Efez

Efez, oblegany przez turystów w niemalże każdej porze roku, jest jednym z tych miejsc, które trzeba koniecznie trzeba uwzględnić w swoim planie podróży przez rejony Turcji Egejskiej. Kiedyś jedno z najważniejszych miast grecko – rzymskiego świata, dziś uchodzi za jego najlepiej zachowaną część. Pozostałości po ulicach, fontannach, agorze i świątyniach, czy wreszcie ciągle zachwycające swą monumentalnością Wielka Biblioteka i teatr, stanowią najlepszy przykład gospodarczej i kulturalnej potęgi Efezu, ciągle pobudzając wyobrażenia przebywających w nim turystów do tego, jak wyglądało życie antycznego miasta.

Legenda o założeniu miasta

Jak mówi legenda, Efez został założony przez ateńskiego księcia Androklosa, który zamierzając osiedlić się w tym rejonie, zasięgnął porady wyroczni. W odpowiedzi miał usłyszeć, że powinien wybrać miejsce wskazane przez rybę i dzika. Pewnego wieczoru Androklos przyłączył się do grupy miejscowych, którzy piekli ryby przy ognisku. W tym momencie jedna z nich wyskoczyła z paleniska a rozżarzony węgiel wpadł w krzaki i wypłoszył z nich dzika. W ten sposób wypełniła się przepowiednia wyroczni.

Rys historyczny

Według geografa Strabo, najwcześniejsi mieszkańcy mieli osiedlić się w Efezie już w XII w. p.n.e. Od samego początku miasto było związane z kultem Cybele – bogini płodności, przez Greków utożsamianej z Artemidą. Poświęcone jej sanktuarium a także pozycja Efezu jako głównego miasta portowego Wybrzeża Egejskiego, zapewniło mu dynamiczny rozwój. Jego bogactwo i rozkwit wzbudziły zazdrość króla Lidii – Krezusa, który około 600 roku p.n.e. zaatakował i zniszczył Efez. Po okresie Wojen Peloponeskich miasto przeszło pod panowanie Persów. W 356 r. p.n.e. w wyniku pożaru została zniszczona, uznawana za jeden siedmiu cudów antycznego świata, świątynia Artemidy. Tego samego dnia miał urodzić się Aleksander Wielki, który 20 lat później podbił Efez i zobowiązał się odbudować świątynię. Mieszkańcy Efezu nie chcieli jednak odbudować świątyni i w swojej słynnej odmowie mieli powiedzieć Aleksandrowi: „nie godzi się aby jeden bóg budował świątynię drugiemu”. W okresie Imperium Rzymskiego Efez stał się stolicą całej prowincji Azja Mniejsza.

Znaczenie Efezu dla chrześcijaństwa

Efez jest niezwykle ważnym miejscem dla chrześcijan. To tutaj powstała jedna z pierwszych wspólnot chrześcijańskich w Azji Mniejszej. Św. Paweł w czasie swoich podróży misyjnych trzykrotnie gościł i nauczał w Efezie, by później do mieszkańców gminy skierować swój list do Efezjan. Miasto związane jest też z postacią św. Jana Ewangelisty, który przybył tutaj wraz z matką Jezusa Maryją i spędził tutaj ostatnie lata życia, pisząc Ewangelię. W Efezie znajduje się niewielka kapliczka wybudowana na fundamentach domu, w którym miała mieszkać Maria. Zobaczyć tutaj można także ruiny Kościoła Marii Panny, który był pierwszym kościołem Jej imienia a w 431 r. odbywały się w nim obrady Soboru powszechnego. Z kolei w samej Apokalipsie miasto zostało wymienione jako jeden z Siedmiu Kościołów Apokalipsy.

Jaskinia Siedmiu Śpiących

Jedną z pamiątek z okresu chrześcijaństwa jest Jaskinia Siedmiu Śpiących. Według legendy siedmiu młodzieńców schroniło się w jaskini, uciekając przed prześladowaniami chrześcijan w okresie panowania cesarza Decjusza. W czasie, gdy młodzieńcy położyli się spać Rzymscy żołnierze mieli podstępnie zamknąć wejście do jaskini ciężkimi głazami. Młodzieńców obudziło trzęsienie ziemi, które zniszczyło kamienie i pozwoliło im wyjść na zewnątrz. Udali się oni do miasta, aby kupić chleb. Kiedy płacili zdziwiony sprzedawca popatrzył na ofiarowane przez nich monety z wizerunkiem cesarza Decjusza i powiedział, że wyszły one z obiegu 200 lat temu wraz z jego śmiercią. Jak się okazało tyle lat mieli spać w jaskini młodzieńcy a gdy się obudzili prześladowania dawno się zakończyły a chrześcijaństwo było w Efezie religią panującą.

Zabytki

Odeon– niewielki teatr, w którym odbywało się spotkania rady miasta.

Biblioteka Celsusa - powstał dla uczczenia pamięci Gajusza Juliusza Celsusa, jej zbiory biblioteczne miały liczyć około 12 tysięcy zwojów a w centralnej części znajdował się posąg Ateny. W niszach ściennych, na dwóch poziomach, umieszczono posągi. Dziś w fasadzie znajdują się alegorie kopii 4 cnót: Sofia (mądrość), Arete (Dzielność), Ennoia (Myśl) i Epistema (Wiedza).

Wielki Teatr mógł pomieścić 25 tysięcy widzów.

Droga Arkadiusza, która prowadzi od teatru w kierunku portu.

Monument Memmiusa, upamiętniający cesarza Sullę budowniczego akweduktu zaopatrującego Efez w wodę.

Świątynia Hadriana - budowana w porządku korynckim dla uczczenia cesarza Hadriana. Fryzy w przedsionku przedstawiają sceny mityczne, np. Legendę o założeniu Efezu.