Polska seniorka to coraz częściej osoba aktywna. Chce zrobić to, czego nie udało się w czasie, kiedy trzeba było pracować i wychowywać dzieci. Stąd popularność Uniwersytetów Trzeciego Wieku (UTW). W kraju działa ich już ponad 500.
Rośnie liczba Uniwersytetów Trzeciego Wieku
Seniorzy w Polsce stanowią z roku na rok coraz większą część społeczeństwa. Starsze osoby, mające 60 i więcej lat, stanowią obecnie 28 proc. społeczeństwa, czyli niespełna 10 mln ludzi. Jeszcze dwa lata temu było to ponad 25 proc. społeczeństwa. Według prognoz GUS w 2050 roku osoby 60+ będą stanowić 40 proc. społeczeństwa, prawie 14 mln osób. Ich liczba i udział w populacji stale więc rosną i będą rosły w kolejnych dekadach.
W Polsce funkcjonują 552 Uniwersytety Trzeciego Wieku. Historia UTW w Polsce rozpoczęła się w 1975 r. W pierwszych dwudziestu latach działalności UTW były zjawiskiem marginalnym (w 1995 r. było ich niespełna 20). Dopiero w XXI wieku nastąpił zdecydowany rozwój ich działalności. Największa część z nich to podmioty, które rozpoczęły działalność w latach 2006-2010 (37 proc.) lub 2011-2015 (31 proc.).
Większość słuchaczek UTW to kobiety
Słuchaczami UTW było już 87 tys. osób. Wyraźną większość stanowiły kobiety (84 proc.). Słuchacze UTW są zwykle w wieku 60-79 lat (83 proc.). Prawie połowa z nich ma wykształcenie średnie (49 proc.), a 35 proc. – wyższe. Większość słuchaczy UTW to emeryci (89 proc.). Działalność UTW to ważny element polityki senioralnej wpisujący się w ideę społeczeństwa opartego na wiedzy i koncepcji uczenia się przez całe życie oraz wychodzący naprzeciw potrzebom starzejącego się polskiego społeczeństwa.
Wykłady lub zajęcia regularne dla słuchaczy UTW prowadziło 9,8 tys. osób. Wśród nich dominowali nauczyciele akademiccy (2,2 tys.), eksperci i specjaliści w określonej dziedzinie nauki (1,1 tys.) oraz lektorzy języków obcych (1,0 tys.). UTW do współpracy i dzielenia się wiedzą zapraszają również pasjonatów, czyli osoby posiadające specjalistyczną wiedzę.
UTW prowadzą działania edukacyjne, aktywujące i integracyjne, które UTW organizowały dla słuchaczy, obejmowały wykłady i seminaria (88 proc.), zajęcia regularne (82 proc.), imprezy kulturalno-artystyczne (79 proc.) oraz działania społeczne na rzecz potrzebujących (50 proc.). Jakie przedmioty najchętniej wybierają seniorzy? Ekonomia, Kultura i Sztuka, Informatyka, Medycyna i Zdrowie, Regionalność i Tradycja lokalna, Psychologia, Socjologia, Antropologia, Filozofia, Historia, Nauki przyrodnicze, Turystyka, Geografia, Informatyka i Komputery oraz Kulinaria.
Trudności w organizowaniu UTW
UTW utrzymują się głównie z opłat słuchaczy oraz dotacji ze środków samorządowych. Ponad 3/4 z nich jako czynniki utrudniające prowadzenie działalności wskazywało niewystarczające środki finansowe (66 proc.) oraz zbyt niskie dochody słuchaczy utrudniające im wnoszenie opłat (49 proc.). Własnego biura nie posiada 80 proc. z uczelni dla seniorów, a pomieszczeń do zajęć czy prowadzenia wykładów ponad 81 proc. Prawie połowa UTW ma podpisane porozumienie o współpracy lub patronacie z uczelnią. Dotyczy ono przede wszystkim wsparcia dydaktycznego (56 proc.), naukowego (35 proc.) lub udostępniania lokali (28 proc.). UTW współpracują też z podmiotami zewnętrznymi, przede wszystkim samorządami (88 proc.) oraz instytucjami kultury (63 proc), a także organizacjami pozarządowymi (53 proc.). Znaczna część współpracuje również ze szkołami lub przedszkolami (42 proc.) lub innymi UTW (37 proc.).
Głównymi celami działalności UTW są: stworzenie słuchaczom możliwości aktywnego spędzania czasu, kształcenie lub poszerzanie wiedzy słuchaczy oraz rozwijanie zainteresowań. Bardzo istotne w działalności UTW jest upowszechnianie zdrowego stylu życia i ułatwienie słuchaczom nawiązywania kontaktów towarzyskich.
Tomasz Wypych
Czytaj także:
