Patologie akademickie w marcu 2011 r. (w mediach)
W marcu 2011 r. Marka Wrońskiego denerwowało '... łamanie obowiązującego prawa i zasad etycznych na oczach licznych pracowników wyższych uczelni. Wszyscy o sprawie wiedzą, ale ze względu na późniejszy możliwy mobbing pracowniczy boją się występować jawnie ze skargą przeciwko swoim zwierzchnikom. Poważnie narusza to i niszczy rzetelność instytucjonalną, bo wielu zaczyna myśleć: „Może tak robić mój szef, to mogę i ja”. Do moich rąk dociera wiele takich skarg w sprawach, które powinny z miejsca być załatwiane w uczelni, a nie są....' (Sprawy denerwujące -FA,3,2011,Marek Wroński)i nie jest w tym odosobniony, bo zły przykład od lat idzie z góry, ale decydenci nie są wykluczani z systemu za negatywne oddziaływanie na podwładnych, czy młodzież akademicką. Tym sposobem niski poziom etyczny polskiego świata akademickiego jest stabilny a nawet jest wzmacniany . Czystki etyczne w czasach PRLu zrobiły swoje.
Krzywdzeni na uczelniach mają prawo do mediacji(„Masz prawo do mediacji” – rusza kampania informacyjna Ministerstwa Sprawiedliwościsewis MS 2011-03-01)ale bez wprowadzenia instancji mediatora akademickiego niezależnego od władz nie należy się spodziewać aby z tego prawa wielu korzystało.
Natomiast ci co są u władzy, nawet jak mają sporo na sumieniu, trzymają się mocno, o czym najlepiej świadczy pozycja rektora Akademii Medycznej we Wrocławiu – Ryszarda Andrzejaka.Uczelniane Kolegium Elektorów nie zdołało go odwołać z pełnienia funkcji(Rektor AM Ryszard Andrzejak znów nie został odwołany-Gazeta Wyborcza Wrocław, 2011-03-01,Iluzoryczna szansa na odwołanie rektora Andrzejaka,Gazeta Wyborcza Wrocław, Tomasz Wysocki 2011-03-01) dokumentując tym samym, że autonomia uczelniana funkcjonuje znakomicie, ale w złym kierunku. Nierzetelni naukowcy u władzy praktycznie nie muszą się niczego obawiać o ile niewygodnych, nieposłusznych, nonkonformistów wcześniej pousuwają z uczelni.
Rektor Ryszard Andrzejak zdecydował,' że do wyjaśnienia kierowanych pod jego adresem oskarżeń o plagiat pozostanie na urlopie'ale władze wbrew prawu oddał koledze (Rektor Andrzejak na urlopie. Kto go zastąpi? Jest spór -Gazeta Wyborcza Wrocław,Tomasz Wysocki 2011-03-03, Rektor Andrzejak idzie na urlop, władzę oddał koledzeGazeta Wyborcza Wrocław, Tomasz Wysocki 2011-03-03). Ministerstwo Zdrowia jednak decyduje:'To prof. Marek Ziętek ma zarządzać uczelnią w czasie urlopu rektora Akademii Medycznej. ' (Ministerstwo: Rektora Andrzejaka zastąpi prof. Ziętek-Gazeta Wyborcza Wrocław, Tomasz Wysocki 2011-03-15) .Niektórzy pracownicy uważają, (Rektor Andrzejak ma minę w plecaku, który sam nosiGazeta Wyborcza Wrocław, Rozmawiał Tomasz Wysocki 2011-03-12,)że 'Profesor Ryszard Andrzejak stracił autorytet. Im szybciej zrezygnuje z funkcji, tym lepiej, bo każdy tydzień, każdy miesiąc działa na niekorzyść Akademii Medycznej – uważa prof. Maria Sąsiadek…Jesteśmy świadkami bezprecedensowej sytuacji, w której autorytet naszej uczelni i jej władz ulega postępującej degradacji. Każdy z nas doświadcza tego na co dzień w relacjach ze współpracownikami, studentami i kolegami z innych uczelni.'
