Akcja Wyborcza Polaków na Litwie ma w październikowych wyborach przekroczyć 5-proc. próg wyborczy, uzyskać kilkanaście mandatów do Sejmu i wejść do koalicji rządzącej Litwą – taki ambitny cel wyznaczył Waldemar Tomaszewski podczas VII zjazdu AWPL, który odbył się 28 kwietnia w Wilnie. Europoseł Tomaszewski, który na zjeździe jednomyślnie został wybrany przewodniczącym Akcji na kolejną kadencję, zaznaczył, że jego partia będzie zabiegała o objęcie w przyszłym rządzie resortów oświaty, rolnictwa, gospodarki i transportu. Obecność na zjeździe Algirdasa Butkevicziusa, lidera socjaldemokratów, którzy obecnie wygrywają w sondażach, pokazuje, że AWPL jest poważną siłą polityczną z realną perspektywą na współrządzenie Republiką Litewską.
Obrady zjazdu rozpoczęto od odśpiewania hymnu Republiki Litewskiej oraz modlitwy i błogosławieństwa, którego udzielił ksiądz dziekan Józef Aszkiełowicz, duszpasterz z Mejszagoły. Delegaci i goście występowali w czterech językach: po polski, litewsku, rosyjsku i białorusku.
Na poprzednim zjeździe partii Tomaszewski zapowiedział, że chce przekształcić Akcję z partii regionalnej, zajmującej się wyłącznie sprawami mniejszości narodowych, w partię ogólnopaństwową o obliczu centro-prawicowym. O tym, że AWPL konsekwentnie zmierza w tym kierunku, świadczy udział w zjeździe 9 przedstawicieli innych politycznych ugrupowań, a także przedstawione przez Tomaszewskiego postulaty programowe. Podczas swojego wystąpienia lider Akcji mocno akcentował potrzebę ochrony praw mniejszości (zachowanie tradycyjnego modelu szkoły mniejszości narodowych, zwrot ziemi znacjonalizowanej przez władze sowieckie, a także wprowadzenie dwóch, a nawet trzech języków do życia publicznego), ale przede wszystkim zarysował program dla całej Litwy. Stwierdził przy tym, że Akcja „musi łączyć ludzi dobrej woli niezależnie od ich narodowości”.
Wśród ogólnopaństwowych postulatów AWPL, określonych przez Tomaszewskiego w jego referacie programowym, znalazły się m.in.: zmniejszenie liczby posłów do Sejmu ze 141 do 101, połączenie kilku resortów, pogłębienie samorządności przez wprowadzenie drugiego szczebla samorządu, rozwój turystyki, rolnictwa i systemu transportowego. Ważnym postulatem jest postawienie na produkcję biopaliw, które przyczyniłyby się do zwiększenia niezależności energetycznej Litwy i utworzenia nowych miejsc pracy w rolnictwie. Tomaszewski domagał się także zagwarantowania minimalnego wynagrodzenia na poziomie 1200 litów, jak również emerytur nie mniejszych niż 50 proc. średniego wynagrodzenia. Aby ten cel osiągnąć wskazał na potrzebę dodatkowego opodatkowania banków.
Podczas dyskusji delegaci Akcji mówili o konieczności aktywnej pracy w terenie, szczególnie trójki posłów i 63 polskich samorządowców. Zwracano też uwagę na potrzebę rozszerzenia struktur partii, która obecnie liczy ok. 1300 członków, poza Wileńszczyznę. Pojawił się postulat, aby na listy Akcji „odważniej wciągać Litwinów, bo nieprawdą jest, że Litwini na AWPL nie głosują”.
Na zjeździe poszerzono prezydium Rady Naczelnej Akcji. Obecnie prezes Tomaszewski ma 5 zastępców: Marię Rekść (rejon wileński), posła Leonarda Talmonta, Zbigniewa Jedzińskiego (rejon święciański), Wandę Krawczonok (miasto Wilno) oraz Zdzisława Palewicza (rejon solecznicki).
Palewicz, który jest merem regionu solecznickiego, powiedział w rozmowie ze mną, że Polacy na Litwie już przestali pokładać nadzieję w polskim rządzie, widząc jego nieskuteczność w zabiegach o przestrzeganie praw polskiej mniejszości na Litwie. AWPL sama musi te prawa wywalczyć, a że potrafi to robić skutecznie, świadczy niedawne głosowania w litewskim Sejmie, w którym w pierwszym czytaniu większość posłów poparło wszystkie trzy poprawki Akcji do ustawy oświatowej. Poprawki dotyczą zapewnienia nauczania wszystkich przedmiotów w szkołach mniejszości narodowych w języku ojczystym, nieujednolicania programów z języka państwowego w szkołach litewskich i mniejszości narodowych, oraz rezygnacji z prawnej wyższości szkoły litewskiej nad szkołami mniejszości. Do nowelizacji ustawy oświatowej w kierunku oczekiwanym przez Polaków jeszcze daleka droga, ale pierwszy poważny krok został zrobiony, wbrew twardemu stanowisku litewskiego rządu.
Artur Górski
Poseł na Sejm RP
(Wilno/Soleczniki)
