Armenia aktywnie pomaga Federacji Rosyjskiej w obchodzeniu zachodnich sankcji nałożonych po agresji na Ukrainę. Wskazują na to jednoznacznie wypowiedzi wysokich rangą urzędników, dokumenty agencji rządowych USA i UE, oficjalne statystyki, a także materiały z autorytatywnych ośrodków badawczych z okresu od marca 2022 do marca 2023 roku.
Mówimy o dostawach z Europy i Azji Wschodniej nie tylko towarów cywilnych, ale także sprzętu dla rosyjskiego przemysłu zbrojeniowego. Przez lotnisko w Erewaniu szmuglowane są m.in. irańskie drony i zaawansowane układy elektroniczne. Tym samym Armenia, która w ostatnich latach próbowała stwarzać wrażenie reorientacji na Zachód, w newralgicznym momencie okazała się wspólnikiem reżimu Putina.
20 FAKTÓW NA TEMAT ROSYJSKO - ARMEŃSKIEJ WSPÓŁPRACY
1. 01.03.22. Na ukraińskie miasta spadają rosyjskie bomby. Główny Zarząd Wywiadu Ministerstwa Obrony Ukrainy podaje informację: Federacja Rosyjska negocjuje z Armenią «w sprawie reeksportu rosyjskich produktów na rynki międzynarodowe». Dostawy planowane są pod przykrywką produktów ormiańskich i eksportowane do krajów trzecich.
2. 22.06.22. Prezydent Armenii Chaczaturian wymienia uściski z Władimirem Putinem. W oficjalnym wystąpieniu z troską wypowiada się na temat sytuacji Federacji Rosyjskiej w związku z zachodnimi sankcjami: «Jestem pewien, że rosyjska gospodarka wytrzyma, w oparciu o dostępne zasoby, jakie możliwości są dostępne... Jestem pewien, że nasze dalsze relacje będą się rozwijać».
3. 28.06.22. Departament Stanu USA wskazuje Armenię jako jeden z głównych punktów tranzytowych, przez który «przechodzą towary eksportowe podlegające ograniczeniom lub kontroli przed dotarciem do celów w Rosji lub w Białorusi».
4. 25.08.22. Premier Rosji Miszustin podkreśla, że Rosja może liczyć na wsparcie sojusznika: «Wraz z naszymi ormiańskimi partnerami podejmujemy decyzje operacyjne mające na celu ochronę naszej współpracy handlowej i gospodarczej, w szczególności w kontekście bezprawnych sankcji wobec Federacji Rosyjskiej». Miszustin chwali się, że handel dwustronny wzrósł w pierwszej połowie 2022 roku o 42%.
5. 22.09.22. Armeński premier Nikol Paszynian stoi ramię w ramię z Putinem na konferencji. Odpowiadając na pytanie, czy Erewan obawia się wtórnych sankcji w związku z intensyfikacją więzi z Moskwą: «Musimy pracować nad zarządzaniem pojawiającymi się zagrożeniami i starać się nie tylko dostrzegać otwierające się możliwości, ale także pracować nad skutecznymi odpowiedziami na dynamiczny rozwój sytuacji. I dzisiaj widzimy, że to działa… Dzięki decyzjom Prezydenta Federacji Rosyjskiej, Rządu Rosji udało nam się wspólnie poradzić sobie z tymi zagrożeniami».
6. 30.09.22. Biuro Kontroli Aktywów Zagranicznych (OFAC) Departamentu Skarbu USA umieszcza armeńską firmę Taco LLC na liście sankcyjnej ze względu na jej bliskie powiązania z rosyjską Radioautomatyką. Amerykanie wskazują, że przedsiębiorstwo specjalizuje się w dostawach zagranicznego sprzętu dla przemysłu zbrojeniowego Federacji Rosyjskiej. Według OFAC «Radioautomation płaci firmie Taco za import części i organizację procesu zaopatrzenia w Armenii».
7. 22.10.22. Agencja Bloomberg: «Armenia sprowadziła więcej pralek z Unii Europejskiej w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy tego (2022) roku niż w ciągu ostatnich dwóch lat łącznie, co wynika z danych zebranych przez Bloomberg z bazy danych UE Eurostat (…) Urzędnicy UE potwierdzili, że części do lodówek i pralek znaleziono w przejętym rosyjskim sprzęcie wojskowym, takim jak czołgi, po inwazji na Ukrainę».
8. 14.11.22 Ministerstwo Skarbu USA ostrzega przed rosyjską firmą JSC PKK Milandr, która specjalizuje się w opracowywaniu i produkcji mikroukładów. “Spółka zależna Milandr z siedzibą w Armenii, Milur Electronics LLC (Milur Electronics), została utworzona w celu składania zamówień w zagranicznych fabrykach, produkcji układów scalonych i sprzedaży eksportówek. Milur Electronics był wykorzystywany jako firma przykrywka dla Milandr do prowadzenia interesów z zagranicznymi partnerami».
