"Żelazna Reduta"

 

 

Msza w intencji poległych żołnierzy kompanii „Zdunina”

 zgrupowania „Chrobry II”

 

W dniu dzisiejszym 3 sierpnia 2012 roku o godz. 16:00 w Kościele Św. Aleksandra na Placu Trzech Krzyży odbyła się Msza Święta w intencji poległych żołnierzy Batalionu „Chrobry II” walczących podczas Powstania i broniących tzw. „Żelaznej Reduty”. Dowódcą tego Batalionu był Ś.P. Zbigniew „Zdunin” Brym ( zmarł po wojnie). W czasie Powstania żołnierze kompanii „Zdunina” wykazali się nadzwyczajnym bohaterstwem ponieważ mimo wysokich strat własnych w ludziach stawiali zaciekły opór wojskom niemieckim idącym od strony Dworca Zachodniego w kierunku Śródmieścia. „Żelazna Reduta” powstała na wysokości Dworca Kolejowego „Warszawa Główna”  u zbiegu Alej Jerozolimskich oraz ulic Towarowej, Żelaznej, Chmielnej. W oddziale „Zdunina” walczył również jego starszy brat – Mieczysław Brym ps. „ Tolimierz”, który poległ w walce właśnie 3 sierpnia 1944 r.

 

Kompania „Zdunina”

Kompania „Zdunina” została stworzona w pierwszych dniach Powstania i dowodzona przez płk. Zbigniewa „Zdunina” Bryma. Weszła w skład Zgrupowania Chrobry II. Stan osobowy Kompanii wynosił około 300 osób. Była to jedna z najliczniejszych kompanii walczących w Powstaniu Warszawskim. W Kompanii „ Zdunina” byli żołnierze w przedziale wiekowym od dwunastu do sześćdziesięciu lat. Pełniła ona istotną rolę w systemie obronnym na powstańczym froncie w rejonie Śródmieścia Północnego. Była trzecią kompanią pierwszego batalionu Zgrupowania „Chrobry II”. Blokowała Niemcom jedną z dwóch głównych arterii przelotowych przez Warszawę z zachodu na wschód. (ul. Grójecka – Aleje Jerozolimskie, most Poniatowskiego). Druga arteria prowadziła przez ul. Wolską i Chłodną na most Kierbedzia. Pułkownik Brym był zaangażowany osobiście w obronę odcinka między ulicami: Chmielną, Żelazną i Miedzianą oraz Towarową od wylotu ul. Srebrnej do ul. Pańskiej. Kompania „Zdunina” zaangażowana była w obronę Dworca Pocztowego.

 por. Zbigniew „Zdunin” Brym – zdjęcie wykonane podczas Powstania Warszawskiego.

Żołnierze Zgrupowania „Chrobry II” uczestniczyli w niezwykle ciężkich walkach i w ich efekcie nie pozwolili aby Niemcy ich wyparli ze swoich pozycji. W konsekwencji nie dali by nieprzyjaciel przedarł się przez ich stanowiska bojowe. Bronili ich zaciekle. Obrona dała taki efekt, że wróg nie miał możliwości dalszego marszu w głąb dzielnicy Śródmieście – Północ. Teren opanowany przez Kompanię „ Zdunina” oraz Zgrupowanie „Chrobry II” pozostawał przez całe 63 dni Powstania miejscem najcięższych walk z nieprzyjacielem używającym najróżniejszych środków walki mających najbardziej destrukcyjny charakter. W tych walkach jedynie strona niemiecka dysponowała wielkimi ilościami wszystkich środków walki i nie wahała się ich użyć. Był to m.in. lotnictwo, broń pancerna, ciężka artyleria, lekka i najcięższa, broń maszynowa wszelkich rodzajów, rakietowe miotacze min itp.

Dowódca „Żelaznej Reduty” płk. Zbigniew „Zdunin” Brym wydał trzy książki poświęcone „Żelaznej  Reducie”. Pierwsze wydanie książki ukazało się w 1992 roku w Londynie dzięki Polskiej Fundacji Kulturalnej jak również Fundacji Armii Krajowej. Cieszyła się dużą popularnością wśród polskiej emigracji na zachodzie a także w szerokim gronie czytelników w kraju. Cały nakład został wyczerpany w 1994 roku.Książka została dobrze odebrana przez samych uczestników Powstania Warszawskiego. Opinie powstańców warszawskich o książce ukazały się w prasie.

Gdy wybuchło Powstanie Warszawskie Zbigniew Brym ps. „ Zdunin” miał dwadzieścia pięć lat. Urodzony w Warszawie. W stolicy studiował i walczył. Ukończył Szkołę Podchorążych Saperów w Modlinie w 1939 roku. Rozporządzeniem Prezydenta Ignacego Mościckiego dostaje awans na stopień podporucznika saperów. Uczestniczył w kampanii wrześniowej 1939 r, , w walkach przeciwko oddziałom pancernym nieprzyjaciela. Następnie dostał się do niewoli skąd uciekł i dołączył do grupy gen. Franciszka Kleeberga w której walczył. Dowodził 3 kompanią 1 batalionem 15 pułkiem piechoty, której linią frontu były placówki powstańcze wysunięte najbardziej na zachód i północ w Śródmieściu – Północ.

