Krąży opinia że Powstanie Styczniowe to takie drobne potyczki i faktycznie tak jest, brak walnych bitew ogromnych grup wojsk, całych armii, ale te „drobne utarczki” to nierzadko walki np. 7 tys ludzi, czyli podobne do wielkich bitew partyzanckich AK z Niemcami. Zatem czy uzasadnione jest wykpiwanie tego autentycznego POWSTANIA NARODOWEGO??? Ilu było uzbrojonych żołnierzy w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego dla porównania? Czy było znacznie lepiej przygotowane, choć w zupełnie innej epoce, w wielkim mieście? Tym bardziej smuci wyśmiewanie bitew 1863-4, gdzie ginęło w walce po kilkuset bohaterskich Polaków, często je wygrywając, choć trudno było o równe szanse, nawet jeżeli Rosjan było o połowę mniej. To kwestia jakości broni, jednolitości formacji, wyszkolenia, dyscypliny w ciężkim boju z trupem gęsto padającym, kwestia łączności, koordynacji całej kampanii w ujęciu regionalno-krajowym, doświadczenia bojowego i to jest oczywista oczywistość.
Nawet dobrzy polscy oficerowie nie byli w stanie bez kadry niższej efektywnie dowodzić „cywilami”. Żaden wódz powstania nie opanuje całości kampanii bez łączności, a nie było łączności radiowej jeszcze w użyciu powstańców, ani telegrafów, choć Rosjanie zapewne ich używali w miastach.
Ta zwycięska bitwa spokojnie może być użyta w jakimś filmie, czy serialu, komiksie o Powstaniu Styczniowym. Wygraliśmy mimo sporych, nadmiernych strat szaleńczo szturmujących armaty kosynierów… zatem nie tylko NARODOWY MIT RACŁAWIC i Kosynierów Kościuszki, ale wiele innych bitew zależało od zdobycia armat przez chłopów-kosynierów. Ta formacja została użyta nawet podczas II wojny w 1939. Tutaj pod Węgrowem ocalono duży oddział przed masakrą ostrzałem artyleryjskim. Oddział był w pułapce, ale chopy dały ruskom kosami do wiwatu i tak ma być zawsze kiedy pokażą się w Polsce!
Ciągle mi chodzi po głowie serial i film kinowy o Powstaniu Styczniowym, ale o sporych walorach edukacyjnych koniecznie przy okazji. Można po prostu pokazać rozwój powstania, etapy, być może byłby to nowy gatunek filmowy – edukacyjny dramat historyczno-wojenny… bez nadmiernej przemocy, bez wątków seksualnych mógłby być to film od 12 roku życia zalecany przez MEN. Ewentualnie miałby DWIE, TRZY WERSJE, to nawet logiczne. Przy okazji nadal promuję pomysł TOWARZYSTWA ROZWOJU POLSKI jako organizacji, która także promowaniem Powstania Styczniowego mogłaby się zajmować, oraz specjalistycznej fundacji na rzecz pamięci o powstaniu. Wręcz sieci fundacji i każdy zajmowałaby się konkretnych okresem, postacią (np. Rotmistrzem Pileckim) bitwą większą nawet.
Niektóre wydarzenia mają już swoich opiekunów, są odtwarzane bitwy, były kręcone filmy, są książki, są ngo. To naprawdę świetne idee i nie ma sensu czekać na działania rządowe, czy samorządów, czy środowisk naukowych lubujących się w wydawaniu książek, których nikt nie czyta normalny. Za to wszyscy cholernie się bronią przed umieszczeniem tych książek w licencji free w Internecie chociaż wtedy miałyby czytelników. Oczywiście to nie takie proste, książka musi być w google choćby dobrze wypromowana, w Wikipedia itd.
Bitwie pod Węgrowem 3 lutego 1863 w czasie powstania styczniowego, stała się ona natchnieniem dla francuskiego poety Augusta Barbier do napisania wiersza
Atak pod Węgrowem, gdzie porównał atak polskich kosynierów na rosyjskie armaty do heroicznych walk starożytnych Spartan. Wkrótce określenie to obiegło europejską opinię publiczną, przyczyniając się do wzbudzenia sympatii dla walki Polaków.
W 1904 Maria Konopnicka napisała wiersz Bój pod Węgrowem.
