Śląskie to województwo w którym szczególnie ubywa ludności. Niegdyś to region, który był motorem napędowym całej Polski, a do którego ściągały tysiące ludzi rocznie. Dzisiaj region ten wyludnia się w zawrotnym tempie. Śląskie miasta nie przyciągają już nikogo, a młode osoby opuszczają je gdy tylko mogą.
Górnictwo i przemysł to już przeszłość w dzisiejszej Europie. Każdy region poprzemysłowy mierzy się depopulacją. Zjawisko znane to jest na całym świecie. Nie ma co się oszukiwać, życie w takim regionie to gorsze perspektywy życia dla młodych ludzi. W zasadzie statystyki mówią tu same za siebie. Mieszkańcy Śląska i Zagłębia wyjeżdżają stąd na potęge. Nawet względnie niskie bezrobocie nie zatrzymuje młodych przed emigracją. Województwo Śląskie to najbardziej zurbanizowane województwo w Polsce. Mieszkania są tu także najtańsze w kraju. Nie ma jednak chętnych do mieszkania tutaj wśród Polaków. Można spodziewać się więc tylko coraz większej imigracji z zagranicy.
Przez lata problemem na Śląsku był brak miejsc pracy dla rzeszy młodych ludzi. Pozornie niskie bezrobocie było przez lata ukryte pod masą emerytów górniczych. Dzisiaj ze względu na ekstremalnie stare społeczeństwo w tym regionie, nie ma to już większego znaczenia. Natomiast jakość samych miejsc pracy nie jest już zadowalająca. Dzisiejszy Śląsk to montownie i magazyny. Nie są to zbyt dochodowe zajęcia. Wielu pracowników zarabia minimalną krajową. Praca w państwowej administracji to marzenie dla wielu osób, w szczególności kobiet. Perspektywy w tym regionie są dzisiaj marne, w porównaniu do sąsiedniego Krakowa. Jednak większość Ślązaków uderza za granicę. Niemcy, Holandia czy Wielka Brytania. Mieszkańcy Ślaska są największą grupą polskich emigrantów. To tutaj do dziś funkcjonuje cała masa agencji pracy rekrutujących do państw zachodniej Europy. Wyjeżdżają szczególnie często młode kobiety. Poziom życia na Śląsku dla wielu z nich byłby regresem. Młodzi mężczyźni nie są często w stanie zapewnić lepszego poziomu życia niż ich ojcowie. To w połączeniu z hipergamią koliduje tak bardzo, że nawet w dużych miastach brakuje młodych kobiet. Młode kobiety mierzą dziś kilka poziomów wyżej. Młodzi Ślązacy nie są więc atrakcyjni na rynku matrymonialnym. Kiedyś było zupełnie odwrotnie. Ślązacy a w szczególności górnicy byli pożądani przez kobiety w całej Polsce. Młode Polki w czasach PRL-u przyjeżdżały tu pociągami i PKS-ami z innych regionów na zabawy szukać męża. Dzisiaj nawet młody górnik zarabiający grubo ponad średnią krajową może mieć problem znaleźć partnerkę. Na domiar złego 84% imigrantów w województwie śląskim to mężczyźni [1]. Realna nadwyżka mężczyzn w tym regionie będzie w tym momencie więc po prostu ogromna.
Na Śląsku brakuje kobiet. Nawet w Katowicach gdzie są przecież uczelnie oraz praca w administracji nadwyżka samotnych mężczyzn wynosi już 13%. W sąsiednich miastach jest już zdecydowanie gorzej i w całej aglomeracji śląsko-zagłębiowskiej ta nadwyżka oscyluje między 20-35%. W innych częściach województwa jest jeszcze gorzej. W Jastrzębiu-Zdroju czy Rybniku to już wyraźnie ponad 30% a przecież to duże miasta. W Częstochowie gdzie są uczelnie wynik jest nieco lepszy 19%. Diametralnie przekłada się to na spadek liczby urodzeń. W województwie śląskim na jedne narodziny przypadają dziś średnio 2 zgony. W pierwszym półroczu 2022 roku stwierdzono w tym województwie 29656 zgonów i tylko 15905 narodzin [2]. W Katowicach jest o 1/4 mniej urodzeń niż w podobnym ludnościowo Białymstoku, a w podregionie katowickim (Katowice, Ruda Śląska, Siemianowice, Świętochłowice, Chorzów i Mysłowice), który ludnościowo plasuje się między Wrocławiem a Krakowem, jest ich odpowiednio o 20% i o 1/3 mniej [3].
