Skargę na kaznodzieję królewskiego, funkcję tę pełnił do swojej śmierci. Razem z dworem ksiądz Skarga przeniósł się do Warszawy, gdzie kupił kamienicę w pobliżu kolegiaty p. w. św. Jana. Kamienica została przeznaczona na rezydencję jezuitów. Miał bardzo silną pozycję na dworze królewskim. Był zwolennikiem unii z Kościołem prawosławnym „Synod brzeski i jego obrona” (1597 r.). Nawoływał do wzmocnienia władzy królewskiej i likwidacji większości przywilejów szlacheckich, z wolną elekcją włącznie. Chciał by chłopi mogli odwoływać się od sądów szlacheckich do sądów królewskich. Za tak radykalne poglądy był mocno krytykowany. Jego działania podczas sejmu w 1606 roku doprowadziły do jego zerwania i rokoszu Zebrzydowskiego. Był autorem wielu dzieł, z których najsłynniejszymi stały się m. in. „Żywoty świętych Starego i Nowego Zakonu. […]” (1579 r.) oraz „Kazania sejmowe” (1597 r.).[45] 

Ks. Slaski Wojciech (1585 – 1653) – herbu Grzymała. W 1607 roku wstąpił do zakonu jezuitów. Studiował w Akademii Wileńskiej, następnie w Pułtusku, Nieświeżu i ponownie w Wilnie. Studiował filozofię i teologię. Świecenia kapłańskie otrzymał w 1615 roku. Pełnił funkcję kaznodziei świątecznego w kościele p. w. św. Kazimierza w Wilnie. Został profesorem w kolegium, w Nieświeżu, następnie rektora. W 1627 roku był spowiednikiem Aleksandra Radziwiłła. Od 1635 roku do 1638 roku pełnił funkcję rektora kolegium w Połocku. Był również sekretarzem prowincjała litewskiego, Jakuba Lachowskiego. Jako prokurator prowincji został wysłany do Rzymu. W latach 1640 – 1643 pełnił funkcję prepozyta (przełożonego) domu profesów w Warszawie. Został następnie wyznaczony na spowiednika kanclerza Jerzego Ossolińskiego. Po śmierci kanclerza, był przez rok czasu, kapelanem króla Jana Kazimierza (1650 r.).[46]

Ks. Sokołowski Stanisław (1537 – 1593) – urodził się w Krakowie. [47] Studiował na Uniwersytecie Krakowskim, którego został profesorem. W 1571 roku otrzymał kanonię we Włocławku. Wyjeżdża do Rzymu na dalsze studia, tam prawdopodobnie otrzymał święcenia kapłańskie. Następnie wyjeżdża do Bolonii, gdzie uzyskał tytuł doktora teologii. Przebywał w Padwie i powrócił do Polski. W 1576 roku został wyznaczony na kaznodzieję króla Stefana Batorego. Dla króla kazania głosił po łacinie, zaś dla dworu po polsku. W 1577 roku zrezygnował z kanonii włocławskiej, a w zamian otrzymał kanonię warszawską. Przyjaźnił się z Janem Zamoyskim. Podczas podróży ze Lwowa do Krakowa, nakłonił drugą żonę Jana Zamoyskiego, Krystynę Radziwiłłównę na przejście, na katolicyzm. W związku z poważną chorobą został zwolniony z funkcji kaznodziei królewskiego. Zastąpił go ks. Marcin Laterna. Ksiądz Sokołowski posiadał prepozyturę św. Floriana i dziekanię wolborską. Osiadł w Krakowie. Przyjaźnił się z Janem Kochanowskim. Zaczął publikować swoje dzieła, z których najsłynniejsze to „Censura Orientalis Ecclesiae. […]” z 1582 roku. Był przeciwnikiem arian. W 1584 roku otrzymał kanonię Krzeszów.[48]

Ks. Stanisław (? – 1315/1316) – prawdopodobnie w 1281 roku był kapelanem Przemysła II. Od 1306 roku był kapelanem ks. Władysława Łokietka. Pracował w kancelarii książęcej. Otrzymał kanonię kolegiaty p. w. św. Michała na zamku w Krakowie i plebanię w Kamienicy. W 1315 roku prowadził rokowania z posłami duńskimi Eryka VI, doprowadzając do zawarcia sojuszu przeciw margrabiemu branderbuskiemu Waldemarowi Wielkiemu. Ks. Władysław Łokietek wyznaczył następnie Stanisława na urząd kanclerza krakowskiego (1315 – 1316).[49]

