Patologie akademickie w październiku 2011 r.

Patologie akademickie w październiku 2011 r. (w mediach)

Na ogół sądzi się, ze w instytucjach naukowych obowiązuje wolność słowa, a profesorowie mają opisywać trudne problemy i stawiać niewygodne pytania . Niestety w polskich uczelniach, instytutach naukowych obowiązują inne zwyczaje i za artykuły w gazeta można zostać ukaranym gdyż np. jak w Instytucie Zachodnim w Poznaniu'zgodnie z regulaminem instytutu informacji dotyczących wewnętrznych spraw placówki może udzielać tylko jej dyrektor, jego zastępca oraz osoby przez nich upoważnione'.. (Problemy profesora po artykule w „Rz”,Rzeczpospolita, Jarosław Stróżyk 05-10-2011). Kto wypowie się na temat spraw wewnętrznych placówki bez upoważnienia podlega karze. Nie jest to tylko zwyczaj tego instytutu i chyba to tłumaczy dlaczego tak niewiele wiemy o patologiiplacówek naukowych bo te są sprawa wewnętrzna i na światło dzienne bezkarnie nie mogą wyjść. To też tłumaczy fakt, że patologiami akademickimi zajmują się ci, którzy w placówkach akademickich nie pracują.

W poważne tarapaty wpadają studenci wielu uczelni, w których z powodu niżu demograficznego nagle dotychczasowe kierunki zaczynają być zamykane. Studenci czują się oszukani bo często o takich decyzjach dowiadują się zbyt późno (Kraków: studenci stracą rok. Kto ich oszukał?.Katarzyna Ponikowska, Gazeta Krakowska, 2011-10-04,Uczelnia pozbyła się studentów. Bo kierunek nierentownyGazeta Wyborcza Trójmiasto, Katarzyna Fryc, 2011-10-05,Uczelnia nagle skasowała kierunek. Studenci na lodzie?Gazeta Wyborcza – Stołeczna, Wojciech Karpieszuk 12.10.2011. Oczywiście mogą zgłosić się o pomoc do ministerstwa lub do Rzecznika Praw Studenta ale lepiej by było aby takie problemy były uregulowane stosownymi umowami obustronnie respektowanymi. Jak do tej pory różnie z tym bywało a szkoły niepubliczne bronią się przed podpisywaniem umów ze studentami (We Wrocławiu obradował KRASPPAP – Nauka w Polsce, 2011-10-14 ,Rektor UW: student to nie klient uczelni,Rzeczpospolita, Renata Czeladko 17-10-2011,Przewodnicząca KRASP: dajmy studentom gwarancje nie mnożąc biurokracji,PAP Nauka w Polsce, 2011-10-17) np. argumenty KRASP 'Według KRASP uczelnie są zobligowane do podpisania ze studentami umów cywilno-prawnych tylko w wypadku, kiedy wchodzą z nimi „w relacje finansowe”, czyli ze studentami niestacjonarnymi, powtarzającymi roku czy studiującymi drugi – płatny – kierunek. „

Studenci jednak uważają sprawę podpisywania umów za priorytetową „Nie zrezygnujemy z walki o umowy. Dla nas to gwarancja minimum stabilności – mówi jego przewodnicząca, Dominika Kita..'(Rektorzy dogadają się ze studentami,Metro, Alicja Bobrowicz ,2011-10-19, )

Argumentują (Studenci podtrzymują stanowisko w sprawie umów z uczelniamiPAP, 22.10.2011)'Każdy student powinien na początku pierwszego roku studiów zawrzeć z uczelnią umowę zawierającą katalog opłat – napisała Rada Studentów w przyjętej w sobotę uchwale. Studenci, zdaniem Rady, powinni mieć też pisemną gwarancję ciągłości studiów..''powinni mieć również pisemną gwarancję, że uczelnia nie zlikwiduje kierunku lub specjalności, na które ich przyjęła, zanim nie ukończą studiów w czasie przewidzianym ustawą lub regulaminem studiów” .

W końcu 'Minister nauki i prezes UOKiK zaapelowały do rektorów o zawieranie umów ze studentami. Z kolei przewodniczące Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich i Parlamentu Studentów RP uzgodniły, że o podpisywaniu umów mają decydować poszczególni rektorzy. '(Minister apeluje w sprawie studenckich umów, KRASP daje wolną rękę rektoromRzeczpospolita, pap, jaga 27-10-2011,Apel w sprawie umów ze studentami,serwis MNiSW, 27 października 2011) . Jednak'szkoły wyższe zmieniają zdanie w sprawie obowiązku zawierania umów. Będą je podpisywać także z osobami studiującymi dziennie. Brak kontraktu pozbawiłby je przychodów np. z tytułu powtarzania zajęć'.Bez umowy z uczelnią student nie musi płacić-Rzeczpospolita, Jolanta Ojczyk 29-10-2011) Jak widać dopiero groźba zmniejszenia dochodów uczelni skłania je do racjonalnych decyzji.

