Question authorities, czyli nie ufam nikomu, a w szczególności s

            Wiele kontrowersji wzbudza rozpatrywanie ustawy lustracyjnej przed TK – a nawet nie sam proces i werdykt, a skład Trybunału. Wątpliwości są tu jak najbardziej uzasadnione, ale nie będę o tym pisał, bo wielu kolegów temat już wyczerpało. Zajmę się dziś samą instytucją sędziego, czyli odpowiedzią na pytanie, czy pierwiastek ludzki jest w systemie sprawiedliwości potrzebny i konieczny.

            „Errare humanum est” – każdy, kto nie zgadza się z tą starożytną prawdą, jest zarozumialcem albo naiwniakiem. Wynikałoby z tego, że człowiek za tak poważne sprawy jak sądzenie bliźnich brać się nie powinien. Jednak błądzić mogą również twórcy praw – co wtedy? Sprawiedliwy sędzia może chronić ludzi przed martwą literą, uczłowiecza prawo – jest gwarantem wyrozumiałości i wstrzemięźliwości sądu. Jednak to rozumowanie kryje w sobie błąd – sędzia sprawiedliwy być może, ale nie musi. A zgodnie z zasadą Murphy’ego sprawiedliwy na pewno nie będzie. Pierwiastek ludzki zadziała więc po dwakroć – przy stanowieniu prawa i przy jego egzekwowaniu. Dlatego moim zdaniem rezygnacja, a przynajmniej ograniczenie do minimum roli człowieka w sądownictwie jest jak najbardziej wskazana z trzech powodów:

• nałoży to na twórców prawa większą odpowiedzialność, co (nie dotyczy Polski) powinno zaowocować wzrostem jego jakości
• uczyni obywateli naprawdę równymi wobec prawa, a nie zależnymi od woli sędziego
• zapobiegnie utracie autorytetu przez instytucje sądownicze (vide sprawa Mariana Jurczyka i kuriozalny wyrok, który pokazał, że sąd może orzekać wbrew dowodom, a więc jego orzeczenia są bezwartościowe)

Wbrew pozorom nie jest to rozwiązanie, które należałoby zastosować tylko w krajach tak przeżartych korupcją i samowolą sędziowską jak Polska.

A oto rozwiązanie problemu subiektywizmu, który wszak nie powinien gościć w przybytkach Ślepej Bogini. Dwa proste ruchy. Po pierwsze, jeżeli chodzi o stwierdzanie winy, należy się wzorem USA oprzeć wyłącznie na radach przysięgłych. Powinny być one w miarę duże (jeśli ktoś weźmie w łapę albo oszaleje, na werdykcie się to nie odbije) i złożone z ludzi stosowną wiedzę i podstawy posiadających, ale w miarę świeżych – nic tak nie zabija poczucia sprawiedliwości jak rutyna, nawet pieniądz. I rozwiązanie drugie – wyeliminowanie  różnic kar. Za określone przestępstwo powinna być tylko jedna kara. Oczywiście nie chcę karać tak samo złodzieja złotówki i miliona – uważam tylko, że powinno być jasno napisane, że „kto rzecz ukradnie rzecz tą lub w przypadku niemożności rzeczy zwrócenia równowartość jej zwrócić musi, a nadto odpracować w więzieniu koszty procesu i połowę wartości tej rzeczy przeznaczoną na odszkodowanie dla poszkodowanego za straty moralne”. Proste? Proste. I nikt na sądy nie może pomstować. Sędzia byłby jedynie doświadczonym urzędnikiem prowadzącym proces.

Jeżeli chodzi o samą instytucję TK, to sędziowie musza jednak pozostać. Nie widzę jednak innego wyjścia, jak wynajdywanie w sierocińcach najzdolniejszych jednostek i izolowanie ich po uprzednim w luksusowych warunkach – inaczej nigdy nie będą obiektywni. Zawsze ktoś ich wybierze i zawsze oni będą mogli coś złego wybrać. Wszak są tylko ludźmi.