W XVIII wieku straciła niepodległość. Sporadycznie poruszany jest temat, jakie zdarzenia przyczyniły się do upadku naszego państwa. W notce tej ograniczam się do scen przedstawionych w satyrach Ignacego Krasickiego.
Zepsuty świat wg. Ignacego Krasickiego
Demokracja w XVIII wieku
Ostatnim władcą Rzeczypospolitej Obojga Narodów był Stanisław August Poniatowski (1732-1798). Z poparciem carycy Katarzyny II i przy interwencji zbrojnej Rosji został wybrany na króla na sejmie elekcyjnym w 1764 roku w wieku 32 lat.
Polecam wszystkim książkę Karola Zbyszewskiego Niemcewicz od przodu i tyłu , aby lepiej zrozumieć, jaka w tamtych czasach panowała swoboda obyczajów na dworach szlacheckich oraz jak przekupywano posłów na sejmach.
Po podpisaniu III rozbioru roku król opuścił Warszawę i pojechał do Grodna, gdzie abdykował 25 listopada 1795 na rzecz Rosji.
W chwili abdykacji długi króla osiągnęły astronomiczną kwotę 40 milionów złotych polskich. Za takie pieniądze można było utrzymać przez rok czasu 120-tysięczną armię. Po obietnicy spłacenia długów król dobrowolnie, na piśmie, zrzekł się polskiej korony. [źródlo]
Zamiast eksportu zboża lokalne gorzelnie
W XVII wieku, na skutek serii wojen i załamania rynku międzynarodowego, eksport zboża przestał przynosić oczekiwane dochody. Polscy szlachcice szukając nowego źródła zysku w setkach folwarków otwierali gorzelnie.
W wielu majątkach każdy gospodarz był zobowiązany zakupić co miesiąc określoną ilość wódki. Gospodarze uczynili z wódki element wiejskiej kultury, rzecz nieodzowną w codziennym życiu chłopa. Czasami za dodatkowe roboty, wykraczające poza wymiar pańszczyzny i daremszczyzn, ziemianie płacili chłopom nie w walucie, ale prywatnymi kwitami. Poza granicami majątku były one zupełnie bezwartościowe, kwity te można było zrealizować tylko w lokalnej karczmie kupując jeden z towarów dostarczanych przez dwór.
Przed karczmą, Józef Chełmoński
Właściciele i dzierżawcy dóbr prywatnych i królewskich mieli monopol na produkcję i sprzedaż alkoholu w swoich majątkach zwany propinacją. Monopol uniemożliwiał chłopom wytwarzanie własnego trunku lub kupowanie go gdzie indziej.
Satyra Pijaństwo Ignacego Krasickiego napisana jest w formie dialogu dwóch szlachciców, jednego typowego sarmaty, drugiego oświeconego człowieka. Opowiada ona o problemach społeczeństwa polskiego w XVIII wieku, jest krytyką nałogu alkoholizmu.
Szlachta często zlecała ludności żydowskie funkcje zarządców, pośredników, karczmarzy i inne, wymagające zarówno umiejętności czytania, pisania, zarządzania pieniędzmi, jak i zdolności inwestycyjnych wykraczających poza możliwości chłopstwa. Stanowiska karczmarza określano mianem arendarz, czyli ktoś, kto dzierżawi, dzierżawca gospody.
Bratnia pomoc - I rozbiór Polski
Ciekawie brzmi traktat rozbiorowy z 1772 roku:
(…) W imię Trójcy Przenajświętszej. Duch stronniczy, podtrzymujący anarchię w Polsce, każe obawiać się zupełnego rozkładu państwa, co by mogło zaszkodzić interesom sąsiadów tej Rzplitej, naruszyć dobre stosunki istniejące między nimi i wzniecić ogólną wojnę; więc Austria, Prusy i Rosja, mające względem Polski pretensje i prawa równie dawne jak słuszne, postanowiły wystąpić z nimi, przywrócić porządek wewnątrz Polski i nadać temu państwu stan polityczny więcej zgodny z interesami jego sąsiadów.
Podsumowanie trochę kontrowersyjne
Nagranie poniżej pochodzi sprzed 8 lat, ale nadal jest aktualne.
