Jednym z najczęstszych tematów translatoryki jest podział tłumaczenia na dwa rodzaje. Teorii na ten temat jest pełno, np.
- Schleiermacher mówił o autorze wychodzącym do czytelnika (czyli tłumacz pisze tekst tak, jakby był autorem, tyle że żyjącym w innym kraju i mówiącym do innych ludzi, w związku z tym mówiącym trochę inaczej) albo czytelniku wychodzącym do autora (czyli autor mówi tak, jak mówi, ale czytelnik dostaje wyjaśnienia pomagające w zrozumieniu).
- Nida mówił o ekwiwalencji dynamicznej i formalnej. Tłumaczenie formalne jest wtedy, kiedy tłumacz przywiązuje wagę do konkretnych form i znaczeń oryginału, a dynamiczne, kiedy bardziej liczy się dla niego efekt, wrażenie wywołane przez dane słowo. Dlatego też jakąś francuską potrawę, np. pot-au-feu, może zastąpić schabowym z kapustą, bo to wprawdzie coś zupełnie innego, ale może się podobnie kojarzyć osobom, które to znają.
- Venuti opowiadał o udomowieniu i egzotyzacji. Egzotyzacja jest kiedy tłumacz tworzy tekst dziwny i nietypowy dla języka docelowego, a udomowienie jest wtedy, kiedy tłumacz pozbywa się wszystkiego, co dziwne i nietypowe, żeby tłumaczenie nie wyróżniało się od tekstów nietłumaczonych w danym języku.
To tylko najbardziej znane teorie. Za każdym razem naukowiec twierdzi, że przedstawiana przez niego teoria jest nowa, różni się od tych poprzednich, że patrzy on na problem z innego punktu widzenia. Ale moim zdaniem to jest ciągle ta sama teoria – pogląd, że są tłumaczenia dosłowne (wiernie oddające elementy oryginału niższego poziomu (np. pojedyncze słowa), a w konsekwencji nieatrakcyjne lub trudne dla czytelników) i wolne (dokonujące zmian w elementach niższego poziomu, aby lepiej oddać elementy wyższego poziomu, albo żeby uatrakcyjnić i ułatwić tekst).
Obie strategie mają zwolenników i wrogów. Oba obozy twierdzą, że ich sposób tłumaczenia jest wierniejszy, różnią się poglądem na to, co jest najważniejsze w tłumaczeniu: konkretne formy i znaczenia, czy ogólne wrażenie.
A wy jesteście zwolennikami tłumaczenia dosłownego czy wolnego?
