Kupując samodzielnie obligacje z góry możemy określić rentowność naszej inwestycji, jeśli dokładnie wiemy na jak długi okres chcemy zainwestować. Wtedy trzymając obligacje do terminu wykupu jesteśmy w stanie zagwarantować sobie określoną rentowność. Kupno funduszu wiąże się z wysokimi kosztami zarządzania, które w obecnych warunkach rynkowych pochłoną połowę wypracowanego zysku. Ale to nie jedyna zaleta samodzielnej inwestycji w obligacje nad funduszami obligacji. Dla klientów indywidualnych handel tymi obligacjami odbywa się na rynku catalyst poprzez rachunek maklerski.
Fundusze obligacji skarbowych
Zacznijmy od krótkiej charakterystyki typowego funduszu obligacji skarbowych. Fundusz obligacji skarbowych musi co najmniej 66% aktywów inwestować w papiery dłużne emitowane przez Skarb Państwa. Resztę mogą stanowić obligacje zagraniczne, obligacje przedsiębiorstw lub gotówka (depozyty bankowe). Typowy fundusz inwestuje ok 80- 90% w polskie obligacje skarbowe, resztę zwykle stanowi gotówka. Fundusze obligacji pobierają opłaty za zarządzanie w wysokości średnio ok 1,5%. To dużo, jeśli spojrzy się na rentowności obligacji skarbowych:
| Obligacje |
Rentowność |
| roczne |
1,50% |
| 2-letnie |
2,00% |
| 5-letnie |
3,00% |
| 7-letnie |
3,50% |
| 10-letnie |
3,80% |
Typowy fundusz
Typowy fundusz obligacji skarbowych zbudowany z różnych obligacji może mieć w tym momencie rentowność ok. 3%. Opłata za zarządzanie w wysokości 1,5% pochłonie zatem połowę zysku. Teraz musimy wprowadzić bardzo ważny termin, a mianowicie duration, w kalkulatorze dostępnym na stronie http://www.gpwcatalyst.pl/kalkulator-rentownosci-obligacji występuje pod nazwą Czas trwania Macaulay’a i jest mierzony w latach. Duration to nic innego jak wrażliwość obligacji na zmianę rynkowych stóp procentowych. Dla przykładu duration obligacji 10-letniej wynosi ok 8 lat, co oznacza, że wzrost rentowności tej obligacji o 1 punkt proc. spowoduje spadek ceny o ok 8%. A spadek rentowności tej obligacji o 1 punkt proc. spowoduje wzrost ceny o ok 8%. Średnie duration polskich funduszy obligacji skarbowych to ok 3,5 roku. Czyli wzrost rentowności polskich obligacji skarbowych o 1 punkt procentowy spowoduje spadek wyceny funduszu o ok. 3,5%.
Stopa zwrotu funduszu
Nie chcę teraz wchodzić w szczegóły, bo musiałbym zacząć pisać o krzywej rentowności, poszczególnych sektorach na krzywej itp., itd. Teraz najważniejsze jest, aby zrozumieć, dlaczego są okresy, kiedy fundusze zyskują po kilkanaście procent rocznie, a po nich następują lata, kiedy fundusze obligacji tracą lub wynik jest bliski zeru, jak miało to miejsce w 3 ostatnich latach. W 2014 najlepsze fundusze obligacji skarbowych zarobiły blisko 10%, natomiast w 2015 i 2016 stopy zwrotu były albo ujemne, albo blisko zera. Jeśli na rynku obligacji obserwujemy znaczny spadek rentowności, ceny obligacji znacząco rosną, a z nimi wyniki funduszy. Bardzo wysoka stopa zwrotu z funduszy obligacji dziś, często oznacza słabszą stopę zwrotu w przyszłości. Gdy rentowności 10-letnich obligacji skarbowych spadły w 2014 roku do 2% trudno było oczekiwać wysokich stóp zwrotu w przyszłości, jednak klienci zachęceni znakomitymi wynikami funduszy obligacyjnych dalej wpłacali pieniądze, często nie rozumiejąc istoty wyceny obligacji skarbowych o stałym kuponie.
Oczekiwana stopa zwrotu funduszu
A rentowność to nic innego jak oczekiwana stopa zwrotu w okresie do wykupu. Czyli, jeśli typowy fundusz ma w tej chwili rentowność ok 3% i duration 3,5 roku, to oznacza, że należy oczekiwać takiej stopy rocznie przez następne 3-4 lata pomniejszonej o opłatę za zarządzanie. Kupując dziś fundusz obligacji należy oczekiwać ok 1,5% stopę zwrotu w kolejnych 3-4 latach.
Obligacje
Na czy polega zatem różnica między funduszem obligacji, a obligacjami. Na pewno na braku opłaty za zarządzanie, która dziś zjada połowę zysku w funduszach. Prowizja maklerska od kupna obligacji wynosi 0,19%, tyle samo zapłacimy sprzedając obligacje. Ale przede wszystkim kupując obligacje samodzielnie możemy sobie zagwarantować rentowność inwestycji z góry, czego nie możemy zrobić kupując fundusz. Jeśli jesteśmy pewni, że chcemy oszczędzać na długi okres np. 10 lat, kupimy obligacje skarbowe 10-letnie po określonej z góry rentowności (dziś jest to 3,8%) i taką rentowność zagwarantujemy sobie, jeśli przetrzymamy obligacje do wykupu. Obligacje 10-letnie mają duration ok. 8 lat i są niezwykle wrażliwe na zmianę rentowności rynkowych. Ale trzymając te obligacje do wykupu, zmiany ceny w trakcie trwania inwestycji nie uderzą w nas, jeśli przetrzymamy obligacje do terminu wykupu. Kupując fundusz natomiast kupujemy portfel różnych obligacji, który stale ma duration blisko ok 3,5 roku.
Obligacje vs. fundusz
Co to oznacza? Weźmy jako przykład naszą inwestycję w obligacje 10-letnie. Po ośmiu latach trzymania takich obligacji duration (wrażliwość) tych obligacji będzie wynosić ok. 1,5 roku i nasza inwestycja będzie już tylko minimalnie wrażliwa na zmianę rentowności. I o to nam chodzi, aby czym bliżej końca inwestycji nasze obligacje były niewrażliwe na zmienne rentowności. Fundusz obligacji dla odmiany będzie podczas trwania inwestycji miał podobną wrażliwość ok. 3,5 roku, co nie jest najlepszym pomysłem. Gdyby na miesiąc przed zakończeniem inwestycji na skutek jakiś zdarzeń nastąpił skokowy wzrost rentowności fundusz odczułby to boleśnie, natomiast nasza inwestycja na miesiąc przed terminem wykupu nawet by tego nie zauważyła. Oczywiście zarządzający mogą twierdzić, że dopasowują duration portfela do sytuacji rynkowej. Ale praktyka rynkowa pokazuje inny obraz. Fundusze są oceniane w krótkich okresach, rocznych lub nawet kwartalnych. To wymusza często nieracjonalne zachowanie z punktu widzenia klienta.Fundusze często sprzedają obligacje, kiedy powinny kupować, lub kupują kiedy powinny skracać. Fundusze często spekulują, co nie często przynosi korzyść klientowi funduszu.
Przydatne strony:
https://www.bondspot.pl/fixing_obligacji
http://www.gpwcatalyst.pl/kalkulator-rentownosci-obligacji
http://stooq.pl/q/?s=10ply.b
