Związki metropolitalne
Od prawie 10 lat trwają dyskusje nt. zmian w regulacjach dotyczących współpracy samorządów terytorialnych. Aktualnie współpraca ta odbywa się, dobrowolnie lub obligatoryjnie, w ramach ustawy o samorządzie gminnym. Jednak nie eliminuje to problemów związanych ze stawianiem celów własnych jednostek samorządu terytorialnego, nad celami wspólnymi oraz niemożliwością objęcia niektórych regionów wspólnym systemem zarządzania. Podjęto próbę rozwiązania wspomnianego zagadnienia poprzez dodatkowe regulacje: utworzenie ustawy o związkach metropolitalnych, która weszła w życie w styczniu 2016 r. (uchwalona przez Sejm dnia 09-10-2015 r., podpisana przez prezydenta A. Dudę 27.10.2015 r.).
Zgodnie z jej regulacjami związek metropolitalny ma osobowość prawną i działa w oparciu o statut, uzgodniony z Prezesem Rady Ministrów. To Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, tworzy związki metropolitalne, uwzględniając strefę oddziaływania miasta będącego siedzibą sejmiku województwa lub wojewody, zamieszkałą przez co najmniej 500 tys. mieszkańców. Ma na to czas do 30 kwietnia br., a same związki miałyby powstać z dniem 1.07.2016 r. Do czasu utworzenia organów związku (zarząd, zgromadzenie, komisja rewizyjna), jego funkcje pełnić będzie pełnomocnik powołany przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek wojewody. Działalność związków ma być związana z organizacją transportu publicznego, rozwojem i promocją obszaru, współpracą w ustalaniu przebiegu dróg, czy kształtowaniu ładu przestrzennego. Na podstawie odpowiedniego porozumienia, związek mógłby także wykonywać zadania poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, czy administracji rządowej oraz udzielać samorządom lokalnym lub innym związkom metropolitalnym pomocy finansowej. Działalność związków metropolitalnych ma być finansowana m.in. z opłat ich członków oraz 5% udziału w dochodach budżetu państwa z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkujących obszar metropolii.
Śląskie - pozytywna energia...
Jednym z regionów, który podjął już działania w celu powołania związku metropolitalnego jest Śląsk. Górnośląski Związek Metropolitalny (GZM) opracował 3 warianty delimitacji, wskazujące odpowiednio 14 gmin (miasta GZM), 23 gminy bądź 52 gminy. Wybrano wariant drugi, obejmujący teren zamieszkały przez blisko 2 mln mieszkańców (Bytom, Chorzów, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Zabrze, Knurów, Tarnowskie Góry, Wojkowice, Mikołów, Łaziska Górne, Bieruń, Będzin, Czeladź i Radzionków), zapewniający ok 200-250 mln zł dochodów. Warto podkreślić, że utworzenie nowego podmiotu wymaga zgody 70% jednostek skupionych w obszarze metropolitalnym, zatem niektóre z nich będą mogły być wcielone do nowego podmiotu obligatoryjnie. Niedługo po uchwaleniu nowej ustawy GZM wystąpił do Prezesa Rady Ministrów o pilne wydanie rozporządzenia dotyczącego określenia trybu postępowania w sprawie złożenia wniosku, zakresu składanych dokumentów oraz określenia terminarza prac; brak tych rozporządzeniu uniemożliwia samorządom korzystanie z nowych regulacji. Dodatkowo w poniedziałek, 18 kwietnia br., radni Sejmiku Województwa Śląskiego, przyjęli apel dotyczący powołania metropolii, naciskając na rząd, by wywiązał się z obowiązków w terminie ustalonym ustawą o związkach metropolitalnych. Głos w sprawie tworzenia śląskiej metropolii zabrał również arcybiskup katowicki Wiktor Skworc. W liście przesłanym do członków GZM wskazuje na zasadność dążenia samorządów regionu do konsolidacji i zainteresowanie kościoła powodzeniem takich działań.
Wątpliwości dotyczące nowej ustawy
Mimo, prowadzonych przez kilkanaście lat dyskusji nt. projektu ustawy o związkach metropolitalnych, opracowania wielu analiz tego zagadnienia i ostatecznego przyjęcia ustawy w październiku 2015 r., pracę nad jego dostosowaniem do rzeczywistych potrzeb samorządów i samego rządu dalej trwają. MSWIA zapowiedziało, że dotrzymanie terminu (30 kwietnia br.) dotyczącego wydania rozporządzenia tworzącego związki metropolitalne jest niemożliwe, ponieważ "ustawa jest niedopracowana i wymaga nowelizacji". Wątpliwości dotyczą udziału powiatów w związku metropolitalnym, czy sposobu wyboru władz związku. Dodatkowo samorząd województwa śląskiego chce utrzymania przez KZK GOP możliwości realizacji działań na rzecz lokalnego transportu.
Co dalej ?
Nie ulega wątpliwości, że dążenia gmin i miast biorących udział w tworzeniu śląskiego związku metropolitalnego będą miały dominujący wpływ na kształtowanie rozwoju całego obszaru województwa śląskiego. Doprowadzi to do zubożenia i zmniejszenia konkurencyjności pozostałych gmin, tych z centrum województwa niewłączonych do metropolii, ale także z jego obrzeży północnych i południowych. Działania Częstochowy i Bielska-Białej zmierzających do utworzenia w ich regionach oddzielnych województw nabierają w tym świetle innego znaczenia. ©
Źródła:
1. www.silesiametropolia.eu,
2. www.katowice.uw.gov.pl,
3. www.slaskie.pl,
4. www.wnp.pl,
5. www.sejm.gov.pl,
6. www.metropolie.pl,
7. miesięcznik "Metropolia Silesia".