Prof. Mirosław Soroka, któryrozpoczyna na Uniwersytecie Wrocławskim otwarte wykłady o dobrych obyczajach w nauce uważa, że'uczeni oszukują zasadniczo z tych samych powodów co inni, a zatem np. dla kariery, zajęcia nieuprawnionego stanowiska czy dla zaszczytów (choćby przelotnych). Na pierwszym miejscu postawiłbym jednak brak możliwości intelektualnych… Z tego wynika prosta recepta na zwalczanie oszustw i oszustów – wystarczy pozbawić oszusta korzyści.' (Prof. Mirosław Soroka: fałszerstwa w nauce wychodzą zwykle na jawPAP – Nauka w Polsce, Ludwika Tomala, 2011-03-03 ) ale stawia dość prowokującą tezę, że' Najpoważniejszą jednak przyczyną oszustw uczonych jest… prawo! Do oceny naukowców stosuje się m.in. „impact factor” i tzw. listę filadelfijską, zapominając o tym, że nauka jest niemierzalna! Więc wszyscy nominalni uczeni rozpaczliwie zabiegają o to, żeby za wszelką cenę coś opublikować!'. Nie da się ukryć, że oszustwa mogą mieć uwarunkowania systemowe. Jeśli do systemu nauki wprowadzi się miernoty intelektualne i nihilistów moralnych i każe im jak najwięcej publikować to ilość oszustw zapewne wzrośnie. U nas nie wprowadzono w życie pozytywnego odsiewania ziaren od plew, a przez lata ziarna odsiewano pozostawiając plewy, więc oszustwa mamy na porządku dziennym.
Pewne nadzieje na zmniejszenie patologii akademickich budzi powstanie Zespołu do spraw Dobrych Praktyk Akademickich 'Do jego zadań, jako organu opiniodawczo-doradczego, będzie należało przestrzeganie wysokich standardów i dobrej praktyki w działalności naukowej i pracy akademickiej. Zespół będzie formułował opinie i wnioski w konkretnych sprawach kierowanych do niego przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a także przedkładał opinie dotyczące propozycji rozwiązań systemowych w sprawach dobrych praktyk akademickich.'(Kodeks Dobrych Praktyk Akademickich już powstaje-Dlaczego.com.pl 2011/03/02). Problem w tym , że w systemie akademickim w Polsce funkcjonuje już wiele zespołów 'etycznych', opracowano wiele kodeksów etycznych a etyka jest jaka widać. Czy wreszcie coś się zmieni w dobrym kierunku ?
Wskazówki dotyczące właściwego przeprowadzania procedur recenzyjnych w nauce przedstawił Zespół do Spraw Etyki w Nauce, który doradzał Ministrowi Nauki i Szkolnictwa Wyższego w latach 2009 – 2010.(Dobre praktyki w procedurach recenzyjnych w nauce-serwis MNiSW) .Autorzy argumentują:'Rzetelne recenzowanie prac naukowych, projektów badawczych i innych dokumentów o charakterze akademickim, jak również jednostek prowadzących badania i działalność dydaktyczną, ma decydujący wpływ na poziom uprawiania nauki, stanowiąc fundament kultury akademickiej i źródło autorytetu społecznego środowisk naukowych. dbałość o wysoki poziom procedur recenzyjnych i samych recenzji jest niezbędnym warunkiem uprawiania nauki i działalności instytucji naukowych godnych tego miana. Praktyka recenzowania oraz procedury opiniowania prac naukowych, projektów badawczych i innych dokumentów zawierających treści naukowe narażone są na rozliczne patologie, wśród których wskazać można: konflikt interesów, kumoterstwo i nepotyzm, stronniczość na tle sporów instytucjonalnych i merytorycznych, niedbalstwo i niekompetencję. dokument „dobre praktyki w procedurach recenzyjnych w nauce” ma na celu przeciwstawienie się tym patologiom poprzez wskazanie zasad właściwego postępowania recenzyjnego.
Argumenty – zasadne, ale jak z tych wskazówek skorzystają uczeni ? i jakie będą konsekwencje jak do właściwych procedur stosować się nie będą ?
Media donoszą o gotowości strajkowej uczelnianych struktur NSZZ 'Solidarność ' wobec reformy szkolnictwa wyższego.(Będzie referendum strajkowe na uczelniach?-Rzeczpospolita, 12.03.2011 (PAP),Strajk na uczelniach? „Solidarność” rozważa referendum-Gazeta Wyborcza, 2011-03-12 (PAP). Związkowcy uważają, że'Główny problem uczelni to brak pieniędzy'a zwiększenie finansowania ' co najmniej na poziomie określonym relacją 3:2:1:1 w odniesieniu do przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.' pozwoli na zmniejszenie patologii. Niestetynie przedstawiają danych na temat relacji między poziomem patologii a poziomem wynagrodzenia. Można mieć obawy, że zwiększenie finansowania patogennych kadr nie doprowadzi do zmniejszenia patologii a raczej będzie stanowiło nagrodę za niedobre praktyki akademickie stosowane przez obecne kadry. To chyba nie jest właściwy kierunek działań na rzecz zmniejszania patologii. Reforma ma wiele słabych punktów i nie jest wystarczająca, a jej wprowadzenie w życie może budzić obawy o jej skutki, ale stawianie argumentów 'dajcie wszystkim więcej pieniędzy to będzie lepiej' jakoś pachnie systemem socjalistycznym, w głównej mierze za obecne patologie odpowiedzialnym.