Maria Konopnicka - 1904 rok
Na Podlasiu pod Węgrowem
Wody Liwca płyną,
Tam się bije dzielny "Sokół"
Ze swoją drużyną.
Tam się bije dzielny "Sokół"
Lecz go Moskwa dusi,
Jeśli partię ma ocalić,
To uchodzić musi.
Musi z jawnej wywieść zguby
I broń i żołnierzy"
Lecz kto odwrót ten zakryje,
Gdy Moskwa uderzy?
Dwustu zuchów się zebrało
Z partii na ochotę,
Idźcie bracia. Już my Moskwie
damy tu robotę!
I jak burza tak wpadają
Na armaty wroga,
Poszły w popłoch kanoniery,
Krzyczą "Radi Boga!"
Myśli Moskwa, że to "Sokół"
Wziął ich w te obroty,
Już się walą czarną rzeką
Te piechotne roty.
Stoją mężnie młode zuchy,
Bój się wszczął zajadły.
Do jednego bohatery
W owej walce padły.
Do jednego padły w walce
Męczeńską drużyną,
Ale "Sokół" uszedł z swymi,
Tak tu u nas giną.
Obcy piewca cześć oddając
Takiej męstwa sile,
Nazwał bitwę pod Węgrowem
Polskie Termopile.
Atak pod Węgrowem (fragment)
August Barbier
Tłumaczenie: Anonim przekład z 13 sierpnia 1863..
Pierwodruk w języku francuskim pochodzi z 13 marca 1863.
Potem poborca ze zbirów pomocą,
Przyszedł dla cara wybierać żołnierzy,
Na kwiat narodu napadając nocą,
By z najpiękniejszej złupić kraj młodzieży.
I tnąc latorośl wśród szczepów zarodu,
Na długo odjąć drzewu możność płodu.
Więc trzeba było jąć się kos, oręży,
By stoczyć walkę choćby z piorunami,
Umrzeć, by umrzeć, bo w Polsce nie ciężej,
Wolnym i dumnym upaść pod kulami,
Niż dnie swe kończyć od rodziny z dala,
Jak podły żołdak w służbie u Moskala.
Natenczas każdy, w kim tlał ogień żywy,
Wrzała krew młoda i polskości znamię
Zostało w duszy, boju tylko chciwy
Brał kil do ręki lub kosę na ramię
I szedł do lasu, by w myśli prostaczej,
Utworzyć zastęp i wszcząć bój rozpaczy.
I zajaśniały owe wielkie czyny,
Jakich nam dzieje przedstawiają całe
Gdy dwóchset młodzi, jak Termopil syny,
By resztę braci zasłonić się dało,
Mężnie na paszcze rzuca się armatnie
I tam znajduje swe chwile ostatnie.
1863
Również Cyprian Kamil Norwid w wierszu Vanitas, przyrównał nierówną walkę kosynierów do bitwy pod Termopilami:
Grek ma więcej świetnych w dziejach kart
Niż łez... w mogile -
U Polaka tyle Węgrów wart,
Tyle!... co Termopile...
Po ataku w nocy z 22 na 23 stycznia 1863 powstańcom udało się opanować Węgrów i oczyścić go z posterunków wojsk rosyjskich. Polscy dowódcy Władysław Jabłonowski ps. Genueńczyk i Jan Matliński ps. Sokół założyli w pobliżu miasta obóz wojskowy, w którym zebrało się 3 500 powstańców. Zaalarmowany garnizon rosyjski w Siedlcach, postanowił odbić Węgrów. W tym celu wysłano oddział pułkownika Georgija Papaafanasopuło w sile 1 000 ludzi z kilkoma armatami.
Miasto zostało otoczone kordonem i stanowiło łatwy cel ostrzału (na kościele wywieszono biało-czerwoną flagę). Jedynie śmiały manewr zaczepny wojsk polskich mógł uratować powstańców.
W tym celu grupa ok. 1 000 kosynierów, dowodzonych przez Władysława Jabłonowskiego przeprowadziła atak na rosyjskie armaty.
Straty polskie wyniosły 150 ludzi, jednak Rosjanie zmuszeni byli odstąpić, co pozwoliło pozostałym oddziałom powstańczym bezpiecznie ewakuować się z miasta.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Węgrowem
http://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Matliński
http://pl.wikipedia.org/wiki/Władysław_Jabłonowski_(lekarz)
