„Jelonka” o Tadeuszu Mazowieckim

(z niedrukowanych dzienników Leonii Jabłonkówny)

Styczeń 1979

14, niedziela. U Irków [Gugulskich], chwilę w domu, w kośc[iele] św. Aleksandra (spotkanie Tad[eusza] M[azowieckiego]). W domu trochę, bez wody. Pokaz filmów dokum[entalnych] [w KIK-u – ?] (kościół w XX-leciu [międzywojennym]). Przed[tem] referat [Stanisławy] Grabskiej i „dyskusja”. W domu chwilę, do Irków.

Marzec 1979

11, niedziela. U św. Aleks[andra]. Po Mszy – z Tad[euszem] M[azowieckim] i z jego chłopcami [synami] [Wojciechem, Adamem i Michałem Mazowieckimi – ?] na kawie. Długa rozmowa o Katow[icach – ?]. Trochę w domu. U Irków wieczorem.

Kwiecień 1979

1, niedziela. Walne zebranie w [Klubie Inteligencji Katolickiej]. Referat Tad[eusza] M[azowieckiego] (!). Mnóstwo przyjaciół (Kraków, Stach St[omma], Staś [Trębaczkiewicz], Muś Sk [Zygmunt Skórzyński] itd.). Wiecz[orem] na Mszy u św. Krzyża i chwilę u św. Anny.

Lipiec 1979

17, wtorek. W domu, wstąp[ienie] po książkę do [Teatru] Współcz[esnego]. U Liter[atów] (p. Aniela [Urbanowiczowa – ?], [Seweryn] Pol[lak], [Piotr] Wierzb[icki], [Ryszard] Matuszewski). U św. Krzyża. Spotkanie Tad[eusza] M[azowieckiego].

20, piątek. W „Więzi” chwilę (Tad[eusz Mazowiecki] chwilę, [Stefan] Bakinowski, [Stefan] Frankiewicz, [Zdzisław] Szpakowski). W kawiarni ([…]). W domu chwilę, u Erwina [Axera] (Claudel), u Eli St[ommowej] (nagranie z Gniezna!).

Sierpień 1979

29, środa. Wyjście na krótko. Pisanie. Wiecz[orem] u Tadeusza [Mazowieckiego] (artykuł [do „Więzi” o Antonim Gołubiewie]).

31, piątek. Do antykwar[iatu] sprzedać książki. W „Więzi” – Tadeusz [Mazowiecki], [Jan] Turnau (cenzura!), poprawki w maszynopisie (Bogdan [Ostromęcki – ?]). U św. Krzyża, Starówka, chwilę w domu, wieczór u Irków (urodziny Celinki [Gugulskiej]).

Wrzesień 1979

7, piątek. W KIK-u – rozmowa (niemiła) z sekretarką Zarańską (à propos wycieczki). W „Więzi” długo z Tad[euszem] M[azowieckim]. Z nim w barze mlecznym. Długa rozmowa o Jerzym Zaw[ieyskim]. U św. Krzyża na Mszy. W kinie na „[Sekrecie] Enigm[y]” [Romana Wionczka].

Październik 1979

5, piątek. Rano sprawunki, na Kruczej po znaczek do paszportu, ubezpieczenie, u św. Krzyża. Chwilę w KIK-u (rozmowa z Tadeuszem [Mazowieckiem]). Na Wiślanej ([u ks. Jana Ziei] […]). W domu […]. W PEN-Clubie [Władysław] Bartoszewski „[Sława – ?] Powstania”. Celinka, Marcin [Gugulscy], Stommowie, różni znajomi. Z Celinką do mnie […].

Styczeń 1980

28, poniedziałek. Studio, potem w sekretariacie. U Liter[atów] w bibliotece. W KIK-u – wieczór [Jana] Kochanowskiego – Zosia Mał[ynicz] i Anna Kamieńska. (Przedtem z Haliną Droh[ocką].) U św. Marcina – Msza za Ewę Maz[owiecką]. Ze Stachami [Stommami] do nich („Zrzędność i przekora” [Aleksandra Fredry] w [Teatrze] TV ([Wiesław] Michnikowski, [Bronisław] Pawlik, Joasia Szczepk[owska]).