Słuszna jest dezaprobata wobec kierowania na drogę sądową sporów dotyczących publikacji naukowych wyrażana np. Przez IPN (Kolegium IPN z dezaprobatą o procesie za krytyczną recenzję-PAP, dzieje.pl, 15.03.2011) Polemika naukowa powinna się toczyć na łamach czasopism naukowych a nie w sądzie.. Sprawę karną kierownikowi Biura Edukacji Publicznej oddziału IPN w Lublinie za napisanie krytycznej recenzji wytoczył prof. Mirosław Piotrowski z KUL . Negatywnie taki sposób prowadzenia dyskursu naukowego oceniło wielu naukowców (Sprawa europosła Piotrowskiego z PiS. Sąd, nie polemika-Gazeta Wyborcza Lublin, Karol Adamaszek 2011-03-10,Wybitni naukowcy kontra profesor KUL. List otwarty-Gazeta Wyborcza Lublin, Paweł P. Reszka 2011-03-16,Macierzysty wydział KUL krytykuje prof. Piotrowskiego -Gazeta Wyborcza Lublin, Paweł P. Reszka 2011-03-16) . To ważna sprawa wskazująca na standardy akademickie na polskich uczelniach, na których krytyka naukowa dawno już zamarła.
Okazuje się już nie po raz pierwszy, że w polskim systemie akademickim najłatwiej rozstać się z uczciwymi, gdy natomiast próby rozstawania się z nieuczciwymi są mało skuteczne (Jak rozstać się z nieuczciwym doktoremDziennik Polski, 22.02.2011). Nieuczciwego wykładowcę można zwolnić, ale gdy ten jest działaczem związkowym może nadal zasiadać np. w komisjach senackich uczelni reprezentując związek . Szkoda, ze uczciwi często mogą reprezentować tylko samych siebie, bo nikt ich w nieuczciwym systemie nie potrzebuje, nie toleruje.
Negatywna oceny Państwowej Komisji Akredytacyjnej może skutkować zawieszeniem kierunku studiów. Takie działania mają ostatnio miejsce w stosunku do radomskiej Wyższej Szkole Biznesu (Zawieszone kierunki na WSB. Brak kadry, błędy w pracach -Gazeta Wyborcza Radom, Małgorzata Rusek 2011-03-21) . No cóż, wiele polskich szkół wyższych ma tylko taką nazwę, ale to nie znaczy, że kształcenie tam jest na wyższym poziomie. Jak może być inaczej skoro'Są przypadki profesorów wykładających swój przedmiot na kilkunastu uczelniach'(Chcą podwyżek, straszą strajkiem-Dziennik Polski 22.02.2011,ANNA KOLET-1CIEK) .Nie ma jednak żadnej pewności, że żądane podwyżki płac wieloetatowość zmniejszą a poziom uczelni podwyższą . Wieloetatowcami są częściej lepiej uposażeni niż nisko zarabiający na pierwszym etacie . Uczelnie nie chcą mieć u siebie pracowników o wysokiej efektywności pracy - nawet przy niskich zarobkach. Ci są niepożądani, bo jak wtedy skutecznie walczyć o podwyżki dla nic/niewiele nierobiących ?
Narodowe Centrum Nauki (NCN) ma inną politykę finansowania nauki i chceją oddzielić od bieżących układów politycznych.'Podział środków powinien zależeć wyłącznie od jakości wniosków'argumentuje szef NCN prof. A. Jajszczyk (Ocena projektów badawczych wykluczy korupcję-Dziennik Gazeta Prawna, 2011-03-22). Ciekawe czy to się uda w praktyce ?
