Myth Buster Myth Buster
626
BLOG

Mity III RP. Transformacja cz.1. Geneza. Beczka prochu

Myth Buster Myth Buster Ekonomia Obserwuj temat Obserwuj notkę 24

Polska w 1988 roku u progu transformacji byla w sytuacji szczegolnej. Z Jednej strony silne przeludnienie kraju w stosunku do mozliwosci gospodarki a z drugiej rozbudzone aspiracje ludnosci i przekoanie o rychlej zmianie na lepsze.

Polski problem przeludnienia ma swoja geneze niemal 500 lat wczesniej kiedy Unia Lubelska polaczyla duzy obszar i ludnosc w srodkowej Europie. Wielki potencjal niestety rozmienil sie na drobne, model gospodarki zostal oparty na ekstensywnym rolnictwie a umowa spoleczna na panszczyznie i szubiennicy. Dolozyla do tego swoje 3 grosze polityka kolonialna na wschodzie kraju dlatego Ukraincy, Bialorusini, Lotysze i Litwini nie podzielaja dzis zachwytu nad Unia Lubelska. Implodujace panstwo 300 lat pozniej podzielily miedzy siebie 3 owczesne mocarstwa a znaczny przyrost naturalny w XIX wieku poglebil jedynie problem przeludnienia.

Odrodzona II RP zdolala scalic ziemie i ludnosc ale odniosla porazke w zakresie uprzemyslowienia kraju. Gdynia i COP byly jedynie listkami figowymi tej kleski bo jakie znaczenie moze miec 100tys miejsc pracy w przemysle (COP) w 35 milionowym kraju. Po dwudziestu latach miedzywojnia model gospodarki pozstawal niezmiennie rolniczy.

W zakresie uprzemyslowienia PRL miala nieco lepszy start mimo wojennych zniszczen z uwagi na fakt, ze mozni swiata zamienili bagna i lasy Kresow na Slask, Wroclaw i Szczecin. Dodatkowo credo ideologii komunistycznej postawilo wielkoprzemyslowa klase robotnicza na piedestale wiec uprzemyslowienie stalo sie priorytetem. Jednak az do 1971 polityka uprzemyslowienia byla prowadzona w sposob konserwatywny, bez kredytow zagranicznych. Ekipa Gierka korzystajac z dobrej koniunktury gospodarczej na swiecie i poparcia Kremla postanowila modernizowac gospodarke na nieznana w historii kraju skale. Znaczna czesc kredytow szla jednak na bierzaca konsumpcje i budownictwo mieszkaniowe co w polaczeniu z bledami wdrozen technologicznych i gwaltownym zalamaniem koniunktury swiatowej po kryzysie naftowym pograzylo kraj w glebokiej zapasci zaledwie 5 lat pozniej. Pod koniec lat 70ych potencjal wzrostowy gospodarki w Polsce zostal wyczerpany.

Rozczarowanie i niepokoje spoleczne, ktory stworzyly Solidarnosci zostaly na chwile stlumione stanem wojennym. Lata 80te to poszukiwanie nowego kierunku w gospodarce, z jednej strony nieudolne rzady generalow, z drugiej proby latania niedoborow luzowaniem rygorow dla dzialalnosci gospodarczej sektora prywatnego. Zmiany na Kremlu ostatecznie przypieczetowaly los modelu gospodarczego w calym bloku wschodnim. Knockout gospodarki nakazowo rozdzileczej w starciu z rynkowa wyznaczal jasny kierunek nadchodzacych zmian.

Punkt wyjscia do zmian byl jednak bardzo trudny. Ogromne zadluzenie i 15 lat braku inwestycji zostawialy polityke gospodarcza kraju bez dobrych opcji. Bogata dekada Gierka doprowadzila do wzrostu liczby ludnosci nie rozwiazujac problemu przeludnienia w stosunku do mozliwosci gospodarki. Wiekszosc zakladow pracy moglo latwo zrozumiec historyjke Anny Walentynowicz o wizycie w stoczni telewizji celem demonstracji maszyny zastepujacej prace 5 ludzi, ktora po wizycie przykryto z powrotem plandeka bo nie bylo co z tym 5 ludzmi zrobic. Ukryte bezrobocie schylkowej PRL mialo ogromne i trudne do oszacowania rozmiary.

Z drugiej strony silne przekonanie o wielkim potencjale polskiej gospodarki po zrzuceniu nakazowo-rozdzielczego jarzma zbudowalo bardzo silny aspekt motywacyjny w strone gospodarki rynkowej. Mity o drugiej Japonii i rychlym RFN byly pod koniec lat 80tych nieslychanie nosne.

Polska AD 1988 byla wiec beczka prochu, jednoczesnie chwiejacym sie na gliniancyh nogach kolosem i narowistym rumakiem wyrywajacym sie do cwalu. Gdyby ktos w 1988 probowal przekonac tych wszystkich ktorzy na transformacji straca ze bedzie to wygladac tak jak w istocie wygladalo zostal by wysmiany jak Jerzy Urban, rzecznik rzadu opawiadajacy glupoty bez opamietania.

Myth Buster
O mnie Myth Buster

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Gospodarka