Zmiany w ustawie o szkolnictwie wyższym zaskakują często uczelnie, które do wdrażania nowelizacji ustawy jakoś nie zdołały się przygotować. Stąd np. zdarzają się poważne utrudnienia w przyznawaniu stypendiów studentom na nowych zasadach (Studenci w gigantycznej kolejce zamiast na zajęciach,Anna Goc, 12.10.2011, Gazeta Wyborcza Kraków).

Ale i studenci nie zawsze wywiązują się dobrze ze swych obowiązków i np. reprezentanci studentów nie uczestniczą w posiedzeniach senatu Uniwersytetu Wrocławskiego (Studenci Uniwersytetu Wrocławskiego zlekceważyli senat,Gazeta wyborcza Wrocław, Tomasz Wysocki, 04.10.2011) co skutkuje wygasaniem mandatów. No cóż, jak studenci lekceważą senat to i można się liczyć z sytuacją, że w senatach ich problemy nie zawsze są rozwiązywane należycie.

Większą uwagę do prac senatów przywiązują pracownicy uczelni, ale rzadko na temat nieprawidłowości się wypowiadają. Prof.Pluskiewicz na swoim blogu (Posiedzenie Senatu w dniu 12 października 2011,blog prof. W.Pluskiewicza, 12.10.2011) podnosi po posiedzeniu Senatu:'kluczowa kwestia to stworzenie takiego statutu, który będzie korzystny dla nas, pracowników, a nie wygodny dla władz uczelni.' No właśnie,' Statut, odpowiadający nowej ustawie o szkolnictwie wyższym na lata będzie określał zasady funkcjonowania uczelni. Jak ważny jest to dokument pokazuje np. sprawa konkursów na stanowiska kierownicze; zapisy aktualnie obowiązującego statutu są nieprecyzyjne, dają ogromne pole do manipulacji spychając nieraz organy kolegialne (rady wydziału, senat) do roli fasadowej.' A zatem'WSZYSCY MUSIMY MIEĆ PEŁNY WGLĄD W PROJEKT STATUTU ORAZ ZGŁOSZENIA SWYCH UWAG.'Szkoda, ze inni pracownicy nie zawsze chcą walczyć o swoje prawa. Postawa 'strusia' jest u nas dominująca.

W nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym są wyraźne zapisy antynepotyczne, ale póki co nepotyzm na uczelniach trzyma się mocno o czym czasem informują media (Aktywna klika rektora Marciniaka -Filip Rdesiński, Grzegorz Broński, Gazeta Polska, 5.10.2011) Czytamy m.in. 'Rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. Bronisław Marciniak traktuje uczelnię jak prywatny folwark. Stworzył parasol ochronny dla nielegalnie działającej fundacji swojego syna, która żeruje na majątku uczelni. Sprzeciwiających się działalności fundacji pracowników uniwersytetu zastrasza i grozi im zwolnieniami z pracy.' ...' Większość pracowników boi się otwarcie wypowiadać na temat działalności fundacji. -Jesteśmy zastraszeni. Większość z nas ma umowy na czas określony. Boimy się, że możemy stracić pracę. Rektor dwukrotnie groził nam, że krytyka działalności fundacji skończy się dla nas zwolnieniami – mówi pracownik UAM.'Skąd taki strach wśród pracowników? Założycielem i prezesem fundacji Aktywny Uniwersytet jest syn rektora Michał Marciniak, który równocześnie jest pracownikiem SWFiS…'Jak widać walka z nepotyzmem na uczelniach podjęta w ustawie łatwa nie będzie. Obawy pracowników są uzasadnione. Kto będzie walczył z nepotyzmem musi liczyć się z mobbingiem (polityka antymobbingowa na uczelniach praktycznie nie istnieje) , negatywnymi ocenami swojej etyki i osiągnięć naukowych, czy dydaktycznych. Tak niestety w naszych uczelniach jest od dawna i trudno sądzić, aby coś się zmieniło szybko na lepsze.

Media donoszą„Studenci masowo kombinują, jak wyłudzić od pracodawcy pieczątkę o odbyciu praktyk, które uważają za stratę czasu'. Studenckie praktyki na niby,Gazeta Wyborcza – Katowice, Magdalena Warchala, Ewa Furtak, 18.10.2011)'Studenci mówią, że czasem takie praktyki są tak samo nic niewarte, jak lewe zaświadczenie o ich odbyciu. ' 'Może w takim razie zrezygnujmy z obowiązkowych praktyk, skoro i tak w wielu przypadkach są fikcją? 'Jak widać w tej materii od czasów PRL niewiele się zmieniło. W nauczaniu fikcji i to na całe życie uczelnie mają jednak wielkie osiągnięcia. Szkoda, że nie uwzględniane w rankingach uczelni.

