Oświadczenie ws. przedstawienia Prezesowi Rady Ministrów raportu pod tytułem „Demografia a system emerytalny”

Dokładnie miesiąc temu, tj. 18 maja 2013 r. reprezentanci Stowarzyszenia KoLiber złożyli na biurko premiera Donalda Tuska w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów raport pt. „Demografia a system emerytalny” przygotowany przez Centrum Analiz Stowarzyszenia KoLiber. Z niecierpliwością czekaliśmy na reakcję pana premiera, albowiem w raporcie znalazły się ekspertyzy dotyczące spraw najistotniejszych dla przyszłości młodego pokolenia Polaków. Dotyczą one szans na utrzymanie status quo w kwestii międzypokoleniowych transferów pieniężnych, wysokości przyszłych emerytur oraz prognozowanego wieku emerytalnego w następnych dziesięcioleciach. Ponadto raport zawiera propozycje rozwiązań konstruktywnych: przedstawiono w nim mianowicie pomysł repartycyjno-alimentacyjnego systemu emerytalnego, który – jak wierzymy – stanowi lekarstwo na większość bolączek związanych z systemem funkcjonującym obecnie.

Właśnie ta tematyka, która – jak może się wydawać – stanowi dla młodych ludzi perspektywę niesłychanie odległą czasowo, powinna w naszym przekonaniu znaleźć się w centrum zainteresowania dbającego o przyszłość Polski rządu.

W dniu dzisiejszym prezes Stowarzyszenia KoLiber Jakub Kulesza został zaproszony do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, gdzie przed posiedzeniem rządu miał okazję osobiście porozmawiać z premierem na temat reformy systemu emerytalnego. Podczas spotkania w gabinecie premiera szef rządu podpisał się pod raportem, co w naszym przekonaniu stanowi krok w stronę skierowania uwagi rządzących na palące problemy kraju. Problemy te pozostawione same sobie spowodują z czasem niesłychaną katastrofę społeczną i ekonomiczną, chociaż dziś – co chyba najniebezpieczniejsze – nie zdradzają jeszcze swojego złowrogiego potencjału. Cieszy nas, iż potencjał ów został dostrzeżony przez gremia rządzące. Mamy zarazem nadzieję, że zaproponowane w raporcie rozwiązania staną się dla nich inspiracją do reformy systemu emerytalnego.

podpisano: Pokolenie PRZYSZŁOŚĆ!

Cele kampanii „Pokolenie Przyszłość. Przyszłość pokoleń”

Kampania „Pokolenie PRZYSZŁOŚĆ. Przyszłość pokoleń” to oddolna inicjatywa młodego pokolenia – obywateli, którzy utrzymują obecnych emerytów i zdają sobie sprawę z niemożliwości wywiązania się państwa z zobowiązań emerytalnych w przyszłości.

Celem kampanii jest

• Rozpoczęcie głębokiej dyskusji publicznej na temat stanu polskiego systemu emerytalnego oraz związanych z nim problemów demograficznych,

• Wypracowanie akceptowalnej społecznie reformy systemu emerytalnego, odpornej na narastające problemy demograficzne,

• Poruszenie młodzieży i zainteresowanie jej własną przyszłością,

• Przekonanie opinii publicznej o konieczności przeprowadzenia odpowiednich reform,

• Uwzględnienie głosu „straconego pokolenia” i przeprowadzenie ratującej go reformy.

Główne wnioski raportu „Demografia a system emerytalny”

• Prognozy demograficzne są dla Polski bezlitosne. W roku 2060 będzie nas mniej niż 33 mln, z czego ponad 1/3 stanowić będą ludzie powyżej 64 roku życia.

• Proces starzenia się społeczeństwa dotknie wiele istotnych obszarów, od systemu emerytalnego, przez system opieki zdrowotnej, na strukturze rynku pracy skończywszy.

• Koszt opieki zdrowotnej oraz pomocy ludziom starszym wzrośnie do roku 2060 o ponad 2% PKB!

