Jednym z celów rozwojowych, które Unia Europejska postawiła sobie na obecną dekadę jest to, by w 2030 r. 80 proc. mieszkańców UE posiadało przynajmniej podstawowe kompetencje cyfrowe. Według najnowszych danych Eurostatu, Polska jest dość daleka od tego celu.
Co to są umiejętności cyfrowe?
W 2023 r. umiejętności cyfrowe na poziomie co najmniej podstawowym posiadało 44,3 proc. Polaków w wieku 16-74 lata, przy średniej dla UE wynoszącej 55,4 proc. By zostać uznanym za osobę posiadającą przynajmniej podstawowe umiejętności cyfrowe, uczestnik badania Eurostatu musiał wykazać taki właśnie poziom umiejętności w każdym z pięciu obszarów: korzystanie z informacji i danych w internecie, komunikacji i współpracy przez internet; tworzenie treści korzystając z komputera, umiejętności zachowywania bezpieczeństwa w świecie cyfrowym oraz umiejętności rozwiązywania problemów.
Sprawdzano też, czy dana osoba jest w stanie wykonać minimum po jednym działaniu związanym z wysyłaniem e-maili, korzystaniem z oprogramowania do arkuszy kalkulacyjnych, zarządzaniem dostępem do danych osobowych, weryfikacją faktów czy zmianą ustawień oprogramowania.
Europejskimi liderami w tym zestawieniu są Holandia, Finlandia i Norwegia. W tych państwach odsetek obywateli z przynajmniej podstawowymi umiejętnościami przekroczył już 80 proc. Zarówno Polska, jak i cała UE zanotowały niewielki wzrost tego odsetka w stosunku do badania z 2021 r. , wówczas odsetek Polaków z podstawowymi umiejętnościami cyfrowymi wynosił 43 proc. Teraz z wynikiem 44 proc. w Europie pod tym względem jesteśmy trzeci od końca. Gorszy rezultat od naszego mają już tylko Bułgaria (35 proc.) i Rumunia (28 proc.). Dla porównania w Czechach to 69 proc.
Duże braki cyfrowe wśród osób po 50. Ageizm i digital reskilling
Nie jest zaskoczeniem, że odsetek obywateli UE z przynajmniej podstawowymi umiejętnościami cyfrowymi maleje wraz z wiekiem użytkowników technologii cyfrowych. Tylko 28 proc. osób w wieku 65-74 lat posiadało przynajmniej podstawowe umiejętności cyfrowe – tymczasem 70 proc. osób w wieku 16-24 lat miało takie umiejętności, podobnie jak osoby z grupy wiekowej 25-34 lat – wskazuje Eurostat podając dane dla całej UE.
Jednak z perspektywy Polski i problematyki starzejącego się społeczeństwa oraz tzw. silver economy, niepokojące mogą być braki w kompetencjach cyfrowych w trzech najstarszych grupach wiekowych (45-74 lata).
Odsetek obywateli Polski z podstawowymi umiejętnościami w wieku 55-64 lata jest niemal dwukrotnie niższy niż średnia w UE (nie wspominając o bardziej rozwiniętych krajach wspólnoty, jak Holandia). Różnice na niekorzyść Polski istnieją jednak w każdej przebadanej grupie wiekowej. Wykluczenie cyfrowe osób w okolicach i po 50. roku życia może utrudniać realizację potencjału gospodarczego takich osób. Z jednej strony istnieje zagrożenie, że ich umiejętności nie będą dopasowane do coraz bardziej cyfrowej gospodarki, a z drugiej strony już istnieją i mogą powielać się negatywne stereotypy na ich temat, powodujące ageizm, co utrudniać będzie takim osobom znajdowanie zatrudnienia.
Ageizm to dyskryminacja ze względu na wiek. Najczęściej, choć nie zawsze, dotyczy problemów na rynku pracy. Widoczny jest także w lekceważącym traktowaniu osób starszych oraz braku oferty rozrywkowej i rekreacyjnej. Dotyka ludzi starych, postrzeganych jako niepotrzebnych. Jednym ze sposobów przeciwdziałania tym negatywnym zjawiskom, jak i zwiększania kompetencji cyfrowych seniorów, jest digital reskilling, czyli wspomagane przez instytucje państwowe i biznes kształcenie umiejętności cyfrowych u dorosłych, tak by ich kompetencje zawodowe nie odbiegały od wyzwań stawianych przez rynek pracy w dobie transformacji cyfrowej gospodarek.
Internauci wieku 50+ lubią media społecznościowe
Eksperci podkreślają, że internauci wieku 50+ nadal częściej skupiają się przede wszystkim na poszukiwaniu informacji niż na świadomym wyborze treści. Najpopularniejsze media społecznościowe wśród nich to Facebook, oraz YouTube, a komunikatory to WhatsApp i Messenger. Facebooka używają głównie w celu uzyskania informacji, sprawdzenia przypominajki o wydarzeniach w najbliższej okolicy, do dyskusji i utrzymywania kontaktów ze znajomymi. Eksperci zwracają uwagę, że starsze osoby mają problem z weryfikacją prawdziwości informacji, które konsumują w internecie.
Szacuje się, że na całym świecie jest ok 5,5 miliarda użytkowników internetu, co stanowiło ponad 65 proc. populacji. Z tej liczby 5,1 stanowili użytkownicy mediów społecznościowych. W Polsce z internetu korzysta około 37 mln osób i co roku ta liczba rośnie.
Tomasz Wypych
Czytaj także:
