Nie wierzę w uczciwość "partyjną"

2007-03-26, 08:25:41

czyli pokłosie pewnej wymiany zdań z Futrzakiem.

Wszyscy chcielibyśmy, żeby urzędnicy byli uczciwi. Ale skąd się bierze uczciwość urzędników?

Z etosu. Przed wojną był bardzo silny etos urzędnika. Urzędnik państwowy to był ktoś. Zwyczajnie nie wypadało mu wchodzić w podejrzane związki i brać się za lewe interesy. Po wojnie próbowano zrobić to samo. Przez lata budowano niezależną służbę cywilną. Niestety Jarosław Kaczyński wszystko skreślił. Czy SC da się jeszcze odbudować - nie wiem.

Z przyzwoitości. Uczciwość urzędnika może wynikać z cech osobistych. Wśród urzędników jest wielu uczciwych ludzi. Jednak nie jest to kryterium, które możemy zastosować systemowo - bo kto i w jaki sposób miałby to oceniać? Możemy skreślać tych, którzy popełnili przestępstwo i zostali za nie skazani ale jak sprawdzić przymioty tych, którzy nie mieli okazji? Nie da się. Przyzwoitość jest dla urzędnika cechą porządaną lecz nieweryfikowalną.

Z nieuchronności i dotkliwości kary. Istnieje teoria, że obywatele będą uczciwi jeśli będą przekonani, że inna droga im się nie opłaci. Że cokolwiek ukradną, będą musieli zwrócić i ponieść karę. Jednak w systemie gdzie urzędników mianuje się z partyjnego klucza a ręcznie sterowana prokuratura rozgrywa polityczne gierki wiara w nieuchronność kary jest żadna. Szefowie partii zresztą pokazali, że dla politycznych celów można wchodzić w układy z przestępcami a sprawa Begerowej - że kruk swojemu oka nie wykole.

Z procedur. Można ustalać takie prawo i takie procedury, które minimalizują możliwość oszustwa. Jasne procedury przetargów i jawne kryteria oceny. Ale takie podejście nie ma w obecnej Polsce szans, bo kiedy decydują procedury, kim jest polityk? Nikim. A na bycie nikim Jarosław Kaczyński i przyjaciele nie mogą sobie pozwolić. Żałosna historia konkursu na łódzkiego kuratora pokazuje, co PiS myśli o procedurach i jaka "uczciwość" czeka nas w przyszłości.

Dlatego nie wierzę w poprawę standardów rządzenia podczas kadencji PiS. Przeszło jedna trzecia członków zapisała się do partii już po wygranych wyborach, oczywiście z powodów "ideowych". Sadowią się teraz na różnych "odzyskiwanych" w całej Polsce posadach i posadkach. Wielu z nich mieliśmy już okazję oglądać w innych barwach politycznych. Na publiczną ocenę ich działalności będziemy jednak musieli poczekać aż do zmiany układu sił w parlamencie.