Studenci coraz częściej zdają sobie sprawę z tego, że dyplomy uczelni nie zapewnią im pracy i często nie mają one należytej wartości. Domagają się zatem precyzyjnego określenia standardów kształcenia..(Duże zmiany w regulaminach studiów. Uczelnie zapewnią odpowiedni standard kształcenia-Dziennik Gazeta Prawna, 18 października 2011,Artur Grabek) ' –Chcemy, aby uczelnie jasno określiły, za co i jakie opłaty pobierają. Żeby gwarantowały ukończenie nauki w trybie i miejscu, w jakim student ją rozpoczął. W innym wypadku mógłby dochodzić swoich roszczeń w trybie cywilno-prawnym. Domagamy się też precyzyjnego określenia standardów kształcenia. Dotyczy to programu, jak i kadry, która będzie go wykładała – mówi Tomasz Lewicki, dyrektor działu prawnego Parlamentu Studentów. '

Mimo wprowadzonej nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym iobowiązywania zaostrzonych zasad zatrudniania nauczycieli akademickich,nadal istnieje obawa, że w szkołach wyższych nadal będą zatrudniani nie zawsze najlepsi profesorowie. Możliwe będzieomijanie rygoru przeprowadzania otwartych konkursów przy rekrutowaniu wykładowcówbo.'konkursy będą obligatoryjne tylko przy rekrutowaniu pracowników na więcej niż pół etatu'(Student zadecyduje o karierze wykładowcy- Łukasz Guza, Dziennik Gazeta Prawna 20 października 2011 ) ale np. jeden z rektorów twierdzi że 'Jest wielu nierzetelnych nauczycieli, których należałoby zwolnić, a wcześniejsze przepisy wiązały ręce rektorom, teraz będzie łatwiej – mówi prof. Karol Musioł.'Oby tak było, ale czy będzie możliwie łatwiejsze zwalnianie nierzetelnych rektorów ? Do tej pory nierzetelnym rektorom żadne przepisy nie były w stanie związać rąk w procesie zwalniania zbyt rzetelnych pracowników, stąd taka nierzetelność wśród kadry akademickiej.

Kryteria przyznawania stypendium rektora zawarte w znowelizowanej ustawie – prawo o szkolnictwie wyższym , budzą kontrowersje, bowiem student , który ukończył jeden kierunek a uczy się na drugim, stypendium rektora nie może uzyskać nawet jeśli ich wcześniej nie pobierał. Sprawa może trafić nawet do Trybunału Konstytucyjnego (Stypendia rektora do Trybunału Konstytucyjnego- Łukasz Guza, Dziennik Gazeta Prawna 19 października 2011).

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego tworzy wreszcie bazę , która umożliwi szkołom wyższym szybki dostęp do danych naukowców . To krok w dobrym kierunku, o który od lat walczyło Niezależne Forum Akademickie . Baza winna szybko weryfikować informacje o zatrudnieniu i o osiągnięcia naukowca. (ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO1) z dnia 29 września 2011 r. w sprawie centralnego wykazu nauczycieli akademickich i pracowników naukowych,Dziennik Ustaw Nr 207.,Portal o szkołach wyższych. Hochsztaplerom trudniejGazeta Wyborcza Lublin, Paweł P. Reszka, 20.10.2011) . Tym samym mogą nastać ciężkie czasy dla hochsztaplerów akademickich. Oby!

Organizator Kongresów Obywatelskich dr Jan Szomburg sformułowałlistę kluczowych kompetencji dla rozwoju Polaków i Polski w XXI w.Czego potrzebują Polacy-Rzeczpospolita, Jan Szomburg 21-10-2011, i na 1 miejscu umieścił '. Poczucie własnej godności, wartości i podmiotowości. Dojrzałość osobowa w sferze emocjonalnej, poznawczej, moralnej i społecznej'.Gdyby tak decydenci akademiccy wzięli je pod uwagę byłaby szansa na rozwój, ale jak do tej pory poczucie własnej godności/wartości nie jest nadal (od czasów PRL) tolerowane na uczelniach ( przynajmniej na uczelni najstarszej, wzorcowej dla pozostałych) co jedynie świadczy o braku dojrzałości naszego systemu akademickiego. Czy w XXI wieku uczelnie dojrzeją ?