Jak można przeczytać na blogu Kartografii Ekstremalnej autorstwa Szymona Pifczyka perspektywy dla Śląska są naprawdę marne. Słabość gospodarcza GOP obciąża całe województwo. Śląskie spadło z drugiego najbogatszego regionu Polski (pod kątem PKB na mieszkańca) na czwarte miejsce, za mazowieckim, dolnośląskim i wielkopolskim, będąc dzisiaj ledwo ponad średnią krajową. Co gorsza, o ile reszta kraju dynamicznie się w ostatniej dekadzie rozwijała, śląskie notuje recesje co mniej więcej 3-4 lata. Na Śląsku zlikwidowano większość hut i kopalni. Te zakłady co przetrwały obniżyły zdecydowanie zatrudnienie. W samej Hucie Katowice zatrudnienie spadło z ponad 20 tys. do około 3-4 tys. po prywatyzacji. Dzisiaj i te miejsca pracy stoją pod znakiem zapytania, gdyż z powodu rosnących kosztów energii decyzja o wygaszaniu pieców w zasadzie leży już na stole. W ostatnich latach także likwidowano kolejne kopalnie, każda z nich to co najmniej 2-3 tys. miejsc pracy. W okresie od grudnia 2015 r. do dnia dzisiejszego postawiono w stan całkowitej likwidacji 14 kopalń, tj. KWK „Brzeszcze-Wschód”, KWK „Anna”, KWK „Jas-Mos”, KWK Pokój I”, KWK „Makoszowy”, KWK „Krupiński”, KWK „Wieczorek I”, KWK „Śląsk”, KWK „Wieczorek II”, KWK „Mysłowice- Wesoła I”, KWK „Rydułtowy I”, KWK „Piekary I”, KWK „Jastrzębie III”, KWK „Pokój II”. Los górnictwa w Polsce jest przesądzony, całkowita likwidacja tego sektora ma nastąpić do 2050 roku, a być może o wiele wcześniej [3]. Po zlikwidowanych kopalniach, hutach i fabrykach nie ma lepszych perspektyw. Są oczywiście miasta które radzą sobie z tą sytuacją nieco lepiej jak Gliwice, ale zagraniczne montownie i magazyny logistyczne nie zapewniają już tak dobrze płatnych miejsc pracy jak w górnictwie czy hutnictwie. Nawet w tej chwili przeciętny górnik dołowy zarabia 2 razy tyle co magazynier czy pracownik montowni na strefie ekonomicznej. To i tak marzenie wielu mieszkańców śląskich miast żeby mieć jakąkolwiek pracę w swojej okolicy. Brakuje zrównoważonego rozwoju i większość nowych inwestycji skupia się w Gliwicach, Tychach czy Katowicach a nie w miastach gdzie jest wyższe bezrobocie. Często więc brak odpowiednich warunków ekonomicznych w mieście decyduje o migracji najczęściej poza region i samą Polskę.
Zastępowalność pokoleń w tym regionie jest w tym momencie najgorsza w Polsce. Na 100 osób w wieku 60-64 przypada tylko 63 osób w wieku 20-24 [5]. Nawet małżeństwa na Śląsku nie chcą mieć dzieci. Odsetek bezdzietnych małżeństw jest tutaj najwyższy w kraju [6]. Depresyjne miasta, słabe perspektywy na rynku pracy, brak młodych kobiet, wysoka przestępczość nie czynią ze Śląska dobrym miejscem do życia. Nawet w sytuacji gdy za metr kwadratowy mieszkania w Bytomiu można dziś zapłacić tylko 3500 złotych [7]. Najprawdopodobniejszy scenariusz dla tego regionu to masowa imigracja z Azji i Afryki. Czyli dokładnie ten sam los jaki spotkał chociażby przemysłowe niemieckie Zagłębie Ruhry.
Źródło:
[1] https://psz.praca.gov.pl/web/urzad-pracy/-/8180075-zezwolenia-na-prace-cudzoziemcow
[2] https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/rocznik-statystyczny-wojewodztw-2022,4,17.html
[3] https://kartografiaekstremalna.substack.com/p/demograficzny-zmierzch-gornego-slaska
[4] https://www.salon24.pl/u/glos-pokolenia-90/1276747,gorny-slask-depopulacja-albo-imigracja-czy-katowice-beda-jak-birmingham
[5] https://www.salon24.pl/u/glos-pokolenia-90/1283619,demografia-sprzyja-mlodym-pokolenie-2000-ma-szanse-zmienic-rynek-pracy
[6] https://forsal.pl/gospodarka/demografia/artykuly/8649679,demografia-polski-liczba-urodzen-dlaczego-populacja-sie-kurczy.html
[7] https://www.otodom.pl/pl/oferty/sprzedaz/mieszkanie/bytom