Kwiecień 1980

7, poniedziałek (Wielkanoc[ny]). U św. Aleksandra (grób??). Tad[eusz] Mazow[iecki]. Z nim i z Michasiem [Mazowieckim] na kawie. U św. Krzyża. U Anielki [Urbanowiczowej]. Na dworcu (kwiaty), u Hani [Doroszewskiej – ?] – tam Janka [Gołubiewowa – ?] i Stomm[owie – ?].

28, poniedziałek. Studio. W „Więzi” trochę (oddanie numeru „Więzi”). Rozmowa z Tad[euszem Mazowieckim]. W [Teatrze] Polskim rozmowa z sekret[arką] w sprawie biletu. U Literatów (Maryna Zag[órska – ?], Szczyp[iorski], Fic[owski], ten Polak z Kanady [Adam Bromke – ?], Julka [Hartwig], Alicja [?]). W bibliotece chwilę. W domu moment. W [Teatrze] Dramat[ycznym] „Cichy Don”. Po I części – do Anielki [Urbanowiczowej] (w [Teatrze] TV Laurence Olivier „Dafne laurowa [Daphne Laureola]”).

Maj 1980

29, czwartek. Studio. W domu […]. U Liter[atów] ([Jarosław – ?] Iwa[szkiewicz –?], Wierzb[icki], [potem Jan] Himilsbach, [???]). W KIK-u – dyskusja o perspektywach „odprężenia” – prof. Adam Bromke z Kanady. W dyskusji – [Jacek] Wejroch, Tad[eusz] Maz[owiecki], [Władysław] Siła-Nowicki i in[ni].

Czerwiec 1980

18, środa. Wyjście po spraw[unki] (nieudane […]). Do p. Anieli [Urbanowiczowej] po tekst. U Eli St[ommowej] trochę (kiepskie samopoczucie). Z Elą u św. Marcina (Msza za Jerzego [Zawieyskiego]). Na kawie w „Świteziance” (Anielka, Święciccy, Tadeusz [Mazowiecki] Muś [Zygmunt Skórzyński], Staś Tręb[aczkiewicz]). Rozmowa głównie o Papieżu. Powrót z Tadeuszem. […]

Sierpień 1980

12, wtorek. Z Elżbietą w „Roxanie”. U fryzjera. Jazda po pantofle. Wyjście – u św. Michała, na kawie w „Mozaice”. Znów po pantofle. Strasznie długie czekanie. W domu – wiadomości o Stasiu [Trębaczkiewiczu] (Tad[eusz] Maz[owiecki]).

13, środa. W poł[udnie] wyjście. Spraw[unki]. Spotkanie z [Adamem – ?] Kilianem (w barze ml[ecznym] na Mokotowskiej). Długa rozmowa (o Japonii i [???], o przedstawieniu kabuki). Chwilę u św. Aleksandra. W domu – wieczorem Tadeusz M[azowiecki]. Długie rozmowy, głównie o Stasiu [Trębaczkiewiczu].

14, czwartek. W domu. Wyjście późne. Manicure. U św. Krzyża (Msza włoskich księży – biskup). U św. Anny – Msza w przeddzień 60. rocznicy „Cudu nad Wisłą”. Po Mszy wyjście – „pochód” pod statuę M[atki] B[ożej] Zwycięskiej (na skwerku [na Krakowskim Przedmieściu]) i na Pl[ac] Saski. Przemówieni[a-?], śpiewy („My, [Pierwsza] Brygada”). „Wolność, Niepodległość”. W domu telefon od Tad[eusza Mazowickiego] (nieco bardziej uspokajające wiadomości o Stasiu [Trębaczkiewiczu]).

30, sobota. Chwilkę u św. Krzyża. Jazda do Lasek. Spotkanie z [synami] Mazow[ieckiego]. Czekanie na Mszę. Różne wiadomości ([…]). Msza św. Pogrzeb [Stanisława Trębaczkiewicza] (ks. Tadeusz [Fedorowicz]). […]

31, niedziela. […] Jazda na Żoliborz – u Jurg[ie]l[ewicz]ów. TV. Wiadomości o zakończeniu strajku itd.

