Już drugi tydzień trwają poszukiwania faszystów w Polsce. Poszukują politycy, żurnaliści, internauci, oraz "światowej sławy historyk" Jan Tomasz Gross. Akomodując się do tych zachowań, postanowiłam poszukać odpowiedzi na pytanie sformułowane w tytule niniejszej notki. Oto rezultaty moich poszukiwań (wstępnych, rezultaty bardziej szczegółowych opublikuję w terminie późniejszym).
Powiedzże mnie: żadnego ty Postępu nie uznajesz? Mamy w miejscu dreptać? A jakże ty chcesz żeby co Nowego było, gdy Stare wyznajesz? Wiecznież tedy Pan Ojciec syna młodego pod batogiem swoim ojcowskim mieć będzie, wiecznież ten młody za Panem Ojcem ma klepać pacierze? Dać trochę luzu młodemu, wypuścić go na swobodę, niech pobryka! [….] Do diabła z Ojcem i i Ojczyzną! Syn, syn, to mi dopiero, to rozumiem! A po co tobie Ojczyzna? Nie lepsza Synczyzna? Synczyzną ty Ojczyznę zastąp, a zobaczysz!
(Trans-Atlantyk, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1998, s. 60-61)
[…] Dlatego jest ważne, bardzo nawet ważne, abyśmy nie zrywali w sobie nigdy z okresem wieku ludzkiego, w którym piękno staje się dostępne – to młodość. Jakakolwiek piękność, uzyskana w starszym wieku , będzie zawsze pięknością niepełną, skażoną brakiem młodości. Oto czemu piękność młoda jest pięknością nagą, jedyną, która nie potrzebuje się wstydzić.[…]
(Dziennik 1961-1965, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1998, s. 122)
O, zbawienie!
Witaj nagości wiecznie młoda!
O witaj zwykła, witaj nieśmiertelna.
Nagości wiecznie młoda, witaj
(finał III aktu Operetki)
W cytowanych fragmentach utworów Gombrowicza wyraźnie widoczny jest kult witalności, młodości, dynamiki i siły, oraz związany z tym prymat estetyki na etyką, czyli to co określa się terminem „styl faszystowski”. Wyraźnie pobrzmiewa w nich:
Giovinezza, Giovinezza,
primavera di bellezza,
nella vita e nell‘asprezza,
il tuo canto squilla e va.*
Już na podstawie tych trzech cytatów można powiedzieć śmiało: Gombrowicz to pisarz faszystowski. Jak „archetypiczny faszysta” Robert Brasillach, dla którego faszyzm był stanem ducha, natchnieniem pozwalającym stwarzać nowy świat.
Ewentualnych oponentów informuję, ze stosowana przeze mnie metoda poszukiwań jest tożsama z metodą, która pozwoliła stygmatyzować epitetem „faszyści” uczestników Marszu Niepodległości.
_____
*Refren hymnu włoskiej partii faszystowskiej (Partito Nazionale Fascista). W tłumaczeniu na język polski: Młodość, młodość, wiosna piękności, twoja pieśń rozbrzmiewa i maszeruje.
Inne tematy w dziale Społeczeństwo
