Jaka jest różnica pomiędzy uczuciami a emocjami ?
Odpowiedź na to pytanie udzielona jest z perspektywy naukowców, którzy zajmują się w swoich badaniach zagadnieniami związanymi z układem nerwowym.
Emocje w ich rozumieniu są pewnego rodzaju ogólną reakcją na bodźce - ogólna oznacza tutaj, że obejmuje ona zarówno reakcje na poziomie autonomicznego układu nerwowego jak i impulsy które docierają z ośrodków podkorowych do kory mózgowej (ośrodkowy układ nerwowy), które zmieniają sposób postrzegania rzeczywistości w zależności od zmieniających się okoliczności.
Uczucia zaś to nic innego jak świadome interpretacje opisanych wcześniej emocji. Zgodnie z taką interpretacją uczucia są wyższymi funkcjami psychicznymi (zależnymi od kory nowej, neocortex).
Dla umysłu każdego człowieka informacje, które dochodzą z ośrodków podkorowych oraz z ciała są jedynie drobnym ułamkiem ogółu informacji docierających do kory mózgowej z rozmaitych źródeł. Wszystkie one podlegają procesom oceny, przetwarzania a w końcu interpretacji.
Tego rodzaju obróbka powoduje, iż z każdej pojedynczej emocji powstaje cala gama uczuć.
Nie różnią się one od siebie podstawą emocjonalną, natomiast inne jest nasileniem danej emocji źródłowej, jak i jej interpretacja.
Na przykład z emocji podstawowej określanej zamiennie jako lęk lub strach mogą powstać uczucia takie jak m. in. lęk (którego przyczyną nie jest jednoznacznie określona), strach (lęk o jasno określonym podłożu), panika (powstaje gdy emocją podstawową jest bardzo silna i niezwykle trudna do opanowania), obawa, przerażenie itd.
Perseweracja emocjonalna
Le Doux wraz ze swoim zespołem odkrył drogi podkorowe, które prowadzą od wzgórza sensorycznego do ciała migdałowatego z pominięciem kory mózgowej.
Bodźce które są przesyłane drogą niską i które są odkodowywane bezpośrednio przez amygdale są mało skomplikowane: dzięki nim można prześledzić w jaki sposób w przebiegu ewolucji wytworzyła się konieczność natychmiastowego i bezrefleksyjnego reagowania na sytuacje związane ze szczególnie wysokim niebezpieczeństwem.
Reakcje te mają charakter pierwotny , są one w sposób maksymalny uproszczone, można powiedzieć: podstawowe.
Przykładowo: głośne dźwięki z niektórych zakresów częstotliwości; błyski, czy kształty charakterystyczne i łatwo rozpoznawalne w wyniku zaszłości ewolucyjnych (żeby wspomnieć chociażby o kształcie węza, który był jednym z większych zagrożeń dla ludzi pierwotnych, stąd skojarzony został ze znacznym niebezpieczeństwem), szczególnego rodzaju zapachy itp.
Kiedy dana jednostka poddana jest silnemu stresowi lub jest przemęczona drogi podkorowe mogą dominować nad korowymi. Dla przybliżenia omawianej kwestii można podać następujący przykład: w chwili zaskoczenia lub nagłego przełączenia uwagi często zdarza się niesamowicie szybka i bezrefleksyjna reakcja lękowa na niegroźny w rzeczywistości przedmiot, która po chwili refleksji zupełnie mija i uznana zostaje za wynik iluzji poznawczej. /Longstaff, A. (2002). Krótkie wykłady. Neurobiologia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN./
Dzięki odkryciom Le Doux możliwe było poznanie wpływu urazów psychicznych niejednokrotnie przeżytych w odległej przeszłości na zachowania (nawet jeśli urazy te nie zostały zapamiętane - czyli mówiąc bardziej precyzyjnie: nie zostały zakodowane w pamięci deklaratywnej).
Co więcej, aby wywołać nawet bardzo gwałtowną i silną reakcję emocjonalną nierzadko wystarczająca jest ekspozycja osoby na pojedyncze elementy podobne (niekoniecznie identyczne) do tych, które wystąpiły w pierwotnej sytuacji skutkującej traumą.
Może to być np. fragment jakiejś melodii, która puszczana była w radiu w momencie, kiedy doszło do eksplozji bomby a która, nie została świadomie zapamiętana. Kiedy po jakimś czasie, nawet kilku czy kilkunastu latach uczestnik wypadku przypadkowo usłyszy tę samą piosenkę bardzo prawdopodobne jest, że ogarnie go silny niepokój, chociaż nie będzie on w stanie podać jego źródła. By wytłumaczyć sobie przypływ negatywnych emocji zostaną one zapewne powiązane z jakimś elementem aktualnej sytuacji czy okoliczności i to on uznany zostanie za powód przeżywanego niepokoju. Co więcej, może wówczas zajść wtórne uwarunkowanie reakcji lękowej. W efekcie obojętny do tej pory element stanie się czynnikiem spustowym dla wystąpienia niepokoju.
Wielu eksperymentatorów właśnie ten mechanizm obarcza winą za wytwarzanie się różnego rodzaju fobii.