Wrzesień 1980

20, sobota (wolna). W Teatrze Wsp[ółczesnym] po egzemplarz Mrożka. U szewca. W Łazienkach (w kawiarni, czytanie Mrożka). U Zbawic[iela]. W domu trochę, wieczór u Stommów. Rozmowy o niepokojących sprawach (kontrowersje [???] i Tad[eusz Mazowiecki]).

21, niedziela. Msza św. przez radio – pierwsza! Telef[ony] z Tad[euszem] Maz[owieckim] i p. Anielą [Urbanowiczową]. U św. Aleksandra. U Hanki Dorosz[ewskiej]. W [kinie] „Poloni[a]” – kryminał amerykański. Chwilę w domu. U Irków [Gugulskich], rozmowa z Marcinem (sprawa KOR). W TV – „Z biegiem lat[, z biegiem dni…]” [Joanny Olczak-Ronikierowej i Andrzeja Wajdy]

23, wtorek. Telefon od Szczepana [Bauma] z Gdańska. U fryzjera. U św. Anny. U Liter[atów] – Fic[owski], Pol[lak], Kamieńska, trochę Irena [Jurgielewiczowa]. Smutna rozmowa z [Jerzym] Fic[owskim] (sprawa kontrowersji z Tad[euszem Mazowieckim] i in.). W domu krótko. W „Stodole” na „Antygonie” (Living Theatre). W domu wiadomości niepokojące […] o telewizji […].

24, środa. Recenzja dla [Teatru] Współcz[esnego]. Zaniesienie (na próżno) do Wsp[ółczesnego]. U Liter[atów] (dwukrotnie) – długa rozmowa z Fic[owskim]. Ela Stom[mowa], z nią do PEN-Cl[ubu]. Wieczór [Aleksandra] Błoka ([Seweryn] Pol[lak], [Andrzej] Drawicz). W drodze do domu Stach [Stomma] (rozmowa znów na temat „kontrowersji”).

Październik 1980

5, niedziela. Rano Msza św. przez radio. U św. Aleksandra. Po kościele chwil[ę-?] spotkanie z Tadeuszem [Mazowieckim]. Na kawie w „Mazowszu”. W domu. U Irków […]. W TV – „Z biegiem lat[, z biegiem dni…]”. […]

12, niedziela. U św. Aleksandra. Po[tem] spotkanie z Tad[euszem] M[azowieckim]. Starcie (na temat „kontrowersji”). Idiotycznie, moja desperacja (aż do łez), sama, jeszcze raz do kościoła. W domu – niespodziewanie przychodzi Tad[eusz] z przeprosinami. Po[tem] u Jurg[ie]l[ewicz]ów. W TV – dalszy odcinek – niedobry – „Z biegiem lat[, z biegiem dni…]” itd.

Styczeń 1981

25, niedziela. Irek [Gugulski] (na dole, chwilę u mnie na kawie). U św. Aleksandra. Spotkanie z Tadeuszem [Mazowieckim] (opowiada o wizycie z „Solidarnością” u Papieża). U Ojca [Jana Ziei] trochę. […] Wieczór na [Warszawskich] Spotkaniach [Teatralnych] („Rewizor”!!!).

Luty 1981

8, niedziela. U św. Aleksandra. Chwilę spotkanie z Tadeuszem [Mazowieckim]. Po[tem] […]. W domu. Wieczór z [Iwą – ?] w [Teatrze] Dramat[ycznym] („Hamlet[, ironia i żałoba]” [Henryka] Tomaszewskiego).

