O tej historii wiadomo w Lubawie niewiele. Miasto chwali się pobytem Kopernika latem 1539 roku, choć groteskowo brzmi powtarzana o tym pobycie legenda o budowie wodociągów lubawskich. Nie tylko dlatego, że nie jest prawdziwa, ale przede wszystkim dlatego, że każdy lubawianin, który zajmie się faktami, a nie mitami, poczuje się stokroć bardziej dumny, gdy się dowie, co wówczas naprawdę się stało. Ostatnio wspomniała o tym - w tekście Jana Chroboczka - Polityka.
To historia przybycia do Mikołaja Kopernika Joachima Retyka, jednego z największych umysłów ówczesnej Europy, który chciał przekonać Kopernika do publikacji jego rewolucyjnej teorii. Obaj w 1539 roku przybywają do Lubawy, gdzie jako biskup rezyduje na tutejszym zamku Tiedeman Giese. Jan Chroboczek, autor publikacji Polityki, pokazuje tło i przyczyny tego spotkania. Wyjaśnia, że przedmiotem debat triumwiratu Kopernik - Giese - Retyk w Lubawie była właśnie publikacja "De revolutionibus".
O tym, że w Lubawie miała miejsce debata, która zdecydowała o ogłoszeniu teorii heliocentrycznej, wcześniej pisał już ks. Przemysław Śliwiński w jednym z tekstów opublikowanych już na Lubawa24:
Cztery lata przed śmiercią Mikołaj Kopernik nadal nie miał gotowego „De revolutionibus”. Może coś w nim poprawiał, bo był perfekcjonistą. Może nie był pewien swoich odkryć i dlatego zwlekał z wydaniem. A może po prostu bał się gniewnej reakcji świata nauki i Kościoła i nie zamierzał obalać panujących przekonań. Był to rok 1539. Do Kopernika do Fromborka przybył Joachim Retyk. Ten naukowiec, podobno największy w Europie tamtych czasów, chciał osobiście poznać Kopernika i przekonać go do wydania dzieła życia. Ale przekonać go nie było łatwo. Udali się zatem obaj do trzeciego ze znanych astronomów, biskupa Tiedemana Giesego. Spędzili u niego na zamku cztery letnie miesiące, dyskutując o teorii i powtarzając w obserwatorium Giesego wszystkie doświadczenia. To właśnie na zamku Giesego faktycznie miała miejsce ta dyskusja, która zdecydowała o pierwszym z kopernikańskich przewrotów w nauce. To było w moim mieście, na zamku w Lubawie.
Ciekaw jestem szczegółów tej historii, tak słabo przez nas znanej i poznanej. Dla miasta to doskonała okazja promocji. Dla nas, lubawian, powód do dumy.
