Poprawiam wikipedię

Czasami inspiracja przychodzi z niespodziewanej strony. Gdyby nie jeden z rezydentnych ignorantów S24 nigdy bym się nie dowiedział, jakie błędy, bałamuctwa, anchronizmy i kontaminacje zawiera hasło polskiej Wikipedii dotyczące szwedzkiego parlamentu - Riksdagu. No bo przecież dlaczego mam w tej sprawie zwracać sie do polskiej wiki gdy mogę zaczerpnąć wiedzy u źródeł, szwedzkich aktów prawnych. Ale skoro ignorant chciał mnie zażyć i pouczyć o szwedzkich stosunkach posługując się hasłem z polskiej wiki, a nastepnie nie potrafił sobie przyswoić mojego sprostowania, to nie pozostało mi nic innego, jak dokonać przeglądu i korekty hasła z wiki, usunąć rażące błędy i wprowadzić poprawne informacje. Usunięte fragmentysą przekreślone, korekty i nowe informacje wytłuszczone. A mnie czeka tera mozolne redagowanie hasła w wiki. To nie jest takie proste.

 

Wybory do Riksdagu są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. System wyborczy jest mieszany. Głosuje się na listy partyjne. W ramach list partyjnych istnieje możliwość dokonywania wyborów imiennych, na poszczególnych kandydatów. Mandaty rozdzielane są  w pierwszej kolejności wśród kandydatów, którzy uzyskali co najmniej 5% głosów imiennych na swoich listach partyjnych, według proporcji uzyskanych głosów, w drugiej na pozostałych według miejsca na liście.
310 mandatów pochodzi z 29 okręgów wyborczych, a 39 stanowią mandaty wyrównawcze (utjämningsmandat) . Ta druga grupa mandatów rozdzielana jest między partie, które dostały się do Riksdagu po przekroczeniu wymaganego progu 4% głosów w skali państwa. Partie, które nie uzyskały tych 4%, ale w jednym z okręgów zdobyły 12% głosów również mogą mieć swoich posłów w parlamencie, ale nie mogą uczestniczyć w rozdziale drugiej grupy mandatów. Deputowani są wybierani w ordynacji proporcjonalnej, wg zmodyfikowanej metody Sainte–Laguë. Obywatele, którzy ukończyli 18 lat uzyskują prawo wyborcze zarówno czynne, jak i bierne.

Charakterystyczna dla szwedzkiego parlamentu jest funkcja zastępców (ersättare), wyznaczanych w procesie podziału mandatów. Każdy deputowany ma co najmniej trzech zastępców. Zastępca przejmuje obowiązki posła gdy ten nie może ich sprawować przez okres dłuższy niż miesiąc. Przyczyną przerwy może być dłuższa choroba, urlop na wychowanie dziecka, pobyt zagraniczny i podobne. Poseł powołany na ministra w rządzie lub wyznaczony przez Riksdag na stanowisko talmana również przekazuje swoje obowiązki zastępcy ze względu na zakaz łączenia tych funkcji z mandatem poselskim. Po ustaniu przyczyn powodujących przerwę poseł obejmuje na powrót swoje miejsce w Riksdagu. Zastępca pochodzi z tej samej partii, co zastepowany przez niego poseł.

Riksdag jest głównym organem władzy w państwie. Posiada funkcję ustawodawczą i kontrolną. Dodatkowo jego pozycję wzmacnia wyłączne prawo do zmiany konstytucji i jej interpretacji. Szwedzi, mimo że szanują ustawę zasadniczą, nie przywiązują dużej wagi do bezwzględnego przestrzegania jej. Ustawy wydawane przez Riksdag mogą być dalekie od zgodności z konstytucją. Dlatego też w Szwecji nie istnieje odpowiednik Trybunału Konstytucyjnego. Taki stan rzeczy nazywamydualizmem konstytucyjnym w traktowaniu ustawy zasadniczej. Szwedzka konstytucja składa się z 4 równorzędnych ustaw zasadniczych (grundlagar). Są to:

•  „Akt o formie rządu” (Regeringsformen);
• „Akt o sukcesji” (Successionsordningen);
• „Ustawa o wolności druku” (Tryckfrihetsförordningen);
• „Akt o wolności wypowiedzi” (Yttrandefrihetsgrundlagen);

Badaniem zgodności praw z konstytucją zajmują się na podstawie odpowiednich przepisów Aktu o formie rządu:

• istniejąca od 1908 r Rada Prawa (Lagrådet), w skład której wchodzą aktualni lub byli sędziowie Sądu Najwyższego i Najwyższego Sądu Administracyjnego
• sądy powszechne i organa publiczne

Na etapie prac wstępnych projekt nowego prawa lub zmian w obowiązującym prawie przesyłany jest przez rząd lub uprawnione  komisje Riksdagu do Rady Prawa. Rada Prawa sprawdza czy projekt jest zgodny z konstytucją, czy nie koliduje z innymi przepisami prawnymi i czy nie zagraża porządkowi prawnemu i wydaje opinię publikowaną  na swojej stronie internetowej. Rząd nie ma obowiązku przesłania projektów ustaw do Rady ale musi przedstawić tego powody przed Riksdagiem. Opinie Rady nie są wiążące, nie ma obowiązku uwzględnienia zaleceń Rady w tekście uchwalonej ustawy, a negatywna opinia Rady nie stanowi przeszkody dla wejścia ustawy w życie.

Sądy powszechne i organa publiczne są uprawnione do badania zgodności przepisów prawa z konstytucją (lagprövningsrätt) w konkretnych, rozpatrywanych przez nie sprawach. Jeśli uznają, że przepis prawa jest niezgodny z konstytucją nie może on być stosowany.

 Jeśli chodzi o wspomnianą zmianę konstytucji to, aby ją przeprowadzić, Aby dokonać zmiany konstytucji Riksdag musi ogłosić bezwzględną większością głosów dwie identyczne uchwały, przy czym muszą je oddzielać wybory parlamentarne. Z tymi wyborami można przeprowadzić referendum konstytucyjne. Aby je przeprowadzić wystarczy jedynie zgłoszenie wniosku przez 1/10 ogółu posłów i przyjęcie go przez 1/3. Jeśli obywatele opowiedzą się przeciw zmianie, parlament nie może podjąć drugiej uchwały. Jeżeli obywatele będą za, procedura zmiany konstytucji jest kontynuowana przez nowo wybrany Riksdag. Po wyborach powstaje Komitet Weryfikacji Wyborów (Valprövningsnämnd), gdzie może być zaskarżone nieprawidłowe przeprowadzenie elekcji. W jego skład wchodzi:

• przewodniczący (zostaje nim sędzia lub były sędzia, który nie może być równocześnie deputowanym)
• 6 członków.

Inną ciekawą funkcją w Riksdagu jest talman.  Na czele parlamentu stoi talman (przewodniczący Riksdagu). Jest on drugą w hierarchii osobą w państwie, po monarsze, i poza uprawnieniam wynikającymi z przewodniczenia Riksdagowi takimi jak: interpretacja parlamentarnych procedur, zarządzanie porządkiem obrad, ścieżkami legislacyjnymi, ustalanie kolejności zabierania głosu przez posłów, posiada on określone uprawnienia głowy państwa, z których najważniejsze są wyznaczanie premiera i powierzanie mu misji tworzenia rządu.Talman musi pozostać bezstronny, więc nie głosuje i nie przemawia w imieniu swojej partii. Talman kieruje pracą Konferencji  Przewodniczących (Ordförandekonferensen), która ma duży wpływ na procesy ustawodawcze, w skład której wchodzą przewodniczący komisji Riksdagu i Komisji ds UE, oraz przewodniczy Zarządowi Administracji Riksdagu (Riksdagsstyrelsen).