Kwiecień 1981

10, piątek. Studio. „Dziady” – zakończenie. ([Na] początku – gwałtowna dyskusja na aktualne tematy polityczne). U szewca (pantofel zreperować). W administracji (obietnica co do przyjścia hydraulików we wtorek). U Liter[atów]. [???]. Z nią na kawie i trochę na spacerze. U św. Krzyża. W KIK-u (Koło [Poselskie] „Znak” w marcu [19]68 r. – [Stanisław] Stomma i Tadeusz Maz[owiecki]). Po[tem] ze Stachami [Stommami], Tadeuszem [Mazowieckim] i Andrzejem Święcickim u Anielki [Urbanowiczowej]. Pasjonująca rozmowa na wiadome tematy. Powrót do domu z Andrzejem Święc[ickim] i Tadeuszem [Mazowieckim].

Maj 1981

21, czwartek. Papierosy w [Hotelu] „Forum”. U Liter[atów] (Szczyp[iorski], Pol[lak], [???], Aniela [Urbanowiczowa – ?], Iwa[szkiewicz – ?], [Joanna] Guze, Alicja [?], Paweł [Hertz]). Znów duża dyskusja (na temat [Zjednoczenia Patriotycznego] „Grunwal[d]”, [Artura] Hajnicza w „[Tygodniku] Solidarn[ość]” u Tadeusza [Mazowieckiego] itd.). W bibliotece, po[tem] w katedrze. U św. Krzyża (modlitwa za Ojca św.). W „Forum” – dziennik TV.

Czerwiec 1981

11, czwartek. Rano telefon od Ojca [Jana Ziei]. U Ojca – polecenie w sprawie listu do Tad[eusza] M[azowieckiego]. U Liter[atów] (Paweł [Hertz], [Tadeusz] Zabłudowski, [Jerzy S.] Sito. Po[tem] z Sitą sama. W katedrze. W domu – telef[on] od Tad[eusza Mazowieckiego], pójście do niego z listem. Tam na herbacie. (wieczór). [???]

17, środa. U fryzjera (Świętokrzyska). U św. Krzyża. W [Teatrze] Syren[a] – d[alszy] c[iąg] pokazów [Studio] (piosenki, krótkie scenki). Kwiaty od młodzieży. W drodze do katedry wstęp do Liter[atów] (zostawienie kwiatów). W katedrze – Msza KIK-u za Prymasa [Stefana Wyszyńskiego]. Ks. [Bronisław] Dembowski, przemówienie Tadeusza [Mazowieckiego]. Odebranie kwiatów ze Zw[iązku] Liter[atów]. Na kawie (podwójnej!) „u Teresy”. Smutek…

Sierpień 1981

19, środa. U Ojca [Jana Ziei]. U Wizytek (Przed[tem] tel[efon] od Tad[eusza] M[azowieckiego] w sprawie Mszy za Stasia [Trębaczkiewicza]). U Haliny Droh[ockiej]. Z nią do św. Krzyża – Msza za [Pawła] Jasienicę ([Halina] Skrobiszewkai[żona Jasienicy] p. Nena [Zofia Darowska primo voto O`Bretenny, TW SB ps. „Max”, „Ewa”])

26, środa. Sprawunki(?). U św. Aleks[andra]. Wieczorem u św. Anny – Msza za Stasia [Trębaczkiewicza]. Pot[em] na Wieży (Tad[eusz] M[azowiecki], Muś [Zygmunt Skórzyński], Stachowie [Stommowie], Duriaszowie, Dejmek). Tadeusz odwozi do domu.

Wrzesień 1981

20, niedziela. U św. Aleks[andra]. U Elżbiety [Stommowej]. Chwilę w domu. U Stom[mów] (tam Tadeusz [Mazowiecki]. Groźny nastrój).

Październik 1981

30, piątek. Rano w pośpiechu na sesję. (przerażony Jan Józef [Lipski]). [Roman] Zimand o [Leopoldzie] Tyrmandzie. [Marek – ?] Zaleski o „Miesiącach [1978-1979 – ?]” [Kazimierza] Brandysa. Jan Józef [Lipski] o [Henryku] Grinbergu [Grynbergu – ?] (Problem antysemityzmu i mniejszości). Adaś Mi[chnik – ?] – przynosi wydawn[???] Mariana Brandysa. Różni znajomi. W T[eatrze] Polskim zmiana daty zaproszenia do [???]. U Liter[atów] (najpierw dość długo [Jerzy] Timoszewicz, po[tem] Paweł [Hertz], [Jerzy] Fic[owski], Andrzej Br[aun]). W KIK-u 25-lecie. Msza św. (ks. [Bronisław] Dembowski), przemówienia: prof. [Jerzy] Kłoczowski, Anielka [Urbanowiczowa], Tadeusz Maz[owiecki], [Stefan] Wilkanowicz, [Andrzej] Święcicki. U Irków [Gugulskich]. Tam noc.

