Szefowie służb: to zmowa albo rosyjska operacja

W służbach specjalnych po katastrofie w Smoleńsku powinny powstać analizy, które ocenią dwie hipotezy. Pierwsza z nich to zmowa urzędników i firm w celu przechwycenia kontraktu na remont Tu-154. Druga: akcja rosyjskich służb specjalnych skutkująca zdobyciem dostępu do samolotu w czasie remontu.

Zdaniem autorów opinii, Jerzego Kicińskiego, pełniącego obowiązki szefa ABW w 2007 r., oraz Andrzeja Kowalskiego, byłego p.o. szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego, zawartej w raporcie zespołu Antoniego Macierewicza, Federalna Służba Wojskowo-Technicznej Współpracy (FSWTW), która odegrała główną rolę w kierowaniu procesem przetargu na remont tupolewa, stanowi firmę przykrycia dla rosyjskiego wywiadu. W związku z tym przedstawiciele FSWTW nawiązujący kontakt z polskimi instytucjami w kluczowych dla Polski sprawach powinni być objęci rozpoznaniem Służby Kontrwywiadu Wojskowego (SKW), a działalność FSWTW na świecie powinna być pod stałą uwagą SWW. Powinny być prowadzone działania operacyjne, które pozwolą na identyfikację osób zatrudnionych w FSWTW i podejrzewanych o pracę na rzecz wywiadu SWR/GRU.

Kiciński i Kowalski zauważają, że ze względu na obszar pracy i utrzymywane kontakty firmie Polit-Elektronik – jednemu ze zwycięzców przetargu na remont tupolewa – trzeba było nadać w SKW status firmy przykrycia dla działań wojskowego wywiadu Federacji Rosyjskiej (GRU). Kontrwywiad powinien dysponować szczegółowymi informacjami o kontaktach tej firmy wśród przedstawicieli polskiej administracji (głównie MON) oraz innych instytucji (w tym parlamentu) oraz dziennikarzy (szczególnie z pism branżowych opisujących siły powietrzne) – podkreślają autorzy opinii.

Także wprowadzenie w Federacji Rosyjskiej przepisów dekretu Prezydenta FR z 16 stycznia 2009 r. – które miało wpływ na rozstrzygnięcie przetargu – winno być poddane analizie pod kątem wpływu nowych rozporządzeń na kształt współpracy i dobór kooperantów dla strony rosyjskiej.

Dwie główne hipotezy

Byli szefowie służb punktują także inne zaniedbania polskich służb specjalnych. Piszą, że przetarg na remont Tu-154M należało objąć osłoną kontrwywiadowczą ze strony SKW i że powinna powstać dokumentacja dotycząca remontu od momentu podjęcia decyzji o rezygnacji z zakupu nowych samolotów dla VIP i po decyzji o remoncie w Rosji użytkowanych w tym czasie samolotów. Także wybór kontrahentów po stronie polskiej (Polit-Elektronik i MAW Telecom), ze względu na przedmiot zamówienia, powinien stać się przyczynkiem do gromadzeniem dokumentacji w SKW i podjęcia działań kontrolnych wobec tych firm w zakresie dotrzymania przez nie najwyższych standardów obsługi kontraktu remontowego.

W dokumentacji SKW winny być wyodrębnione dwa główne zasoby informacji: dotyczący zabezpieczenia remontu na terenie zakładów remontowych i kontroli jakości jego wykonania oraz zawierający wszelkie informacje dotyczące zagrożeń wywiadowczych i terrorystycznych, które mogły wiązać się z remontem samolotu.

Wreszcie – podkreślają Kiciński i Kowalski – należało zlecić analizy, które ocenią dwie hipotezy główne.

Pierwsza z nich mówi o tym, że nastąpiła zmowa urzędników i firm w celu przechwycenia kontraktu. Za wiarygodnością tej hipotezy przemawia jednoczesne działanie rosyjskich i polskich władz, np. przepisy dekretu Prezydenta Rosji z 16 stycznia 2009 r., które wykorzystano do sterowania przetargiem na remont polskich samolotów TU-154M, i wyeliminowanie przez stronę polską – prawdopodobnie pod wpływem Rosjan – ofert konkurencyjnych dla firmy promowanej przez stronę rosyjską.

Autorzy opinii nie wykluczają także innych możliwości, np. takiej, że określona grupa biznesowa, chcąc popełnić przestępstwo polegające na ustawieniu przetargu, budowała osłonę pozorującą działania wywiadu. Albo że rosyjski wywiad wojskowy realizował operację specjalną, w czasie której, dzięki maksymalizacji kwoty kontraktu, wybrane osoby (po stronie rosyjskiej i polskiej) uzyskały dodatkowe, nielegalne dochody.

Czego nie zrobiono

Główny błąd – lub celowe zaniechanie polskich władz – to według Jerzego Kicińskiego i Andrzeja Kowalskiego niepodjęcie decyzji o zakupie nowych samolotów ze strefy ekonomiczno-technologicznej będącej poza wyłącznym zasięgiem operacyjnym wrogich Polsce państw (głównie Rosji i Chin). Konsekwencją tego była konieczność remontu samolotów rządowych w Rosji, co w przypadku dwóch tupolewów skończyło się oddaniem ich w ręce rosyjskich służb specjalnych. Jak czytamy w raporcie zespołu parlamentarnego – w realiach rosyjskich nie miało znaczenia, czy remontu dokonywały firmy przykrycia rosyjskich służb specjalnych, współpracujące z tymi służbami, obsadzone funkcjonariuszami lub współpracownikami tych służb, czy też doraźnie zadaniowane i kontrolowane przez służby.

Polskie władze musiały zdawać sobie sprawę z tych realiów, nie zrobiono jednak nic, by zminimalizować zagrożenia ze strony Moskwy. Dopuszczono do wygrania przetargu przez firmy jednoznacznie powiązane z podmiotami rosyjskimi, nie kontrolowano operacyjnie przebiegu przetargu, nie zapewniono ciągłego nadzoru nad remontem.

Kiciński i Kowalski dochodzą do konkluzji, że polski przetarg na remont samolotów został ustawiony przez stronę rosyjską. Świadczy to o tragicznie wysokim stopniu zinfiltrowania polskich struktur wojskowych i bezpieczeństwa przez służby rosyjskie – piszą byli szefowie służb. I dodają, że nie będzie przesadą stwierdzenie, że część polskich decydentów mogła pełnić w sprawie remontu tupolewów rolę marionetek rosyjskich.

Grzegorz Wierzchołowski, Leszek Misiak