9. 28.11.22. Nowa Europa Wschodnia, polski magazyn informacyjny specjalizujący się w krajach byłego Układu Warszawskiego wspomina o dronach z Teheranu w kontekście armeńskiego sojusznika: «Iran wspiera wojnę Rosji z Ukrainą przy wsparciu Armenii, która pomaga Moskwie obejść sankcje dostarczając irańskie drony i rakiety przez armeńską przestrzeń powietrzną i lotniska. Iran Air Cargo, spółka zależna Iran Air, wykonała loty z lotniska w Erewaniu do Moskwy 4 i 5 września, przyjmując wcześniej dostawy 21 i 29 sierpnia. Iran Air Cargo, Safiran Airport Services i ich spółka macierzysta Iran Air podlegają sankcjom USA za przekazywanie dronów do Rosji. Do transportu uzbrojenia były wykorzystywane Samoloty Ił-76MD Sił Powietrznych Rosji. Moskwa użyła potem tych dronów i rakiet do przeprowadzania ataków terrorystycznych na ukraińską infrastrukturę cywilną i krytyczną (...). Stany Zjednoczone ostrzegły Armenię przed jej bliskimi stosunkami z Iranem i Rosją, w tym podczas wizyty szefa CIA w Armenii latem 2022 roku, ale Armenia zignorowała tę przestrogę».
10. 14.12.22 Financial Times: «Rośnie liczba zamówień na mikroczipy w Armenii». Dziennik ostrzega, że kaukaski kraj stał się jednym z głównych ośrodków «bezcłowego importu równoległego». W rezultacie «niektóre amerykańskie firmy wstrzymały dostawy technologii do Armenii».
11. 22.01.23. Raport amerykańskiego centrum analitycznego Silverado Policy Accelerator. Armenia została opisana jako jeden z głównych dostawców samochodów na rynek rosyjski. Badacze wskazują też, że od lata 2022 roku Federacja Rosyjska znacznie zwiększyła import smartfonów Apple i Samsung przez Armenię.
12. 31.01.23 The New York Times: «Latem 2022 w Armenii wydarzyło się coś dziwnego. Przesyłki smartfonów z innych części świata urosły ponad 10-krotnie w porównaniu do importu w poprzednich miesiącach. W tym samym czasie Armenia odnotowała gwałtowny wzrost eksportu smartfonów do swojego sojusznika, Rosji».
13. 3.02. 2023 r. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju: «Armenia odnotowała znaczny wzrost eksportu do Rosji. Nowe łańcuchy dostaw przez Armenię powstały w ciągu kilku dni od nałożenia sankcji, a w ciągu kolejnych miesiącach zostały rozszerzone».
14. 13.02.2023. Premier Łotwy Arturs Karins potwierdza: Armenia nie przestrzega reżimu sankcji. Według niego w kaukaskiej republice «niektóre rodzaje handlu rozwijają się bardzo szybko, nieproporcjonalnie do tego, co było w przeszłości». Tak «zalegalizowane» towary są następnie transportowane do Federacji Rosyjskiej.
15. 23.01.23. Financial Times: Armenia jest «w czołówce krajów o gwałtownym wzroście importu z Zachodu i wzroście eksportu do Rosji».
16. 23.03.23. Kanclerz Niemiec Olaf Scholz komentuje spotkanie z premierem Armenii: «Ważne jest dla nas, czy możemy mieć pewność, że nasze sankcje nie są omijane w sferze gospodarczej. To oczywiście przedstawiamy jako wymóg».
17. 23.03.23. Departament Sprawiedliwości, Departament Handlu i Departament Skarbu Stanów Zjednoczonych w trójstronnej nocie wymieniają Armenię wśród «punktów przeładunkowych powszechnie używanych do przemytu towarów objętych ograniczeniami do Rosji i Białorusi».
18. 13.03.23. ABC News omawia proceder omijania sankcji. Jako przykład podaje wzrost eksportu z Armenii do Rosji o 49% w pierwszej połowie 2022 roku.
19. Klamrą spajającą powyższe fakty są wymownie dane Berlińskiego Centrum Kaukazu Południowego (Deutsches Zentrum für Südkaukasus), oparte na oficjalnych statystykach rządu Armenii:
Eksport z UE do Armenii:
• w 2021 r. – 753 mln euro
• w 2022 r. – 1,3 mld euro
Eksport z Armenii do Rosji:
• 2021 – 840 mln USD
• 2022 – 2,4 mld USD
20. Ostrzeżenia Zachodu na razie pozostają bez odpowiedzi. Armenia nadal odgrywa rolę jednego z kluczowych partnerów strategicznych reżimu Putina w jego konfrontacji z Zachodem i ekonomicznym zapleczem rosyjskiej agresji na Ukrainę . Jak oświadczył premier Armenii 7 września 2022 r., «Rosja jest najbliższym partnerem i strategicznym sojusznikiem Republiki Armenii».
Wołodymyr Soniuk, ukraiński dziennikarz, politolog
