Dzisiaj bez fajerwerków, druga część dokumentu z piątku:
Organizację Oddziału II S.N.W. zajął się były Szef Oddz. II Szt. Gen. – płk GANO Stanisław. Na samym już początku przystąpił on do organizacji swoich ekspozytur oraz podjęcia posiadanej agentury.
Po upadku Francji Oddział II wraz z całym Sztabem Naczelnego Wodza przeniósł się do Londynu. Na terenie Londynu została ostatecznie zakończona organizacja Oddziału II przy S.N.W., na czele którego w dalszym ciągu stał płk GANO wraz z grupą swoich zaufanych oficerów.
Oddział II SNW składał się z poszczególnych Działów, które z kolei dzieliły się na poszczególne Referaty.
Na czele ważniejszych Działów stali wybitni, przedwojenni pracownicy Oddz. II Sz. Gen. jak płk BORTNOWSKI – szef działu studiów, mjr ŻYCHOŃ – szef działu wywiadowczego, kpt. PLOCEK – kierownik referatu kontrwywiadu ofensywnego i inni, którzy już podczas organizacji Oddziału II SNW byli na usługach wywiadu angielskiego.
Oficjalnym zadaniem Oddziału IISNW było prowadzenie wywiadu p-ko Niemcom na terenie Rzeszy, w Polsce i innych krajach okupowanych przez Niemców oraz kontrwywiad w Oddziałach W.P. za granicą i wśród skupisk emigracji polskiej.
Jednakże głównym celem działalności Oddziału II SNW było zbieranie wiadomości szpiegowskich o ZSRR, penetrowanie większych skupisk oficerów polskich w obozach jenieckich w Niemczech, a w końcowym okresie wojny zwalczanie wszelkich przejawów ruchu lewicowego wśród oficerów w obozach i emigracji polskiej oraz inspirowanie ludności polskiej w kraju p-ko władzy ludowej i ZSRR.
Materiały wywiadowcze uzyskiwane przez Oddział II SNW były przekazywane wywiadowi angielskiemu, który całkowicie kontrolował i kierował działalnością Oddział II SNW.
Z chwilą powstania na terenie ZSRR Armii Polskiej pod d-ctwem gen. ANDERSA, Oddział II Sztabu Naczelnego Wodza wysłał swoich delegatów dla jednoczesnego zorganizowania przy powstającej Armii Oddział II. Organizatorem i kierownikiem Oddział II II Korpusu ANDERSA był były oficer Oddział II Szt. Gen. – płk RAKIEWICZ Wincenty. Oficjalnie Oddz. II przy Korpusie Andersa powstał jako jedna z Ekspozytur Oddz. II Szt. Nacz. Wodza. Faktycznie zaś była to jednostka samodzielna, prowadząca działalność szpiegowską niezależnie od Oddział II Sztabu Naczelnego Wodza.
Zadaniem Oddz. II Korpusu Andersa w pierwszym okresie było zbieranie informacji wywiadowczych o życiu politycznym, gospodarczym i sile militarnej Związku Radzieckiego, celem przekazania ich do wykorzystania przez wywiad angielski. Ponadto zadaniem jego było prowadzenie oszczerczej propagandy antyradzieckiej, szczególnie wśród emigracji polskiej w ZSRR, żołnierzy II Korpusu oraz ich rodzin.
W 1942 r. podczas ewakuacji Korpusu Andersa ze Związku Radzieckiego do Egiptu, Oddział II pozostawił na Bliskim i Środkowym Wschodzie swoje ekspozytury i placówki wywiadowcze w Kairze, Jerozolimie, Tel Avivie i Stambule.
Dla sprawnego działania Oddział II Korpusu Andersa przez cały okres swego istnienia szkolił poszczególnych ludzi w pracy wywiadowczej i dywersyjnej. Już na terenie ZSRR w miejscowości Jangi – Jul k. Taszkientu działała szkoła dywersyjno-wywiadowcza. W późniejszym okresie podobne szkoły powstają na terenie Włoch, w miejscowościach: Verano k. Ancony, Udine, Bennewento k. Ancony w Zamku Feretti i San Georgo. Ta ostatnia występowała pod zamaskowaną nazwą „Szkoła Rolnicza”i szkoliła dywersantów na kraj. Kierownikiem tej szkoły był były oficer Oddz. II Szt. Gen. płk RAWICZ.