Grudzień 1981

6, niedziela. Rano śniadanie u Irków. W domu chwilę, do [Teatru] „Ateneum” na Walny Zjazd [Instytutu Teatralnego] (spotkanie z [???]). W wielkim pośpiechu do Dominikanów na d[alszy] c[iąg] uroczystości [rocznicowych KIK-u – ?]. Ela St[ommowa], prof. [Irena] Sławińska. [Akademicki] Chór „Organum”, przemówienie Tadeusza [Mazowieckiego] („Czy Polacy wybiją się na niepodległość”). Przemówienia delegatów z „Pax Romana”, „Pax Christi”, „Esprit”. Msza św. ([ks. Bronisław] Dembowski). Prymas [Józef Glemp]). Do Anielki [Urbanowiczowej] (tam chwilę [Stefan] Wilkanowicz). W T[eatrze] Polskim „Uciechy staropolskie” [Kazimierza Dejmka]. Urocze. Irena [Jurgielewiczowa] (spotkanie z Krysią Gajewską[-Engelking], młodym małżeństwem [jej córki, Barbary – ?] i Ewą [Engelking – ?]).

Styczeń 1983

18, wtorek. Obudzenie się […] U Liter[atów] ([…]. Relacje Pawła [Hertza] ze spotkania u Prym[asa Józefa Glempa]) U św. Krzyża. W domu – wiadomość o śmierci S[???]a. Tadeusz Maz[owiecki] u mnie (rozmowa na temat poczynań [Bogusława] Wita w stosunku do [„Dzienników” – ?] [Jerzego] Zawieyskiego). Z Tadeuszem do Stommów. (75-lecie Stacha). Liczne zgromadzenie: Niemcy, Anielka [Urbanowiczowa], Puzynowie, Buki [Olechowa], Święciccy, Jerzy Tur[owicz], [Andrzej] Wielowie[yski] itd.). Moje rozmowy z różnymi osobami, m.in. z Jerzym i Andrzejem Święc[ickimi] o sprawie przyjazdu papieża. Miła Buki.

= = =

Styczeń 1987

7, środa. Kataklizm. Poniżej 20 stopni mrozu. Na Żoliborzu 25 st.! Przerażające. U mnie na szczęście w nocy zaczęto palić – a i tak czuję chłód (choć przez większość dnia włączony piecyk [elektryczny]). Nie odważam się w ogóle na wyjście – nawet na moment [….] Podobno na jutro zapowiadają lekkie podniesienie temperatury […]

8, czwartek. Dalej mróz poniżej 20 st. U mnie (w Śródmieściu) 18 st.. Nieoczekiwanie wcześniej emerytura. Wychodzę, nałożywszy na siebie mnóstwo rzeczy, na króciutko. Tylko na Poznańskiej parę sprawunków. […]

= = =

Leonia Maria „Jelonka” Jabłonkówna (1905[?]+8.II.1987) studiowała polonistykę i filozofię, a w 1939 roku ukończyła wydział reżyserii w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. We wrześniu 1939 roku ewakuowała się z Warszawy do Lwowa. Do 1941 roku przybywała w Grodnie i Białymstoku, gdzie pracowała w teatrze Aleksandra Węgierki. Następnie przeszmuglowała się do Warszawy i ukrywała m.in. u Zofii z Potworowskich Baumowej (która w 1944 roku została jej matką chrzestną) i inż. Tadeusza Bauma, moich dziadków po kądzieli. Tu przeżyła okupację i Powstanie, podczas którego została ranna. Końcowe miesiące niemieckiej okupacji spędziła w klasztorze karmelitanek w Czernej, a potem gdzieś na wsi w górach.

