Nie jestem na tyle naiwny aby co mniemać albo i nie mniemać o przyszłości koalicji w związku z twórczością Witolda Gombrowicza. Tym niemniej spróbuję albo i nie spróbuję napisać coś na ten temat wizji świata zawartej na kartach jego utworów.
Według Andrzeja Kijowskiego Ogromna część wysiłku twórczego Gombrowicza idzie na to, aby słowem własnym, wykręconym, wymyślnym, wydziwaczonym, wyinaczonym, dokonać w wyobraźni czytelnika zmian po swojej myśli. Podejmijmy więc próbę zorientowania się na podstawie cytatów z dzieł mistrza co właściwie miał nam do przekazania.
Przede wszystkim świat Gombrowicza to kosmos pozbawiony Boga:-Ależ Bóg, Bóg istnieje!- wyjąkałem w końcu, ostatkiem sił, szukając na gwałt jakiejś ostoi- Bóg istnieje-dodałem ciszej- gdyż imię boskie rozległo się tak nie a propos, że nastąpiło milczenie i na twarzach ukazały się wszelkie złowróżbne oznaki, zwiastujące popełniony nietakt- i czekałem tylko kiedy pokażą mi drzwi!
-A tak- odparł po chwili baron de Apfelbaum, druzgocąc mnie w proch nieporównanym taktem.- Bug?- Bug istnieje- i wpada do Wisły! ( Bakakaj)
W świecie w którym nie ma Boga msza wygląda w następujący sposób:
Właściwie –nic, właściwie stało się , że czyjąś ręka zabrała tej mszy wszystką jej zawartość, całą treść- i oto ksiądz ruszał się, klękał, przechodził z jednej strony ołtarz a na drugą, a ministranci uderzali w dzwonki i wznosił się dym kadzidła, ale treść ulatniała się z tego, jak gaz z balonu, i msza oklapła w strasznej impotencji...zwisająca... niezdolna już do zapłodnienia!...msza toczyła się dalej, ale ugodzona śmiertelnie i gadająca jak wariat.
( Pornografia)
Świat opuszczony przez Boga to dziwne miejsce w którym przestają obowiązywać jakiekolwiek reguły:
Burdel, Burdel, Burdel, a już bez żadnego wstydu jedno z drugim się parzy jak popadnie, burdel. Piski tez, skowyty, szurgoty wszelkich zwierząt, które za sobą latały tam po kątach, za firankami, za kanapami i, zamiast żeby Pies za Suką, to Pies może z Kocicą, albo z Wilczycą, z Gęsią, kurą, może ze szczurzycą Rozpłomieniony, Rozogniony i Suka z Chomikiem, Kot z Wydrą, Szczur z Krową może, a już wesele, burdel, Burdel i Wesele, a nic, a nic, a niech tam, a jazda! Jezus Maria! Chryste Miłosierny! Matko boleściwa!
( Trans-Atlantyk) Z tej sytuacji Gombrowicz wyciąga logiczne wnioski dotyczące wychowania:
Dać tedy trochę luzu chłopakowi, niech on Co Chce robi. A niech ta Ojca sobie zamorduje, niech Bez Ojca będzie, niech z domu idzie na Pole, na Pole. Dać jemu grzeszyć, niech on siebie w Co Zechce przemienia, a choćby w Mordercę, Ojcobójcę! Choćby w cudaka! Niech się parzy z kiem chce! ( Transatlantyk)
Niestety, wyluzowana młodzież bywa trochę nieobliczalna:
Ta baba zajęta była praniem w stawie bielizny, a widząc nas stanęła frontem i wlepiła w nas ślepia- baba już w latach, przysadzisty i piersisty kocmołuch, dość wstrętna, tłusto jełka i brudno starawa z małymi oczkami. Przyglądała się z packą drewniana w ręce. Karol oderwał się od nas, podszedł do baby jakby jej miał coś do powiedzenia. I znienacka zadarł jej kieckę. Zaświeciła biel jej podbrzusza i czarna włosów plama! Wrzasnęła. Wyrostek dodał do tego gest nieprzyzwoity i odskoczył- wracał do nas po trawie jakby nigdy nic, a babsko rozwścieklone palnęło za nim jakieś wyzwisko. ( Pornografia)
Uwaga feministki, w świecie wykreowanym przez Gombrowicza prawie w ogóle nie ma kobiet, główni bohaterowie jego powieści to wyłącznie mężczyźni. Przede wszystkim dlatego, że według mistrza Witolda dziewczyny są obrzydliwe ( w przeciwieństwie do młodych chłopców, których potrafi opisywać przez całe stronice): Nieraz z goryczą upatrywałem w ich jełkiej brzydocie mój pech osobisty, złą jakąś gwiazdę...Potem dopiero odkryłem prawo sztucznego doboru: to panie domu sztucznie dobierają najszpetniejsze tłumoki, kulfony przekrwione lub przetłuszczone, ze straszliwym zadem, rozkwaszone, zamalowane prosto w nos nieznaną pięścią.
