Ponieważ historia Polski w porównaniu do historii większości państw na ziemi ma się tak jak porządny kryminał do książeczki do nabożeństwa to też ustalenie kiedy powstała pierwsza linia kolejowa w Polsce wymaga drobiazgowego śledztwa.
Z pewnością można powiedzieć, że uznawana przez wielu jako pierwsza linia kolejowa czyli z Wrocławia do Oławy nie była pierwszą linią kolejową na dzisiejszych ziemiach polskich. Dużo wcześniej powstało szereg linii kolejowych o trakcji przeważnie owsianej lub kartoflanej, jednakże nie były to koleje w sensie późniejszym i obecnym czyli nie były to koleje publiczne. Do najstarszych można zaliczyć na przykład kolej Huty Laura działającą w latach 1836-2005.
Jak zostało napisane powyżej pierwszą publinczną linię kolejową na dzisiejszych ziemiach polskich uruchomiono w 1842 r. Jednakże ciężko nazwać pierwszą linią kolejową w Polsce bo w Polsce znalazła się dopiero 100 lat później.
Następną linią o której mówi się, że powstała jako pierwsza w Polsce jest pierwszy odcinek Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej z Warszawy do Grodziska uruchomiony w 1845 r. Tradycja jeszcze międzywojenna każe przyjąć, że była to pierwsza polska linia kolejowa, wybudowana przez Polaków, za polskie pieniądze. Zapomina się przy tym, że spółka budująca tę kolej wzięła była zbankrutowała po wykonaniu ¾ robót i została dokończona ze środków, jak to się ówcześnie określało skarbowych czyli państwowych. Spory udział miał w tym Iwan Paskiewicz, który namówił cara Mikołaja I do wyłożenia gotówki na dokończenie tej inwestycji. Długo go namawiać nie musiał bo prywatnie car Mikołaj I był miłośnikiem kolei.
Z pewnością można powiedzieć, że Droga Żelazna Warszawsko-Wiedeńska (DŻWW) była pierwszą wybudowaną linią kolejową (w sensie jej publicznego dostępu) w Rosji. Co prawda parę lat wcześniej (1838) car Mikołaj I wybudował sobie kolej żelazną, jakbyśmy to dziś określili, z kwadratu do roboty (Carskie Sioło - Sankt Peteresburg). Miało to to kosmiczny 8-stopowy (2438 mm) prześwit i koleją publiczną stało się dopiero w 1904 r. po przekuciu oczywiście na 5-stopowy (1524mm) prześwit rosyjski.
Ogólnie można powiedzieć, że ówcześnie był taki trend wśród koronowanych głów żeby sobie taką kolejową zabawkę kupić i dojeżdżać z kwadratu do roboty albo na wywczas pod miasto. I tak:
Od 1835 r. cesarz austriacki Ferdynand i jego świta jeździła koleją z Wiedenia do Bruenn czyli na wywczas do podmiejskiej rezydencji.
W 1836 król bawarski Ludwik kazał wybudować 7km linii z Norymbergi do Fuerth, niewielkiej miejscowości wypoczynkowej pod miastem.
W 1838 król pruski Fryderyk Wilhelm wyraził był chęć posiadania kolei z Berlina do Poczdamu czyli posuwał koleją z roboty na kwadrat i abarotna.
Ludwika, króla bawarskiego można zresztą zrozumieć bo był wielkim oryginałem i uważam, że powinien być patronem wszystkich modelarzy na świecie, bez względu na to co modelują i jaką skalą się posługują. Jego największym modelem, jaki kazał był sobie wybudować było coś takiego.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f8/Schloss_Neuschwanstein_2013.jpg
Co znaczy 7 kilometrów torów wobec takiej zabawki.
Wracając do DŻWW, w 1857 r. car Aleksander II puścił w arendę całą tę kolej specjalistom od brudnej roboty czyli Prusakom. W ręce, że się tak wyrażę polskie trafiła ponownie w 1872 r. za sprawą Leona Kronenberga, na codzień, umówmy się protestanta. Upaństwowiona została ponownie w 1912 r. O tym może kiedy indziej.
Pierwszą linią wybudowaną w całości na ziemiach polskich bez koncesji wydanej przez którekolwiek państwo zaborcze była linia z Krakowa do Mysłowic (Skupienia). Koncesję wydał Senat Wolnego Miasta Krakowa. Jednak zanim linię wybudowano w całości (1847) to Austriacy zajęli Wolne Miasto Kraków, sprawa się rypła a kolej przeszła pod austriacki zarząd państwowy. Tu należy zaznaczyć, że w czasach kolejowych na obecnych ziemiach polskich mieliśmy do czynienia różnymi tworami administracyjnymi w ilości sztuk około 20, w tym 3 cesarstwa, 4 królestwa, 2 wolne miasta, 5 republik, 3 generalne gubernie i szereg innych dziwnych tworów administracyjnych.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. pierwszą linią którą zdecydowano się wybudować była linia Łódź - Kutno - Płock. Jest z tym jednak pewien problem bo 11 kwietnia 1919 kiedy uchwalono ustawę o budowie tejże linii zdecydowano także o budowie linii Płock - Sierpc i przebudowie linii wąskotorowej Nasielsk - Sierpc. Tego samego dnia również, zdecydowano (to jest uchwalono stosowną ustawę) również o budowie linii Kutno - Strzałków. Kolejność powyższa pochodzi z Dziennika Praw z 1919 r. Jaka była rzeczywista kolejność uchwalania decyzji (ustaw) o budowie wyżej wymienionych linii nie wiem, ale nie mogę wykluczyć, że jest ona dość przypadkowa, bo się sekretarzowi papiery z ustawami gdzieś zawieruszyły i wpisał w kolejności w jakiej je znajdował.
Pierwszą linią powstałą na mocy uchwał niepodległego polskiego parlamentu i pierwszą fizycznie oddaną do użytku była linia Kutno – Strzałków. Uruchomiono ją w 1921 r.