Riksdag powołuje również czterech ombudsmana sprawiedliwości (Justitieombudsman, właściwie Riksdagens ombudsman – ombudsman Riksdagu):

• sprawiedliwości,
• wojskowych,
• ochrony konsumentów

Ich główne zadanie to egzekwowanie odpowiedzialności rządu przed parlamentem. I tak ombudsman do spraw sprawiedliwości czuwa, aby ustawy były przestrzegane Głównym zadaniem ombudsmana sprawiedliwości jest ochrona obywateli przed nadużyciem władzy przez organy państwowe (z wyjątkiem rządu) i poszczególnych urzędników.  Obywatele mogą zwracać się do ombudsmana imiennie lub anonimowo za skargami na potraktowanie ich przez urzędy. Do wniesienia skargi nie jest wymagane posiadanie obywatelstwa szwedzkiego lub osiągnięcie pełnoletności przez skarżącego. Ombudsman może udzielić nagany, a w przypadku podejrzenia nadużycia (poza sprawami dotyczącymi wolności druku i wypowiedzi, które należą do kompetencji Kanclerza sprawiedliwości) poważniejszego charakteru może wnieść oskarżenie przeciwko winnym urzędnikom.  Informacje o nadużyciach przekazuje opinii publicznej 

. Ombudsman do spraw wojskowych zajmuje się kontrolą przestrzegania ustaw ze sfery obronności. Z kolei ombudsman do spraw ochrony konsumentów czuwa nad interesami kupujących, aby sprzedający przestrzegali prawa, dbali o jakość oferowanych produktów i byli uczciwi w kwestii cen. Interesy szwedzkiego konsumenta są naprawdę chronione. Oprócz ombudsmanów

Riksdag powołuje również szefa Szwedzkiego Banku Narodowego (Riksbank), talmana, szefa kancelarii, sekretarza Riksdagu i przewodniczących stałych i specjalnych (ad hoc) komisji oraz stałą Komisję Spraw Zagranicznych, prowadzącą obrady pod przewodnictwem głowy państwa, tj monarchy, a składającą się z talmana, 9 deputowanych i ich 9 zastępców. Jest to organ do wspólnych konsultacji parlamentu i rządu w sprawach polityki zagranicznej. Rząd jest zobowiązany do informowania Komisji Spraw Zagranicznych w istotnych sprawach dotyczących polityki zagranicznej jak również do konsultacji przez podejmowaniem istotnych decyzji. Uczestniczące w pracach Komisji partie opozycji parlamentarnej uzyskują wgląd w prowadzoną przez rząd politykę zagraniczną i uzyskują na nią wpływ. Do roku 1993 z uczestniczenia w pracach Komisji wykluczona była Partia Lewicy (Vänsterpartiet), jedna z byłych szwedzkich partii komunistycznych.

• 9 deputowanych,
• talmana
• króla.

Jest to organ, który zajmuje się, jak nazwa wskazuje, doradzaniem i kontrolą podmiotów zajmujących się prowadzeniem polityki zagranicznej.Wspomniane stałe komisje mają dużą autonomię. Są wybierane na podstawie układu sił partyjnych w parlamencie. Ich kompetencje to: opiniowanie projektów ustaw i uchwał przedłożonych później Riksdagowi. Komisje to miejsce dyskusji z udziałem ekspertów i ministrów, które krystalizują ostatecznie kształt i treść przyszłej ustawy. Jeśli chodzi o przedterminowe rozwiązanie parlamentu, to może ono nastąpić w dwóch przypadkach. W pierwszym musi zostać czterokrotnie odrzucona przedłożona przez talmana kandydatura nowego premiera. W drugim, gdy rząd w ciągu tygodnia od uchwalenia wotum nieufności (instrument ten istnieje w Szwecji dopiero od 1969 r.) zarządzi nowe wybory.