( Na kuchennych schodach)
Ładne są zresztą dla niego też nie lepsze: Nic sztuczniejszego nad opisy młodych dziewcząt i wyszukane porównania jakie się tworzy przy tej okazji ( Dziewictwo)
Nie tylko kobiety ale i zwierzaki w świecie boskiego Witolda nie zasługują na dobre traktowanie, pewnie dlatego, że w jego oczach obie te kategorie niespecjalnie się różnią ze względu na swoją podłą przymilność: Na balustradzie siedział kot Leny, Dawidek, i na mój widok wstał
i wyprężył się, abym go połaskotał. Złapałem kota mocno za
gardło, zacząłem dusić, przemknęło mi, jak błyskawica, że co
ja robię, ale pomyślałem, już trudno, już za późno, z całej siły
zaciskałem ręce. Udusiłem. Zwisł.
(Kosmos)
Oprócz kobiet i zwierząt mistrza wkurza jeszcze Polska, można by powiedzieć, że jest na nią chory.
Czy więc ta Polska nie jest tworem niedoskonałym, słabym
i zżartym wszystkimi jadami słabości, zniekształconym i
zgwałconym! Czy Polak nie jest obciążony dziedzicznie
Polską, tzn. chorą przeszłością narodu i jego nieustannym
umieraniem?"
( Trans-Atlantyk)
To paskudne miejsce zamieszkałe głównie przez faszystów: "Kupowałem właśnie papierosy w kiosku, gdy zbliżyła się postać
o ryżym owłosieniu, z bladoniebieskimi oczyma i nosem kaczym
Polak. Kupił papierosy i zapytał po polsku:
-Portrety Mussoliniego macie?
Pytanie poparte było palcem, który wskazywał na podobizny
wodza. Otrzymawszy ten portret westchnął pobożnie:
-Oj, nam by takiego trzeba w Polsce, co, Panie, nam by się przydał!" (Wspomnienia polskie. Wędrówki po Argentynie)
Oprócz faszystów w koszmarnym kraju, w którym mistrz miał pecha się urodzić mieszkają jeszcze chłopi niczym nie różniący się od psów: wykurzyliśmy chłopa oraz babę z czworaczkami...szczekających rozpaczliwie i zajadle...Ach my nie ludzie, ach my psy, psy jesteśmy.
(Ferdydurke)
Wszystkie warstwy społeczne w Polsce są kompletnie zdegenerowane, oryginalnie zachowują się nie tylko chłopi w Ferdydurke, wykształciuchy w Polsce Gombrowicza właściwie też nie lepsze od chłopopsów, inteligenci- bohaterowie Kosmosu i Pornografii to kompletni durnie, których może wykołować byle idiota. Czy w tej sytuacji może dziwić refleksja mistrza, że Po zmaganiach z Rosją, z Niemcami, czekał nas bój z Polską. Nic dziwnego zatem, że niepodległość okazała się cięższa i bardziej upakarzająca od niewoli (O literaturze polskiej)
Oto dlaczego Witold Gombrowicz w oczach wielu pisarzem wielkim jest i zachwyt w Ojczyźnie swojej strasznej wzbudza do dziś.
Inne tematy w dziale Polityka
