Statystyki potwierdzają: rośnie bieda, pracujemy nad miarę, nie mamy wsparcia ze strony państwa. Główny Urząd Statystyczny w raporcie „Jakość życia w Polsce. Edycja 2014” zaprezentował zestaw wskaźników „umożliwiających ocenę ważnych obszarów jakości życia”. Wskaźniki te, jak wyjaśnia urząd, dotyczą zarówno obiektywnych warunków życia, jak i odczuwanej przez poszczególne osoby subiektywnej jakości życia.
W opracowaniu znajdujemy dane głównie za rok 2013. W oparciu o te wyniki obliczane są m.in. wskaźniki w zakresie dochodów, ubóstwa, deprywacji materialnej i wykluczenia społecznego.
Ubóstwo rośnie
Z raportu GUS wynika, że 8 proc. Polaków żyje w warunkach poniżej egzystencji, 37 proc. ma zbyt niskie dochody. Częściej niż co trzeci obywatel Polski żyje w warunkach ubóstwa ekonomicznego. Rozmiary nędzy wyraźnie malały od 2005 do 2008 r. (z 12,3 proc. do 5,6 proc.), przez kolejnych kilka lat utrzymywały się na zbliżonym poziomie 5,6-5,7 proc., by w 2012 r. wzrosnąć o ponad 1 punkt procentowy, czyli o blisko 400 tysięcy.
Bardzo wiele jest także osób, które osiągają dochody nieznacznie wyższe niż przeciętne. Ponadto mamy u nas do czynienia z bardzo głębokim rozwarstwieniem dochodowym. Czyli są osoby bardzo bogate i osoby tak biedne, że trudno to nawet opisać. Ten rozdźwięk między bogactwem a skrajną biedą jest ogromny.
Bieda, bezrobocie i emigracja
W roku ubiegłym ponad 9 proc. z nas brakowało pieniędzy na zakup żywności, z powodów finansowych z wizyty u lekarza specjalisty zrezygnowało 3,6 proc. badanych. Polacy zalegają też z opłatami za mieszkanie czy media (gaz, energia, podatki). Do takich zaległości przyznało się aż 9 proc. badanych. Brak jest mieszkań – na zbyt mały metraż narzeka prawie 19 proc. ankietowanych. Odsetek gospodarstw domowych, które nie mają w mieszkaniu bieżącej ciepłej wody, ustępu czy łazienki z wanną lub prysznicem, wynosi 23,4 procent.
Nie widać poprawy w statystykach zatrudnienia. W ub. roku pracowało tylko nieco ponad 50 proc. ogółu ludności w wieku co najmniej 15 lat,
Stopa bezrobocia to około 13,3%. Pamiętajmy, że do oficjalnych statystyk trzeba doliczyć ukryte bezrobocie na wsi, które dotyka około 1 mln osób. Ponadto 2,5 mln ludzi w poszukiwaniu pracy wyjechało za granicę.
Polacy pracują często ponad wymiarowy czas pracy, po 50 godzin tygodniowo i więcej, na umowę o pracę na czas określony zatrudnionych było w roku ubiegłym 21 proc. badanych.
Rodziny bez wsparcia
W Polsce dużo mówi się o polityce rodzinnej, ale im więcej się mówi, tym mniej się robi. Wszystkie analizy i badania wykazują, że system materialnego wsparcia rodziny jest kompletnie niewydolny. Znaczny odsetek rodzin wielodzietnych (troje i więcej dzieci) żyje w ubóstwie. Ważna jest pomoc rodzinom wychowującym dzieci, której nadal nie widać. Poprawa warunków mieszkaniowych, pomoc materialna, gdy nie mają własnych dochodów z pracy istnieje tylko na papierze. Dobrze funkcjonujące, na wysokim poziomie instytucje opieki, nauczania, wychowania, ochrony zdrowia, kultury czy wypoczynku są tylko pobożnym życzeniem.
Wykluczenie
Za ubóstwem ekonomicznym idzie wykluczenie z uczestnictwa w jakichkolwiek formach aktywności społecznej. Ubóstwo skrajnie poniża, degraduje i wyklucza jednostkę i rodzinę z kontaktów społecznych, często też rodzinnych. Nie daje szans na korzystanie z jakichkolwiek usług społecznych i kulturalnych, bo rodzina nie ma na opłacenie uczestnictwa odpowiednich środków.
Polska zamiast być krajem rozwoju i równych szans jest krajem, w którym narasta bieda. Brak pracy, praca tzw. śmieciowa, niskie i bardzo niskie płace to skutek braku polityki gospodarczej państwa i słabych instytucji państwowych. Wszystko to ma ogromny wpływ na sytuację polskich rodzin. Skutki tego wymagają poważnej głębokiej analizy, której wyniki powinny stanowić ważną przesłankę do sformułowania programu ratunkowego dla polskich rodzin.
Oprac. Marek Zalewski,
Michał Pawlak
