Szkoła, religia, rodzicie, dziadkowie - dziadkowie? - wszyscy uczą młodego człowieka - "Bądź dobrym człowiekiem". I człowiek się stara. Być dobry, grzeczny, kulturalny, pomocny, prawdomówny, uprzejmy. Czasem jednak wychodzi z niego jakieś licho i... przestaje być dobry i coś "zbroi", komuś przywali, sprawi przykrość, podstawi nogę. Komuś będzie życzył źle, albo nawet coś zrobi, żeby te życzenia się ziściły.
A więc nawet mimo ogólnych starań, by być dobrym, przydarzają się temu i owemu, chwile jakby wcale nie takie dobre, jakby wręcz złe. Oczywiście nie wszystkim, ale chyba jednak większości.
Trochę podobnie jest z błędami. Właściwie od samego początku jesteśmy "trenowani" do bezbłędnego wykonywania tego, co nam powierzono, nakazano, czego się od nas oczekuje. Błąd - to źle. Dążenie do bezbłędności - to dobrze.
A jednak - tu znów odesłanie do Jordana Petersona - być może z popełniania błędów lub z zachowań, z których potem, powiedzmy to grzecznie "nie do końca bylibyśmy dumni', mogą wynikać korzyści? Jakie to korzyści?
1. Tolerancja i pokora.
Doświadczywszy własnych skłonności do zachowań negatywnych, destrukcyjnych, agresywnych i innych jakby nagannych, inaczej patrzymy na ludzi, w tym sensie, że popełnianianie błędów lub nawet czasami rzeczy złych, mieści się jakoś w spektrum tego, co ludzkie. Nie jest to niezwykłe. Sami sobie zdajemy sprawę, że też mamy swoje "cienie", więc mamy mniejszą tendencję do całkowitej negacji innych. Stąd własnie - > tolerancja i pokora.
2. Mądrość w miejsce naiwności.
Doświadczając i uświadamiając sobie, że nie jesteśmy tacy całkiem czyści, rozumiemy, że w ludziach jednak jest - zło. Na rozmaitym poziomie, może nawet w każdym z nas. Świadomi tego, na ludzi możemy patrzeć trzeźwiej, widzieć może ich bardziej takimi jakimi są, ze skłonnością do zła, z możliwością, że na drodze realizacji owego zła, mogą być za punktem powrotnym, że częścią zła jest samozakłamanie i wprowadzanie w błąd innych.
3. If you are harmless you are worthless. Co się przekłada na "nieszkodliwość jest bezwartościowa". Niezdolność do zrobienia drugiej osobie jakiejś formy "kuku", skutkuje powszechnie powstającym brakiem szacunku wobec takiej kompletnie "nieszkodliwej " osoby.
Osoba naiwna nie jest czasem w stanie zrozumieć i dostrzec, że ma do czynienia z osobą złą. Bo bycie złym, nie mieści się jej w głowie. Bo wszyscy "są z natury" dobrzy, bo we wszystkich jest dobro! Owszem - jest. Ale jest też i zło, i naiwni, przekręcając nadzieję do poziomu ślepej naiwności właśnie, mogą zostać ciężko skrzywdzeni przez ludzi naprawdę złych, bo tego zła, po prostu nie potrafią zobaczyć, zrozumieć, dostrzec.
Peterson dodaje jeszcze jeden element. Powiada, że dyktatorzy, szczególnie ci totalitarni, byli często "idealni", nieskazitelni. Jeśli nie masz przywar i nie popełniasz błędów, to masz zadatki na takiego właśnie totalitarnego dyktatora. Bo racja zawsze jest po twojej stronie. Bo inni zawsze są w błędzie. Bo twoja idea, opinia, punkt widzenia są w religijny albo świecki sposób święte i dla jej wdrożenia lub obrony z łatwością poświęcisz innych. Robespierre był nieskazitelnie uczciwy, nieprzekupny i naprawdę skromny.
Wypijmy za błędy - śpiewa Rynkowski. Może to jest jakiś "terror", poprawności, dobroci, bezbłędności, bezgrzeszności, religijności, ideowości, patriotyczności, europejskości, wierności zdaniu rządu, naukowców, mediów. Może możemy popełniać te błędy. Na nich się uczyć. Może w ten sposób uczymy się czegoś więcej niż mają do zaoferowania zastępy "nauczycieli". Może tak uczymy się - życia. Pewnie, że nie ma co, dążyć do błędów czy chwalić się czymś niechlubnym. Ale może warto być tego świadomym. Bo postawa przeciwna, ich wykluczania, raczej nam nie służy. Miejmy trochę wyrozumiałości, i dla bliźnich i dla siebie. Nie oczekujmy z kolei za wiele po ludziach złych. Wtedy może właśnie docenimy prawdziwe człowieczeństwo z jego najlepszymi owocami, otwartością, uczciwością, odwagą, przyjaźnią. One ciągle się zdarzają.
