3 Maja jest dniem upamiętnienia wydarzenia z roku 1791. Wówczas Sejm Wielki uchwalił ustawę - najnowocześniejszą chyba na świecie - precyzyjnie regulującą podział władz (ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej), zrównującą mieszczan ze szlachtą w prawach politycznych oraz ustanawiającą zasady ochrony chłopstwa. Tym się szczycimy, jak i tym, że było to wydarzenie na rzecz ocalenia państwa, ważne też jako symbol starań o utrzymanie żywiołu polskiego w całym XIX wieku (młodzieży wyjaśnijmy: w XIX wieku Polski nie było).
W Kościele katolickim 3 maja to już od wielu, bardzo wielu lat święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Jako dzień wolny od pracy święto zostało "skasowane" za Stalina, pod koniec lat 80. Stronnictwo Demokratyczne przeforsowało jego przywrócenie. No i grzejemy się 3 maja w patriotycznym blasku Konstytucji, nie pamiętając, że medal ma dwie strony.
Rzeczpospolita wydała się wówczas na pastwę złych sąsiadów - jako ratunek dla kraju postrzegany był wówczas nowy władca, który ustanowi nową monarchię dziedziczną. Król Litwy i Polski.
Jeśli spojrzeć na zamieszczoną mapę Wspólnoty Polsko-Litewskiej, to z lewej strony (na zachodzie) można znaleźć małą, fioletową plamkę. To Saksonia, której pan, elektor saski Fryderyk August I Wettyn, na mocy Konstytucji 3 Maja ustanowiony został królem Rzeczpospolitej.
Nie była to postać zbyt udana - już 20 lat wcześniej, po ogłoszeniu przez konfederatów (nomen-omen w Barze), że jest bezkrólewie i zapraszają go na tron - odmówił. Potem też zachowywał się jak panna na wydaniu, a nie władca. W roku uchwalenia Konstytucji bardzo bał się Rosji. Potem zbratał się z Napoleonem, został nawet Księciem Warszawskim, którą to godność zabrano mu w 1815, podobnie jak większość terytorium Saksonii. Język polski zawdzięcza mu sformułowanie "sumy bajońskie" - to dług "króla", restrukturyzowany w Bayonne.
I tak na ponad sto lat skończyły się Polska i Litwa.
Nie jestem przekonany co do słuszności utrzymywania 3 maja jako święta państwowego.
