Istotą tego konfliktu jest czas zastosowania prawa łaski.
I należy zaznaczyć, że w Konstytucji Kwietniowej istniał określenie tego terminu jako czas uprawomocnienia się wyroku.
Celem było publiczne ustalenie, czy sprawca(y) podlegającemu osądowi czynu faktycznie jest winny. Wszak możliwym jest, że proces sądowy został przeprowadzony wadliwie, czy też przedstawiono lub pominięto jakieś dowody. Czyli dopiero po ustaleniu faktycznej winy podsądnego Prezydent, z racji ważnych przyczyn, mógł zastosować prawo łaski.
Ma to jeszcze inną wymowę. Społeczeństwu tą drogą (proces sądowy) przekazywana jest informacja o tym, że dane działanie jest niewłaściwe, karygodne.
Powstaje tu pewnego rodzaju dylemat. Prezydent , korzystając z prawa łaski, bierze na siebie odium związane z popełnionym przestępstwem, co może być tłumaczone ważnymi względami natury państwowej i społecznej.
Czy jednak Prezydent może skorzystać z prawa łaski przed popełnieniem czynu karalnego?
Tu nasuwają się wątpliwości, ale przecież wiele instytucji publicznych działa (w określonych sytuacjach), poza granicami dopuszczanymi przez prawo. Zatem - jest to rozwiązanie systemowe używane w niektórych przypadkach.
W nawiązaniu do tego można stwierdzić, że Prezydent ma prawo do udzielania prawa łaski "na wyrost", bo samo mianowanie ministrów w kompetencji których leży możliwość korzystania z pozaprawnych metod działania jest już taką delegacją uprawnień.
Jednak fakt, że takie działania podlegają osądowi jest, jak napisałem, informacją dla społeczeństwa, co może skutkować zakazem tego rodzaju praktyk.
Można więc potraktować prawo łaski zastosowane przez Prezydenta jako dotyczące działań tych, konkretnych osób, jeszcze przed ich popełnieniem - to dlatego, że do uprawomocnionego wyroku sądowego nie może być mowy o popełnieniu przestępstwa. Czyli zostały im udzielone pełnomocnictwa do działań w określonym zakresie nawet jeśli wiązałoby się to z przekroczeniem prawa.
Stan prawny jest więc taki, że prawo łaski zaczyna działać po uprawomocnieniu się wyroku zwalniając dane osoby od kary, ale sam czyn został osądzony jako niewłaściwy. Do tego momentu podsądni nie są skazani, a zatem prawo łaski ich nie obejmuje.
Ale to nie znaczy, że Prezydent nie mógł tego prawa zastosować.
Pozostaje kwestia, czy podsądnym mogły być powierzone odpowiedzialne stanowiska obciążonych wyrokiem I Instancji.. Ale to już inna kwestia.