Rektor, który dotację Ministerstwa Nauki przyznaną na podwyżki pensji pracowników wydał na bieżącą działalność uczelni, przegrał w sądzie spór ze związkami zawodowymiZwiązkowcy wygrywają z rektorem spór o 3,5 mln złGazeta Wyborcza- Zielona Góra, Łukasz Woźnicki 23.10.2011. Rektor UZ - prof. Czesław Osękowski pogodził się ze związkami zawodowymi po niekorzystnym wyroku sądu i jest szansa, że pracownicy UZ dostaną należne im podwyżki (.Był proces, jest zgoda. Rektor godzi się ze związkamiGazeta Wyborcza- Zielona Góra Łukasz Woźnicki 28.10.2011) To sukces, ale szkoda, że związki zawodowe nie są tak skuteczne np. w ochronie mobbingowanych/niesprawiedliwie ocenianych/wykluczanych pracowników nauki .

W otwarty konflikt z rektorem wchodzą czasem też władze wydziału, ale sytuacja na UMCS jest bez precedensu.(Pat na Wydziale Prawa UMCS trwa. Czy wybiorą dziekana?-Gazeta Wyborcza – Lublin 23.10.2011, 'Prawnicy UMCS zbojkotowali wybory dziekana na swoim wydziale. Rektor: – Wybory trzeba powtórzyć. Prawnicy: – Niekoniecznie' (UMCS. Elektorzy powiedzieli rektorowi „Nie”. Co dalej?Gazeta Wyborcza Lublin, Paweł P. Reszka 27.10.2011) . Sprawa dotyczy Prof. Antoniego Pieniążka, dziekana Wydziału Prawa i Administracji UMCS, który po osiągnięciu wieku emerytalnego stracił posadę.

Ks. prof. Cyprian Rogowski (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski) prawomocnie uznany za kłamcę lustracyjnego , po dwuletniej przerwie znów wykłada (Kłamca lustracyjny odzyskał pracęRzeczpospolita, Cezary Gmyz 24-10-2011) po nakazie Sądu Okręgowego w Olsztynie przywrócenia go na stanowisko wykładowcy. Kara za kłamstwo lustracyjne nie był więc zbyt dotkliwa. Usunięci w czasie czystek akademickich w latach 80-tych, także ci którzy nie chcieli współpracować z SB , często na lata zostali pozbawieni możliwości wykładania na uczelniach, bo na nich 'odwilż' do tej pory nie nastąpiła. Nikt za nimi jak się nie ujmował, tak się nie ujmuje.

Jeden z najbardziej cenionych wykładowców Uniwersytetu Zielonogórskiego został zwolniony, rzekomo z powodu zbyt małej liczby publikacji. Studenci protestują (Dr Kessler zredukowany. Studenci protestują-Gazeta Wyborcza, Zielona Góra -Łukasz Woźnicki 25.10.2011). Dr. Ryszard Kessler, politolog, przez lata był wysoko oceniany przez studentów, miał wysoką frekwencję na zajęciach więc nie bez powodu musi opuścić uczelnie. Tak często w naszym systemie kończą wyróżniający się nauczyciele akademiccy – słabi mogą być spokojni, do emerytury nikt ich nie ruszy !

Próby monitorowania karier zawodowych studentów napotyka na trudności ze strony GIODO – monitorować, można ale tylko po uzyskaniu zgody od studenta (GIODO: na monitorowanie kariery musi być zgoda absolwentaPAP – Nauka w Polsce,28.10.2011'W centralnej bazie studentów można gromadzić informacje o tym, na jakiej uczelni studiuje dany student i na ilu jest kierunkach, a także czy otrzymuje z uczelni pomoc finansową. Wykluczone jest jednak np. gromadzenie informacji o wysokości tej pomocy.'(por -Uczelnie mogą monitorować losy absolwentów tylko za ich zgodą,27.10.2011, serwis GIODO, -'Za nieuzasadnione GIODO uznał także rozszerzanie zakresu danych pozyskiwanych o pracownikach naukowych. Wyjaśniał, że to, iż są oni związani z uczelnią wyższą przez całe życie powoduje, że w łatwy sposób można sporządzić ich profil.– To bardzo poważna ingerencja w prywatność, ale uzasadniona celem, jakim jest uzyskiwanie kolejnych stopni naukowych – mówił dr Wojciech Rafał Wiewiórowski. '

Ciągnie się nadal sprawa Prof. Lechosława G. jednego z twórców polskiej szkoły seksuologii, oskarżonego o molestowanie seksualne swoich pacjentek. Francuski seksuolog w opinii dla poznańskiej prokuratury, uważa, że profesor'przekroczył dopuszczalne granice terapii, a jego metody z etycznego punktu widzenia nie dają się obronić' (Opinia seksuologa z Francji pogrąża profesora G.Gazeta Wyborcza – Poznań, Piotr Żytnicki, 27.10.2011)

Bibliografia

październik 2011

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO1) 
z dnia 29 września 2011 r. w sprawie centralnego wykazu nauczycieli akademickich i pracowników naukowych Dziennik Ustaw Nr 207

3 października