W życiu podobno możemy być pewni tylko dwóch rzeczy: podatków i śmierci. Nie dotyczy to natomiast wypłaty świadczenia emerytalnego. Jednak zdecydowana większość z nas odkłada planowanie swojego życia na emeryturze gdy jest już za późno, aby zmienić wysokość świadczenia. Gdy chodzi o przyszłość, zmysł planowania zawodzi i niestety korzyści dzisiejsze stają się ważniejsze od tych odłożonych w czasie. Dla zilustrowania podam przykład dziecka, które stoi przed wyborem, czy zjeść jednego pączka teraz, czy poczekać kilka godzin i zjeść trzy pączki. Większość dzieci wybiera pączka w chwili obecnej. Otrzymanie trzech pączków, których kosztem jest wstrzymanie się od konsumpcji przez kilka godzin, to korzyść oddalona w czasie. O ile dzieci uprawnione są do takiej beztroski i niekoniecznie racjonalnego myślenia, o tyle trudno wytłumaczyć osoby dorosłe funkcjonujące na rynku pracy. Dane na temat prowadzenia oszczędności, chociażby w ramach trzeciego filaru, pokazują, że Polacy nie myślą o tym, co będzie jutro.
Nie powinniśmy myśleć o emeryturze w perspektywie bogactwa, ale zabezpieczenia. Nie mamy podstaw, aby spodziewać się, że składki odprowadzane do ZUS i OFE zapewnią nam bezkres pieniędzy, wręcz przeciwnie, obliczenia wskazują, że stopa zastąpienia za 30 lat wyniesie około 30%. Oznacza to w najprostszych słowach, że wypłacane świadczenie emerytalnego będzie stanowiło około 30% ostatniej naszej wypłaty z pracy. Czyli osoba, która zarabia około 2000 złotych dostanie 600 złotych miesięcznego świadczenia. Jest to wysoce alarmujące, gdyż już przy dzisiejszych cenach życie za tak niską kwotę trudno nazwać godnym. Realistyczne oczekiwania w stosunku do emerytury potrzebne są dla zaplanowania swojego życia zawodowego. Czym wcześniej o tym pomyślimy, tym więcej możemy zrobić, aby zwiększyć standard życia po odejściu od pracy. Ryzyko związane z zaplanowaną emeryturą powinno dlatego być jak najniższe.
Przy różnych formach zwiększania przyszłej wypłaty możemy korzystać z dobrodziejstwa procentu składanego. Dlatego rozważniejszym elementem naszego „portfela” są instrumenty oparte na zagwarantowanej stopie zwrotu, aniżeli na funduszach inwestycyjnych i podobnych produktach. Ryzykownym jest traktować te środki jako pieniądze przeznaczone na inwestycje, bardziej rozważnym jest przyjęcie perspektywy zabezpieczenia. Oczywiście w innych sferach życia, w tym swojej działalności zawodowej lub gospodarczej, powinniśmy to ryzyko podejmować, a nawet nie możemy go uniknąć. Jeśli chodzi natomiast o emeryturę, to polecałbym ostrożność.
Do wyboru mamy wiele możliwości oszczędzania/inwestowania stworzonych z myślą o celu, jakim jest podwyższenie świadczenia emerytalnego. Do takich zaliczają się w szczególności objęte III filarem. Najpopularniejszym z tych rozwiązań jest IKE, najnowszym natomiast IKZE. Analizując liczbę otwartych rachunków w IKZE w 2012 r. czyli 504 tysiące, możemy stwierdzić, że Polacy mają świadomość, że muszą zacząć działać, aby się zabezpieczyć. Z drugiej strony, wpłacono środki tylko na 32,8 tysięcy z nich. Mamy więc świadomość, chcemy coś zrobić, ale brakuje nam konsekwencji, a części także możliwości.
Warto zaznaczyć, że zarówno liczba otwartych rachunków, jak i liczba kont na które dokonano wpłaty stanowią porażkę rządu. Według szacunku rządu w 2012 roku, miało zostać otworzonych 1,6 miliona takich kont!
Trzeba myśleć o swojej przyszłości, tak jak trzeba myśleć o funkcjonowaniu całego systemu emerytalnego. Sprawa dotyczy każdego, bo zarówno pokolenia odchodzącego na emeryturę, jak i tych którzy wchodzą na rynek pracy lub na nim już funkcjonują. Podniesienie wieku emerytalnego byłoby i tak konieczne, lecz przy brakach systemowych zmian wydłużyło tylko czas „umierania” tego systemu. Trzeba zmiany w podejściu do własnych środków, trzeba nam nauczyć się czekać na „trzy pączki”, tak jak trzeba pogłębiać dyskusję na temat zmian systemu emerytalnego.
