Lekarze, którzy nie mają etatu pracują kilkadziesiąt godzin bez przerw na odpoczynek. Rzecznik Praw Obywatelskich chciał to zmienić, ale Ministerstwo Zdrowia widząc problem, nie będzie podejmować zmian prawa w tej sprawie. Dlaczego?
Dwie doby w pracy bez przerwy. RPO interweniuje
W szpitalu Wołominie czterech lekarzy pracowało ponad dwie doby bez przerw na odpoczynek, z czego trzech lekarzy pełniło dyżury przez 52 godziny, a jeden lekarz przez 66 godzin. Z kolei w Wieluniu jeden lekarz pracował bez przerwy 73 godziny (od godz. 8:00 w 16 kwietnia 2022 r. do godz. 9:00 19 kwietnia), pełniąc obowiązki Kierownika Oddziału Noworodkowego z Pododdziałem Patologii Noworodka. To tylko wierzchołek góry lodowej.
W 2023 r. Rzecznik z uwagą zapoznał się z wynikami kontroli Najwyższej Izby Kontroli. Odnosiła się ona zwłaszcza do nieprawidłowości polegających na nadmiernie długim czasie udzielania świadczeń zdrowotnych przez lekarzy zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. Wyniki kontroli wskazują, że nie zapewniono tam należytego bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów, jak i lekarzy, przez dopuszczenie do pełnienia nieprzerwanie dyżurów lekarzy na zatrudnieniu cywilnoprawnym. Stwierdzono 134 przypadki, w których 30 lekarzy oraz 3 ratowników medycznych pełniło dyżury ponad przez 40 godzin bez przerwy. W skrajnych przypadkach lekarze dyżurowali nieprzerwanie przez 124 godziny, czyli pięć dób. W ocenie NIK przeciążenie personelu medycznego wiązało się z ryzykiem popełnienia błędu przez lekarza i obniżenia jakości opieki medycznej.
RPO chce maksymalnego czasu pracy dla personelu medycznego
RPO zgadza się z wnioskiem NIK o podjęcie działań zmierzających do określenia w ustawie o działalności leczniczej maksymalnego dopuszczalnego nieprzerwanego czasu pracy całego personelu medycznego by wyeliminować przypadki nadmiernie długiej pracy przez lekarzy zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. Rzecznik widzi konieczność uregulowania czasu pracy wszystkich lekarzy powołując się na konstytucyjną zasadę sprawowania przez państwo nadzoru nad warunkami wykonywania pracy i prawa każdego obywatela do ochrony zdrowia. Określenie minimalnego nieprzerwanego odpoczynku i wyjątków od tej zasady ograniczone wyłącznie do „etatowców” budzi wątpliwości Rzecznika pod względem przestrzegania prawa do dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów.
Po raz pierwszy w tej sprawie Rzecznik zwrócił się w do Ministra Zdrowia w maju 2023. W lipca MZ napisało, że obecnie nie są prowadzone prace nad wprowadzeniem przepisów regulujących. W tym roku ponowił prośbę o zajęcie stanowiska przez resort zdrowia.
Problemem są umowy cywilnoprawne
W odpowiedzi Ministerstwo Zdrowia przypomina, że przepisy dopuszczają zatrudnianie lekarzy na podstawie umów o pracę i umów cywilnoprawnych. Nie wskazują one preferowanej formy zatrudnienia, a zgodnie z zagwarantowaną w Konstytucji zasadą wolności wyboru i wykonywania zawodu oraz zasadą swobody zawierania umów, decyzja i wybór w zakresie miejsca pracy i podstawy zatrudnienia zależy tylko od lekarza i szpitala. Lekarz może wykonywać swój zawód w formie jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka lekarska, spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka lekarska. Wykonywanie zawodu lekarza w podmiocie leczniczym jest zatem możliwe zarówno na podstawie stosunku pracy jak i umowy cywilnoprawnej.
Lekarz może ponadto wykonywać zawód, nie pozostając w stosunku prawnym z podmiotem leczniczym np. w sytuacji gdy jako przedsiębiorca prowadzi praktykę lekarską i udziela świadczeń opieki zdrowotnej zgłaszającym się do niego pacjentom. Takie uregulowanie zasad wykonywania zawodu lekarza wynika z uznania go za zawód wolny zaufania publicznego. Z faktu wykonywania zawodu zaufania publicznego wynika w szczególności obowiązek kierowania się zasadami etyki, nakazującymi lekarzowi dbanie o dobro chorego oraz dbałością o dobro zawodu niepodważające zaufania do zawodu lekarza. Ministerstwo dodaje, że przyczyną zbyt dużej liczby godzin pracy lekarzy jest obserwowany od lat deficyt kadr medycznych. I podkreśla, że MZ podejmuje działania w zakresie zapewnienia na rynku pracy optymalnej liczby lekarzy. Obecnie nie planuje się podjęcia wprowadzenia przepisów regulujących czas pracy osób wykonujących zawód medyczny zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych.
Tomasz Wypych
Fot. Lekarze, operacja. Źródło: Pixabay.com
Czytaj dalej:
