Adam Michnik
Skażenie przemocą
(framgent wywiadu z działu "PYTAJĄC" najnowszego numeru K.eL.)
Określenie czegoś w historii obowiązkowym punktem odniesienia jest zawsze ryzykowne. Poza oczywiście takimi fenomenami, które rzeczywiście zmieniają świat w sensie fizycznym. W dwudziestym wieku mieliśmy tylko trzy wydarzenia, o których coś takiego można powiedzieć z przekonaniem: dwie wojny światowe i upadek komunizmu. Natomiast jeśli dobrze rozumiem intencje Wolina, chodzi mu raczej o to, że rok 1968 był wydarzeniem centralnym dla ukształtowania się pewnego pokolenia. W tej materii z pewnością ma rację. Nie ma natomiast racji, eliminując ze swojego myślenia Europę Środkowo-Wschodnią. [...] Według mnie rok 1968 ukształtowany został w zasadniczej mierze przez Praską Wiosnę. Sowiecka interwencja w Czechosłowacji stanowiła faktyczny koniec komunistycznych iluzji w całej tej części świata. W polskiej perspektywie oprócz tych wydarzeń tamten czas oznaczał jeszcze coś więcej. Oto na naszych oczach komunizm, 12 lat po Polskim Październiku i 23 lata po wojnie, sięgnął po retorykę semifaszystowską. Szok był tak wielki, że nawet Adam Schaff – człowiek, jak go określaliśmy wtedy, „z tamtej strony ulicy”, pisał o komunofaszyzmie.
[...] Data, o której mówimy, została zapamiętana zupełnie inaczej we Francji, Stanach Zjednoczonych, Niemczech. Inaczej także na przykład w Meksyku, gdzie stoi dziś wielki pomnik ofiar masakry, dokonanej właśnie w tamtym roku. Jeżeli popatrzy pani uważnie na polskie narracje o 1968 roku, zobaczy pani, że tam z kolei nie ma miejsca na Meksyk czy Berkeley. Że tylko bardzo rzadko jest miejsce na Włochy czy Paryż. My również jesteśmy absolutnie skoncentrowani na sobie.
* Adam Michnik, redaktor naczelny „Gazety Wyborczej”.
Pełen zapis wywiadu dostępny tutaj,
„Kultura Liberalna” nr 98 (48/2010) z 23 listopada 2010 r.
Inne tematy w dziale Polityka
