Notkę dedykuję Rafałowi Ziemkiewiczowi.
Z Leszkiem Szarugą i Jackiem Kleyffem, ozdobionym dyndającą na ramieniu gitarą staliśmy pośrodku niemiłosiernie zatłoczonego, z natury ciasnego pokoiku, dysputując zażarcie. W promieniu wielu kilometrów, biegnących wzdłuż i wszerz naszej ludowej Ojczyzny byłem jedynym facetem, który przeczytał pierwszy tom "Kapitału" Karola Marksa. Stanowiłem więc nie lada atrakcję wśród "pięknych dwudziestoletnich" poetów i intelektualistów.
We wrześniowy wieczór 1968 roku zagnieździliśmy się wraz ze znajomymi u Stasia J. Wspomniana na wstępie trójka tkwiła w centralnym punkcie, chociaż nie chce się wierzyć, aby ta mieszkalna klitka w ogóle taki punkt miała. Felek Woroszylski, którego zresztą od tamtego czasu nie widziałem, kręcił się nerwowo, widocznie znalazł jednak miejsce dla owej ruchliwości . Na tapczanie siedziała siostra Nataszy Czarmińskiej (prawie równie pięknie śpiewająca), obok niej przycupnęła wschodząca gwiazdka big beat'u - miła zgrabna, uśmiechnięta i milcząca z powodu niedyspozycji głosowej. Reszta gości siedziała na rachitycznych fotelikach produkcji krajowego przemysłu uspołecznionego lub - po prostu - na podłodze.
Znalazłem sie tam z Mariolą i Michałem Gołaszewskim (dziś University of Canberra). Ale wróćmy na środek pokoju, bo w końcu ja tam stałem mogę więc uczciwie dawać całej rzeczy świadectwo.
Staliśmy i - jeśli tak można powiedzieć, a można - wypowiadaliśmy swoje kwestie, pomagając sobie intelektualnie uzasadnionymi ruchami rąk. Z brodatego oblicza Leszka parowały emocje, ja w takich chwilach dialogowego rozpasania zawsze odczuwałem wewnętrzne rozedrganie.
Klasy, warstwy, baza i nadbudowa we wzajemnym klinczu, własność społeczna, państwowa i (przepraszam za wyrażenie) indywidualna, środki produkcji i jej stosunki, wartość dodatkowa, redystrybucja dóbr, każdemu według pracy, a następnie każdemu według potrzeb. Przepływy międzygałęziowe sobie darowaliśmy. No i jak tu się nie ekscytować - może mi ktoś powie?
Co pewien - na szczęście - niedługi czas pokoik wypełniały dźwięki gitary i głos Jacka Kleyffa. Wstrząsająca ballada "Hradec Kralove" musiała być śpiewana i była. W końcu półtora miesiąca wcześniej u boku niezwyciężonej i niosącej sprawiedliwość armii radzieckiej udzieliliśmy bratniej pomocy czeskim i słowackim przyjaciołom, aby im Dubczek oraz Kundera z Havlem nie popsuli systemu socjalistycznego (psuje jedne). Udało się - rzecz jasna - i ustrój sprawiedliwości społecznej, oparty na ludowładztwie i dyktaturze proletariatu ostał się jeszcze bitych ponad 20 lat. Co za ulga...
"Klejfus" zaśpiewał kilka kawałków, ale pominął rzecz o "ogryzku", a czegoś takiego nie byłem w stanie puścić płazem. Zawsze męczyłem go i jęczałem, i błagałem aż w końcu ulegał i śpiewał o ogryzku, leżącym na posadzce dworca kolejowego oraz o wpatrzonych w niego podróżnych. Trzy lata temu (po trzydziestoletnim niewidzeniu) spotkaliśmy się w Sylwestrową Noc w Teatrze Studio i znowu marudziłem, jęczałem, błagałem aż zaśpiewał.
I co mi z tym ogryzkiem odbiło, do cholery! I odbijało mi przez tyle lat.
Minęły kolejne trzy lata i przeczytałem Rafała Ziemkiewicza "Michnikowszczyzna. Diagnoza choroby". I trzy noce mi wcięło - nie moglem zasnąć. Swoją reakcję nazwę szokiem sentymentalnym.
Ale to wątek na snucie odrębne.