Oddział II Andersa dzielił się zasadniczo na wywiad i kontrwywiad, czyli tzw. „Wydział Bezpieczeństwa II Korpusu”.
Wywiad posiadał 5 Wydziałów, które z kolei dzieliły się na poszczególne Referaty.
Poza tym Oddział II Andersa posiadał liczne ekspozytury /o których mowa wyżej/ i placówki wywiadowcze. Po przeniesieniu się Oddz. II do Ancony powstają także jego ekspozytury w Jugosławii i Grecji, a po wyzwoleniu w[e] Francji ekspozytura w Paryżu i jej placówka w Marsylii.
Po zakończeniu działań wojennych Oddz. II Korpusu Andersa założył cały szereg ekspozytur i placówek wywiadowczych na terenie Niemiec, jak: w Berlinie zach., w Monachium, Regensburgu, Studtgardzie [sic], Kilonii, Hamburgu oraz przy obozie oficerskim w Murnau.
Wywiad obronny, czyli Wydział Bezpieczeństwa Oddziału II Korpusu Andersa, prowadził pracę kontrwywiadowczą w jednostkach Korpusu. Wydział ten przy każdej dywizji posiadał swoją Sekcję Bezpieczeństwa. Sekcje zaś posiadały swoje placówki przy brygadach i pułkach danej dywizji oraz oficerów informacyjnych przy batalionach.
Wydział Bezpieczeństwa posiadał również trzy Samodzielne Sekcje Bezpieczeństwa: 120 Sekcję Bezpieczeństwa, 123 Sekcję Bezpieczeństwa i Sekcję Bezpieczeństwa przy Batalionie Polskich Comandosów. Wymienione Sekcje zajmowały się rozpracowywaniem wszystkich jednostek pozadywizyjnych podlegających bezpośrednio sztabowi Korpusu. Poza tym rozpracowywały oficerów Sztabu Korpusu.
Wydział Bezpieczeństwa i jego Sekcje oraz oficerowie informacyjni posiadali na łączności szeroką sieć informacyjną, werbowaną spośród oficerów, podoficerów i szeregowych danej jednostki.
Oddział II Korpusu Andersa przy pomocy swoich ekspozytur wywiadowczych i placówek dyplomatycznych b. „Rządu Londyńskiego” zbierał wiadomości szpiegowskie, które następnie przekazywał wywiadowi angielskiemu, za co otrzymywał środki na dalszą działalność.
Już w okresie wojny Oddział II Andersa na podstawie zebranych informacji stwierdził narastanie sił postępowych w kraju. W związku z tym rozbudowuje swoje sieci wywiadowcze i dywersyjne w Polsce oraz nasyła do kraju swoich emisariuszy.
Działalność Oddziału II Andersa na Bliskim i Środkowym Wschodzie skierowana była na akcję polityczną wśród emigracji polskiej.
Po zakończeniu działań wojennych w 1945 r. Oddział II Korpusu Andersa jeszcze bardziej uaktywnia swoją pracę wywiadowczą na kraj, przeciwko ZSRR i innym państwom demokracji ludowej. W tym okresie masowo nasyła do kraju przeszkolonych szpiegów i dywersantów z zadaniem zbierania wiadomości szpiegowskich ze wszystkich dziedzin życia oraz prowadzenia dywersji i sabotażu. Jednocześnie stosuje masowe prowokacje p-ko przedstawicielom dyplomatycznym PRL na Zachodzie i wszelkimi sposobami stara się powstrzymać repatriację Polaków do kraju.