• System emerytalny, nawet w swojej zmodyfikowanej, trójfilarowej postaci, nie będzie w stanie udźwignąć ciężaru tak wielkich zmian demograficznych.

• Aby zagwarantować płynność systemu emerytalnego rządzący będą zmuszeni podnosić wiek emerytalny, obniżać współczynnik zastąpienia (relację emerytury netto do ostatniego wynagrodzenia netto) lub podnosić, i tak już wysoki, poziom opodatkowania.

• Przy założeniu, że jednocześnie podnoszony jest wiek emerytalny oraz obniżany jest współczynnik zastąpienia, pokolenie urodzone w latach osiemdziesiątych będzie zmuszone pracować do 70 roku życia. Jednocześnie ich emerytury będą wynosiły około 40% ostatniej pensji. Będzie to stracone pokolenie, pokolenie 70 plus.

• Do takiego stanu rzeczy, w stopniu znacznym, przyczynia się obecny system emerytalny, który można opisać jako system transferowy, generujący efekty zewnętrzne. Oznacza to, że tzw. składki emerytalne w praktyce nie są nigdzie odkładane, tylko wydawane (transferowane) na wypłaty bieżących emerytur. W praktyce oznacza to, że pokolenie znajdujące się w wieku produkcyjnym utrzymuje pokolenie, które osiągnęło wiek emerytalny.

• Cały repartycyjny system emerytalny jest gigantyczną piramidą transferową, utrzymującą płynność tylko w warunkach stałego dopływu nowych członków tj. kolejnych pokoleń. W skali całego systemu to przyszłe pokolenia utrzymują mechanizm zabezpieczenia emerytalnego, jednak z perspektywy jednostek posiadanie dzieci jest indyferentne, gdyż nie generuje żadnych korzyści w postaci wyższej emerytury.

• Fakt niedookreślenie prawa własności środków wpłacanych do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zarówno przez nas jak i przez nasze dzieci, doprowadził do pojawienia się tzw. efektów zewnętrznych. Polegają one na niemożliwości przypisania całości kosztów lub przychodów jednostce, która je generuje, w wyniku czego zostają one przerzucone na osoby trzecie bez stosownej rekompensaty.

• W następstwie owych efektów zewnętrznych jednostki, jak również pary bezdzietne (lub z jednym dzieckiem) mogą maksymalizować bieżącą konsumpcję ze środków zaoszczędzonych w wyniku decyzji o nieposiadaniu (lub posiadaniu mniejszej ilości) dzieci. Osoby te mogą jednocześnie korzystać z państwowego systemu emerytalnego. Z drugiej strony rodziny decydujące się na potomstwo ponoszą znaczne koszty i nie osiągają z tego tytułu korzyści w postaci wyższej emerytury, gdyż przyszłe przepływy pieniężne ich dzieci zostaną wykorzystane do zapewnienia zabezpieczenia emerytalnego rodzin bezdzietnych lub z jednym dzieckiem.

• W wyniku powyższego mechanizmu, eksternalizacji kosztu nieposiadania dzieci i socjalizacji przychodu z posiadanego potomstwa, spada motywacja ekonomiczna do posiadania dzieci, implikacją czego jest problem z zachowaniem płynności systemu emerytalnego.

• System transferowy, generujący efekty zewnętrzne jest więc skazany na załamanie w wyniku immanentnej sprzeczności.

• Nagłe przejście do systemu kapitałowego nie jest możliwe bez wystąpienia tzw. straconego pokolenia, tj. pokolenia, które będzie musiało spłacić obecnych emerytów za pomocą takiej czy innej formy opodatkowania oraz jednocześnie odłożyć samodzielnie kapitał na własną emeryturę.

• Sposobem na naprawienie obecnego systemu emerytalnego jest proponowany przez nas repartycyjno-alimentacyjny system emerytalny. Owy system wyeliminuje niemal całkowicie możliwość występowania efektów zewnętrznych poprzez internalizację przychodów z posiadania potomstwa.