Za proces uogólniania reakcji na poszczególne bodźce odpowiadają (zgodnie z wynikami prowadzonych obecnie obserwacjami) drogi podkorowe.
Ciało migdałowate zaprogramowane jest w ten sposób, by reagowało w podobny sposób na bodźce zbliżone do siebie pod względem różnych kryteriów, np. kształt, kolor, faktura, dlatego możliwa jest generalizacja reakcji emocjonalnej. Kora mózgowa natomiast jest tworem, który charakteryzuje się znacznie większą umiejętnością różnicowania czynników bodźcowych. To może tłumaczyć, dlaczego generalizacja reakcji lękowych zachodzi o wiele częściej u dzieci niż u dorosłych - po prostu dzieci nie posiadają tak sprawnie działających dróg korowych jak ludzie dojrzali.
Aby doszło do procesu wygaszania uwarunkowanych wcześniej reakcji musi zostać uaktywniona kora przedczołowa. Jeśli jednak reakcja lękowa uwarunkowana pierwotnie pozostaje na całe życie - nie da się przeprowadzić desensetyzacji.
Zjawisko to zostało nazwane przez Josepha Le Doux "perseweracja emocjonalna".
Uzyskane wyniki badań - mogą pomóc w wyjaśnieniu, dlaczego w wyniku doznawanego stresu bardzo często dochodzi do odnowienie się dość dawno wygaszonych reakcji lękowych oraz nasilania się już istniejących reakcji tego rodzaju, takich jak obsesje i kompulsje.
Skutkiem oddziaływania przewlekłego stresu może być trwałe upośledzenia kory przedczołowej, a to w znacznej mierze skutkuje brakiem podatności człowieka, który cierpi na nerwice na jakiekolwiek formy leczenia. Dotyczy to zarówno leczenia farmakologicznego jak i oddziaływania psychoterapeutycznego. /Hock, Robert. (2003). 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii./
___________
Nudny obszerny wstęp? Zawsze można pominąć:o)
Ale jest tylko pozornie zawiły, a hermetyczna terminologa nie gasi - przynajmniej we mnie - ciekawości poznawczej, która ostatecznie może ...choć nie musi podnosić umiejętności rozumienia siebie i innych. A w to inwestuję dożywotnio i nawet z przyjemnością.
Upraszczając to co we wstępie - istnieją drogi niskie w naszych reakcjach i wysokie. Ciało migdałowate - bezrefleksyjne reakcje, korowe trakty - przemyślane.
FOBIE I LĘK
Zygmunt Freud wskazywał na lęk jako główne źródło zaburzeń nerwicowych czy afektywnych człowieka. Na podstawie własnej praktyki klinicznej Freud rozpoznawał różne rodzaje lęku. Podzielił zaburzenia lękowe na 3 główne grupy:
lęk realny - reakcja na rzeczywiste niebezpieczeństwo zewnętrzne
lęk neurotyczny - nie posiadający żadnego uzasadnionego odniesienia
lęk moralny - strach przed własnym sumieniem, przed karą wymierzaną przez superego nawet w odpowiedzi na niewłaściwą myśl, podłoże poczucia winy
Każda z tych postaw jest nieprzystosowawcza i utrudnia funkcjonowanie społeczne, rodzinne czy zawodowe.
Lęk może przerodzić się w fobię, a jedną z nich jest - Fobia społeczna- lęk przed znajdowaniem się w sytuacjach, które wiążą się z byciem narażonym na ocenę społeczną innych ludzi, najczęściej wynikający z niskiej samooceny i nietolerancji krytyki.
Znamiennym jest, że właśnie ci z zaniżoną samooceną będą pierwszymi do oceny innych. Jest to nie do końca uświadomiony mechanizm wzmacniania własnej samooceny i nie ma znaczenia, że wynik nie ma nic wspólnego z rzeczywistością.
Perseweracja emocjonalna innymi słowy - to irracjonalna, nieadekwatna rekacja na sytuację, bodźce.
Coś jak atawistyczny /niski/ lęk przed kształtem węża - wobec niegroźnego węża ogrodowego.
Przerysowany przykład, ale na potrzebę zrozumienia problemu.
Z czego bierze się niezdrowa pragmatyka etykietowania, mająca u podstaw własne lęki i fobie?
Jest to bezrefleksyjny - a więc bardzo wygodny /niski/ mechanizm budowania własnego poczucia bezpieczeństwa a także poczucia sily.
Ścieżki korowe nieaktywne - choć etap dzieciństwa dawno za nami.
Wystarczy batuta atawistycznego lęku, napalm uprzedzeń - by etykietować masowo - to jest 'wąż.' Tu można podstawić jakąkolwiek zautomatyzowaną etykietę.
Oczywiście etykieta bezspornie fałszywa - ale daje poczucie komfortu, oznacza teren "niebezpieczny" i niska bezrefleksyjność tryumfuje.
Z jednym zastrzeżeniem - jedynie w swej 'dziecinnej' niskiej jaźni.
Realia nietknięte....
Inne tematy w dziale Technologie
