W trakcie pracy nad kolejną publikacją (zajmuję się usługowym składem publikacji) miałem okazję poznać kolejne konstrukcje szybowców wykonywanych przez stolarzy. Wprawdzie moje spotkanie z tym typem szybowców rozpoczęło się od szybowca niemieckiego SG-38 (konstruktorzy niemieccy, Rehberg, Schneider, Hofmann, Grunau - od 1946 r. Jeżów Sudecki) - to nie dawał mi spokoju szybowiec ABC - bardzo podobny konstrukcyjne do SG-38.
Dokładniejsze poszukiwania doprowadziły mnie do szybowca WRONA konstrukcji Antoniego Kocjana z 1932 r. w Warsztatach Szybowcowych w Warszawie i tu zaskoczyła mnie zbieżność nazw - okazuje się, że poza znanym mi już SG-38 są i inne szybowce oznaczone również symbolem SG-... ale to były już szybowce polskiego konstruktora ze Lwowa (SG-2... i SG-3... - szybowce polskie, SG-3..., SG-4... - szybowce niemieckie, SG-7 - nie wdrożona do produkcji konstrukcja Szczepana Grzeszczyka) , Szczepana Grzeszczyka, a jego SG-21 "Lwów" z 1931 roku (także znany jako SG-1) rozpoczął tę serię szybowców z przeznaczeniem do szkolenia pikotów.
Okazało się, że można było obudować siodełko znajdujące się na przedniej części podłużnicy tworząc mniej lub bardziej zamkniętą kabinę i jednym z takich szybowców jest właśnie "Salamandra".
WWS-1 Salamandra, http://www.samolotypolskie.pl/uploads/Products/product_3203/preview_s1.jpg
Szybowiec ten skonstruował w 1936 roku Wacław Czerwiński, polski konstruktor Wojskowych Warsztatów Szybowcowych w Krakowie. Wacław Czerwiński przybył do Krakowa ze Lwowa a Salamandra była jego pierwszym szybowcem w nowym miejscu pracy. Udana konstrukcja, także modyfikowana w czasie, początkowo była produkowana w Krakowie, ale już od 1937 roku produkcję podjęły Lwowskie Warsztaty Lotnicze we Lwowie oraz Śląskie Warsztaty Szybowcowe w Bielsku załozone w 1934 roku.
Szybowiec Salamandra z założenia służył szkoleniu pilotów już po odbyciu lotów wstępnych na szybowcach typu Wrona i CWJ i próbujących pilotażu szybowcem wyczynowym Komar. Sam szybowiec Salamandra stał się produktem eksportowym i był produkowany także poza granicami Polski na podstawie licencji. W czasie produkcji był modyfikowany - by usunąć dostrzeżone niedogodności, był szybowcem umożliwiającym wykonywanie lotów żaglowych szczególnie przy słabej termice.
Po wybuchu II wojny światowej oddziały niemieckie po przejęciu polskich lotnisk bardzo starannie niszczyły produkt polskiej myśli technicznej i zniszczono prawie wszystkie te szybowce. Okazało się jednak, że pojedyncze sztuki przetrwały tę "rasową" nienawiść do polskiej produkcji. Jest też dokumentacja potwierdzająca użytkowanie jednej Salamandry przerejestrowanej na znaki niemieckie i użytkowanej na szybowisku Żar.
Szybowiec ten - zniszczony przez Niemców w Polsce - został w niewielkiej ilości przekazany przez Niemców do Chorwacji. W 1943 roku uruchomiono ich produkcję w Rumunii.
Co ciekawe, po wyzwoleniu w 1945 roku odnalazła się jedna Salamandra przechowana w ukryciu w Goleszowie. Ponieważ sama dokumentacja nie była dostępna a zainteresowanie szybownictwem było znaczne, inż. Józef Niespał, Rudolf Matz i Marian Gracz obmiarowali zachowany szybowiec, aby odtworzyć jego parametry. Produkcji podjęły się już powojenne zakłady "Instytut Szybownictwa" w Bielsku i od 1946 roku ten szybowiec jest znany jako IS-A Samandra.
Od 1948 roku nową wersję tego szybowca produkowano także w zakładach w Jeżowie Sudeckim k. Jeleniej Góry.
Ostatnie szybowce latały jeszcze w 1962 roku, a Salamandrę produkowało kilka zakładów, także zakłady WSK na Okęciu i w Mielcu.
Sam konstruktor Wacław Czerwiński po zakończeniu II wojny światowej osiadł na stałe w Kanadzie, tam też, wzorując się na swojej Salamandrze, zrekonstruował ją jako DH Sparrow ("Wróbel") (1948) i zmodernizował ją w 1956 roku jako "Robin".
DH Sparrow, http://www.piotrp.de/SZYBOWCE/gsparr_2.jpg
Wacław Czerwiński był wykładowcą instytutu lotniczego w Toronto, zmarł w 1988 roku.
IS-A Salamandra, http://www.samolotypolskie.pl/uploads/Products/product_2837/preview_is-a-salamandra_src_1.jpg
A szybowiec "Salamandra", który przetrwał wojnę i posłużył do odtworzenia samolotu po zakończeniu swojej służby, ostatecznie trafił do Muzeum Lotnictwa w Krakowie w 1963 roku.