Dla nasyłania przeszkolonych agentów do kraju Oddział II Korpusu Andersa, przy pomocy wywiadu angielskiego i amerykańskiego zorganizował szereg kanałów przerzutowych z Włoch do Polski wykorzystując do tego celu misje watykańskie, transporty repatriacyjne, transporty Międzynarodowego Czerwonego Krzyża itp.
Uzyskane materiały wywiadowcze Oddz. II Andersa przekazywał wywiadowi angielskiemu i amerykańskiemu, za co otrzymywał fundusze na dalszą działalność.
Podobną działalność po wyzwoleniu, lecz w mniejszym zakresie prowadził Oddział II SNW w Londynie.
Po wyzwoleniu część pracowników Oddziału II SNW i Oddz. II Korpusu Andersa powróciła w ramach repatriacji do kraju, natomiast pozostali, którzy w Oddz. II pełnili kierownicze funkcje nadal przebywają na terenie Anglii, NRF itp., gdzie są aktywnymi pracownikami obcych wywiadów, szczególnie angielskiego prowadząc działalność wywiadowczą p-ko Polsce. I tak np. w ośrodku wywiadu angielskiego pracuje płk BORTNOWSKI, kpt. GIEDRONOWICZ i do kwietnia br. kpt. PLOSEK /obecnie nie żyje/. Na terenie Belgii pracował KRACZKIEWICZ Jan, na terenie NRF ppłk. LAURENTOWSKI, PIOTROWSKI, w Szwecji SZYMANIAK i inni.
Ponadto za granicą przebywają nadal wyżsi oficerowie Oddziału II, tak: płk GANO, mjr NIEZBRZYCKI, kpt. KLOCEK, płk PAŁKIEWICZ [?] i wielu innych, o których nie posiadamy danych, czym obecnie się zajmują i gdzie przebywają.
Po wyzwoleniu cały szereg byłych pracowników Oddz. II Szt. Gen. – Oddziału II SNW i Oddział II Korpusu Andersa powróciło do kraju, gdzie zajęli niekiedy b. ważne stanowiska w administracji państwowej i gospodarce narodowej.
W związku z tym, że ludzie ci jeszcze przed wojną prowadzili robotę wywiadowczą p-ko ZSRR, a w kraju były opanowane wszystkie dziedziny życia, organa Bezpieczeństwa Publicznego zaczęły tymi ludźmi się interesować. Zainteresowanie organów B.P. tymi ludźmi było także spowodowane tym, że ludzie ci przebywając za granicą kontynuowali swoją działalność wywiadowczą i kontrwywiadowczą w bliskim powiązaniu z wywiadem angielskim.
Z drugiej strony „dwójkarze”, którzy powrócili do kraju posiadają na terenie Anglii, Niemiec zach. i w innych krajach kapitalistycznych cały szereg znajomych /także „dwójkarzy”/, którzy pozostali za granicą, gdzie po większej części pracują w różnych ośrodkach wywiadowczych lub nawet bezpośrednio w wywiadzie angielskim, czy innym.
Element dwójkarski jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ posiada duże doświadczenie w robocie wywiadowczej i jest różnymi nićmi powiązany z pracownikami wywiadu angielskiego /szczególnie/, USA i innymi.
W początkowym okresie organa B.P. nastawiły się na odtworzenie struktury i zadań Oddział II Sztabu Gen., obsady personalnej poszczególnych jednostek oraz jej agentury. Następnie przystąpiono do rozszyfrowania przeszłości poszczególnych pracowników i agentów Oddział II oraz ich umiejscowienia na terenie kraju.
W wyniku powyższego do października 1953 r. na znaną nam liczbę 4.786 „dwójkarzy” ustalono na terenie kraju około 2.000 b. pracowników i agentów Oddział II-go. /…/
Dalej w dokumencie UB-ecy omówili statystykę „realizacji” spraw; wymieniono najgroźniejszych figurantów, z których najmniej przychylnie traktowano wykonującego zadania specjalne w Hiszpanii; scharakteryzowano wartościową agenturę „po zagadnieniu”, wskazując, że większość przeszła niemiecką niewolę; wymieniono agentkę w Palestynie. Jutro o ewidencji „dwójki”.