Bp Stanisław z Gulczewa (? – 1375) – był kapelanem króla Kazimierza Wielkiego. Studiował w Pradze. Po pewnym czasie został mianowany kanonikiem płockim, następnie kruszwickim. Za zasługi dla monarchy otrzymał stanowisko archidiakona włocławskiego. Później pełnił funkcję biskupa płockiego. [50]

Bp Stanisław (zwany Sówką ze Szczawina) (? – 1375) – otrzymał kanonię płocką, łęczycką, włocławską i kruszwicką, posiadał również kościół parafialny w Kaszczorku. Studiował prawo kanoniczne w Pradze. W 1349 roku objął prałaturę archidiakona włocławskiego. Następnie objął stanowisko notariusza i kapelana króla Kazimierza Wielkiego. W 1367 roku został biskupem płockim.[51]

Ks. Tokarzewski Marian (1874 – ok. 1941) – urodził się w majątku Szepinki, w powiecie mohylewskim. Szkołę średnią ukończył w Kamieńcu Podolskim. Seminarium duchowne ukończył w Żytomierzu. Świecenia kapłańskie otrzymał w 1896 roku. Został następnie wikariuszem w Bracławiu. Za swoją patriotyczną postawę, był wielokrotnie przez władze carskie szykanowany. Był często przenoszony z parafii do parafii. Przebywał również w Zasławiu, jako miejscu odosobnienia. W konsekwencji tych działań został wydalony z diecezji łucko-żytomierskiej. Miejscem, do którego zesłano księdza Tokarzewskiego, było miasto Jarosławl, spędził tam 5 lat. Po wybuchu I wojny światowej, bp Jan Cieplak wysłał księdza Tokarzewskiego do Taszkientu, gdzie objął opieką duszpasterską Polaków w całym Turkiestanie. W 1917 roku zostaje przeniesiony do Baru, tam jako proboszcz wspomaga działania Polaków w konspiracji. Po zwycięskiej ofensywie wojsk polskich w 1920 roku, wyjechał na krótko do Warszawy, jednak na skutek działań wojennych i pokoju ryskiego, nie wrócił już do Baru. W kraju zostaje mianowany kapelanem marynarki w Toruniu, a następnie kapelanem garnizonu warszawskiego, rejonu Łazienki. W październiku 1920 roku został mianowany zastępcą dziekana garnizonu warszawskiego. Od listopada 1920 roku został mianowany na kapelana Naczelnika Józefa Piłsudskiego. Następnie został kapelanem prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego. Po „przewrocie majowym”, ks. Tokarzewski objął parafię w Grodzisku Mazowieckim, zaś dotychczasowy proboszcz ksiądz Mikołaj Bojanek został kapelanem prezydenta RP, Ignacego Mościckiego. Następnie zostaje przeniesiony w 1931 roku do Kowala. Był wykładowcą w Seminarium w Łucku. W 1935 roku zostaje przeniesiony do Nowego Dworu Mazowieckiego.    

Bp Wawrzyniec (? – 1233) – kapelan ks. Henryka Pobożnego. Został mianowany biskupem lubuskim. Był dobrodziejem zakonu templariuszy.[52]

Bp Wincenty Kadłubek (ok. 1150 – 1223) – urodził się prawdopodobnie w Karwowie w pobliżu Opatowa lub Kargowie koło Stopnicy. Studiował w Paryżu, Bolonii Od 1207 roku pełnił funkcję biskupa krakowskiego. Został kapelanem księcia Kazimierza Sprawiedliwego. Propagował kult św. Stanisława, uczestniczył w obradach Soboru Laterańskiego IV. Autor Kroniki Polskiej. Zrezygnował w 1218 roku z funkcji biskupa i wstąpił do zakonu cystersów w Jędrzejowie. W 1764 roku został beatyfikowany przez papieża Klemensa XIII.[53]

Bp Wojciech (ok. 1095 – 1162) – był kapelanem księcia Bolesława Krzywoustego. Został pierwszym biskupem wolińskim, sakrę biskupią otrzymał od papieża Innocentego II. Brał udział w wyprawach misyjnych św. bp. Ottona z Bambergu.[54]

Bp Zaręba Andrzej (? – 1317) – kapelan księcia Bogusława Wstydliwego. Został biskupem poznańskim. Utworzył archidiakonaty: poznański, śremski, pszczewski i zanotecki.[55]