Po wojnie wróciła do reżyserowania, a potem odnalazła się w redakcji pisma „Teatr”. Należała do Związku Artystów Scen Polskich, PEN-Clubu i Klubu Inteligencji Katolickiej. Pozostawała pod kierownictwem duchowym ks. Jana Ziei. Po podpisaniu listu protestacyjnego do władz PRL, w latach 1976 - 1977 „Jelonka” była inwigilowana przez stołeczną Służbę Bezpieczeństwa w ramach Sprawy Operacyjnego Rozpracowania kryptonim „PANNA”.

Latem 1978 roku wznowiła, po trzydziestu latach przerwy, pisanie dziennika. Zostawiła kilkadziesiąt stron zapisków z lat 1946 - 1947, ponad 1000 stron dziennika z lat 1978 - 1987, kilka nieopublikowanych wierszy...

Najszerzej znana jest jako autorka wiersza „Modlitwa” ogłoszonego w 1943 roku w warszawskiej prasie podziemnej, a po wojnie wielokrotnie przedrukowywanego.

Za ugór ojczysty rozdarty, / za fali wiślanej płacz krwawy,
za Tatry skalane i Bałtyk, / za wrzesień śmiertelny Warszawy;
Za grób, co słabnącym jak ulga / Pokusą w męczeńskich dniach świeci –
– Zbaw, Panie, kobiety i dzieci / Z płonących pożarów Hamburga.
Za krzyż znieważony w kaplicach, / za krzywdę cmentarnych popiołów –
– zachowaj we wrażych stolicach / strzeliste gotyckie kościoły. (…)
W godzinach tryumfu nad klęską, / gdy w gniewie się Twoim objawisz,
daj siłę, daj radość zwycięską, / a wyrwij nam z duszy nienawiść. (…)

= = =

Tadeusz Mazowiecki (1927+28.X.2013) pochodził z Płocka, studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, redaktor naczelny „Wrocławskiego Tygodnika Katolików” (1953-55), „Więzi” (1958-81) i „Tygodnika Solidarność” (1981; 1989), działacz SP (1946), Stowarzyszeniu „Pax” (1955-58), OKPIK i KIK (od 1956), poseł na Sejm PRL (1961-1972, koło poselskie „Znak”), mąż zaufania głodujących w kościele św. Marcina w Warszawie (1977), współpracownik Polskiego Porozumienia Niepodległościowego, współzałożyciel Towarzystwa Kursów Naukowych (1978), przewodniczący Komisji Ekspertów przy Prezydium Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Stoczni Gdańskiej (VIII.1980) i doradca NSZZ „Solidarność”, uczestnik rozmów w Magdalence i „okrągłego stołu” (1988-89), Prezes Rady Ministrów PRL/RP (VIII 1989 - I 1991), współzałożyciel i przewodniczący Unii Demokratycznej (od 1990), Unii Wolności (do 1995) i Partii Demokratycznej – demokraci.pl (2005), poseł na Sejm RP (1991-2001; UD, UW), doradca prezydenta Bronisława Komorowskiego (od X 2010).

= = =

Wprawdzie zazwyczaj
Amicus Plato, sed magis amica veritas,
ale w dniach takich jak wczoraj, dziś i jutro
De mortuis nil nisi bonum...

= = =

Inne fragmenty dzienników „Jelonki” na moim blogu:

16 listopada 2010 r.: Rok trzech Papieży (z dzienników Mamy Chrzestnej)

23 kwietnia 2011 r.: Wielka Sobota 1944

25 grudnia 2011 r.: Wigilie „Jelonki” (fragmenty dzienników)

31 grudnia 2011 r.: Dwa Sylwestry (1980/81 i 1981/82)

6 kwietnia 2012 r.: Wielkie Tygodnie 1944 - 1982

9 kwietnia 2012 r.: Cztery Wielkie Tygodnie (1983 – 1986)

2 czerwca 2012 r.: Jan Paweł II pierwszy raz w Polsce

27 stycznia 2013 r.: Pogrzeb Prymasa, czyli: piszmy dzienniki