Trudno być optymistą, bo nawet na szczeblu stypendiów studenckich obecny system sobie nie radzi.'W istniejących uwarunkowaniach prawnych uczelniane i wydziałowe komisje stypendialne są dla młodych ludzi miejscem zdobywania pierwszych doświadczeń z zakresu:– braku poszanowania dla publicznych pieniędzy, rozdawnictwa funduszy publicznych,– akceptacji jawnych prób wyłudzania pomocy socjalnej, kumoterstwa i kombinatorstwa,– ignorowania lub naciągania procedur,– zacierania śladów, rozmywania odpowiedzialności, kamuflowania niejasnych kryteriów działania,– bazowania na nieświadomości beneficjentów pomocy socjalnej,– braku osobistej odpowiedzialności za popełnione błędy,– łamania elementarnych zasad porządku prawnego (tej, że prawo nie działa wstecz, lub tej nakazującej wyłączenie członków komisji z prac, gdy rozpatrywany jest wniosek złożony przez nich samych lub ich najbliższych).Komisje często są zdominowane przez osoby biorące stypendia, a więc zainteresowane trwaniem sytuacji, gdy mogą być sędziami we własnej sprawie… (IV Raport Rzecznika Praw Studenta-serwis PSRP ,Robert Pawłowski, rzecznik praw Studenta, 22 marca 2011)Są jednak nadzieje,.że będzie lepiej (Niejasne zasady przyznawania stypendiów. Studenci wyłudzają pomoc-Dziennik Gazeta Prawna, 2011-03-23).
Nowelizacja ustawy o szkolnictwie wyższym budzi kontrowersje w środowisku akademickim na ogół nie lubiącym zmian. Są jednak głosy, że : 'Ustawa to ruch w dobrym kierunku-' (Rzeczpospolita,Agnieszka Usiarczyk 29-03-2011). Tak sądziProf. dr hab. Waldemar Tarczyński, rektor Uniwersytetu Szczecińskiego- ' z pewnością przyczyni się do rozwoju szkolnictwa wyższego w naszym kraju oraz podniesienia jakości zarówno kształcenia, jak i badań naukowych. ' Oby miał rację.
Bibliografia:
Sprawy denerwujące –Forum Akademickie,3,2011, Marek Wroński
Rektor AM Ryszard Andrzejak znów nie został odwołany- Gazeta Wyborcza Wrocław, 2011-03-01
Prokurator zbada indeksy-Rzeczpospolita, Marek Kozubal,Paulina Gumowska 01-03-2011
Iluzoryczna szansa na odwołanie rektora Andrzejaka- Gazeta Wyborcza Wrocław, Tomasz Wysocki 2011-03-01
Skandal z indeksami sprawdzi ministerstwo-Rzeczpospolita, 02-03-2011,
Prof. Mirosław Soroka: fałszerstwa w nauce wychodzą zwykle na jaw-PAP – Nauka w Polsce, Ludwika Tomala, 2011-03-03
Rektor Andrzejak na urlopie. Kto go zastąpi? Jest spór-Gazeta Wyborcza Wrocław,Tomasz Wysocki 2011-03-03
Rektor Andrzejak idzie na urlop, władzę oddał koledze-Gazeta Wyborcza Wrocław, Tomasz Wysocki 2011-03-03,
Prokuratura: plagiatu na politologii UMCS nie było-Gazeta Wyborcza Lublin,Karol Adamaszek 2011-03-08,
Tym razem pracownicy uczelni chcą odwołać rektora AM-Gazeta Wyborcza Wrocław, Tomasz Wysocki 2011-03-10
Sprawa europosła Piotrowskiego z PiS. Sąd, nie polemika-Gazeta Wyborcza Lublin, Karol Adamaszek 2011-03-10
Polscy uczeni o sprawie procesu za recenzję naukową-Gazeta Wyborcza Lublin, 2011-03-15,
Dlaczego rektor Andrzejak nie chce odejść z Akademii-Gazeta Wyborcza Wrocław, Tomasz Wysocki 2011-03-16
Wybitni naukowcy kontra profesor KUL. List otwarty-Gazeta Wyborcza Lublin, Paweł P. Reszka 2011-03-16,
Kolejny przegrany proces-blog: Tadeusz Huciński odwołany Rektor AWFiS, 17 marca 2011
Prawo złej uczelni-Rzeczpospolita, Edward Malec 17-03-2011
Chcą podwyżek, straszą strajkiem -Dziennik Polski 22.02.2011,ANNA KOLET-1CIEK
IV Raport Rzecznika Praw Studenta-serwis PSRP ,Robert Pawłowski, rzecznik praw Studenta, 22 marca 2011
10 GRZECHÓW CIĘŻKICH SYSTEMU w: V Raport Rzecznika Praw Studenta-serwis PSRP ,Robert Pawłowski, rzecznik praw Studenta, 22 marca 2011
Kojarzony w przestrzeni publicznej z walką o naprawę domeny akademickiej, ujawnianiem plag akademickich i dokumentowania trądu panującego w pałacu nauki
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Technologie