Gdy wybuchło Powstanie  postawa żołnierzy walczących w szeregach Armii Krajowej zasługuje na podziw ze względu na zauważalny patriotyzm wypisany w sercach tych młodych ludzi. Drugą cechą był niesamowity entuzjazm jak również poświęcenie dla sprawy, odwaga i bohaterstwo w walce. Walki toczone przez żołnierzy Armii Krajowej z Kompanii „Zdunina” podczas Powstania Warszawskiego były prowadzone i kierowane zgodnie z zasadami wojskowymi i wojennymi. Powstanie Warszawskie według płk. Bryma jawi się jako chwalebna kampania, niezwykle trudna jaką polski żołnierz toczył w obronie swojej Ojczyzny i swojej wolności. Żołnierze Powstania Warszawskiego byli żołnierzami Armii Polskiej mimo iż nie walczyli w polskich mundurach. Młodzi wiekiem, który mógłby wydawać się nie dojrzały lecz byli dojrzali sercem i duchem.

We wstępie do swojej książki pt. „Żelazna Reduta” płk. Zbigniew „Zdunin” Brym stwierdza, że u znacznej części naszego społeczeństwa daje się zauważyć brak pamięci historycznej jak również to, że odchodzi się od naszej polskiej tysiącletniej tradycji kulturowej i politycznej. Powodem tego jest fakt, że tzw. elity kształtują psychikę młodego pokolenia poprzez wtłaczanie im konsumpcyjnej postawy życiowej a także kosmopolitycznej wizji przyszłości poprzez wprowadzanie do nas najgorszych obcych wzorów. Stanowi to wielkie zagrożenie dla przyszłości naszego Kraju. Trzeba przeciw takim postawom stanowczo, głośno i permanentnie protestować. Jest to wołanie o to aby Polska się obudziła. Należy pamiętać o tym, że „Żelazna Reduta” była kluczowym odcinkiem powstańczego frontu. To stwierdzenie można odnaleźć w wywiadzie jakiego udzielił płk Zbigniew „Zdunin” Brym redaktorowi Zygmuntowi Bieleckiemu pracownikowi Polskiej Agencji Prasowej. Red. Bielecki stwierdza w podsumowaniu wywiadu „ Poważną rolę w systemie obronnym powstańczego frontu w Śródmieściu Północnym odegrała 3 kompania I batalionu Zgrupowania „ Chrobry II”, dowodzona przez por. Zbigniewa Jerzego Bryma „ Zdunina”.

 

W swojej drugiej książce pt. „Grochem o ścianę” płk Zbigniew „Zdunin” Brym przedstawia również powojenne losy swoich żołnierzy. Książkę napisał będąc w Stanach Zjednoczonych gdyż jak sam stwierdza we wstępie o niej „Rządzący PRL, a właściwie polskojęzyczni okupanci Kraju, z woli wrogiego rosyjskiego sąsiada, uważali i powtarzali, że władzy się nie oddaje. W 1980 roku nie mając zgody ani poparcia swego mocodawcy, zostali zmuszeni do „ugody” z ludem i zezwolenia na powstanie Niezawisłego Samodzielnego Związku Zawodowego „Solidarność”. W tej samej książce napotykam na fragment, który według mnie również jest godny uwagi: „ Naród polski żyjący od 37 lat pod obcą dominacją, nigdy nie przestał walczyć o wolność. Walka ta trwa nieprzerwanie od zdrady jałtańskiej, przybierając różne zmienne formy. Nigdy nie akceptowaliśmy narzuconego siłą pseudo samodzielnego bytu w ramach PRL, państwa socjalizmu realnego, w wydaniu rosyjskim. Rzeczypospolitej Polskiej. Dzisiaj w tej walce na pierwszych liniach są robotnicy, młodzież, inteligencji zrzeszeni w zawodowym samodzielnym związku „ Solidarność” liczącym ponad 10 milionów. A wraz z rodzinami ponad ¾ trzydziesto sześciu milionowego kraju”.

Powyższe fragmenty są dzisiaj jak najbardziej aktualne i dają wiele do myślenia. Dobrze byłoby gdyby te słowa dotarły do młodego pokolenia Polaków aby kultywowali tradycje pokolenia żołnierzy Armii Krajowej jak również Polskiego Państwa Podziemnego.

O bohaterskich żołnierzach z Kompanii „Zdunina” Zgrupowania „Chrobry II” będziemy zawsze pamiętać i już myślimy o kolejnej rocznicy 3 sierpnia 2013 r.

 

 

Adam Kowalewski