Przykładem współdziałania sieci jest mikoryza, czyli powszechnie występującego zjawiska polegającego na współżyciu korzeni lub nasion roślin naczyniowych z grzybami. To współdziałanie rozpoczęło się w ordowiku, czyli w okresie od ok. 485 mln lat temu do ok. 443 mld lat temu.
Godne ubolewania jest, że ewolucja nie spowodowała, że gatunek homo sapiens nie został takich zmian genetycznych, któreby uzależniły jego istnienie w większym niż ma to miejsce stopniu od współdziałania z innych osobami tego gatunku. Pono jest obecnie tak, że zbiorowości są tym skłonniejsze do współdziałania z innymi osobami, im występuje w nich większe zróżnicowanie genetyczne. Polacy są stosunkowo jednorodni genetycznie. Jeszcze stosunkowo niedawno cywilizacja zachodnioeuropejska stawiała na podporządkowywanie sobie „podrzędnych”, „mniej rozwiniętych genetycznie i kulturowo ras”. Dziś czymś zgoła nieracjonalnym jest lansowanie i wdrażanie do praktyki tez o wyższości jednych nad drugimi.
Kilka dni temu przejeżdżałem obok bogatego w artefakty skansenu. Naprawdę wspaniały skansen obrazujący dokonania Polaków w przeszłości. Dziś rozglądam się by dostrzec owoce innowacyjności w życiu indywidualnym i zbiorowym Polaków. Jakoś nie widzę... Uważam, że jedną z cech zachodniej cywilizacji jest innowacyjność, której jakoś w Polsce jakby mało... Zbyt mało... Może jest tak, że bez współdziałania nie można przejść od cywilizacji stawiającej bardziej na tradycję do cywilizacji zachodniej charakteryzującej się m.in. nastawieniem na innowacyjność. A może zbiorowości zapatrzone w przeszłość i kultywujące niszczącą zbiorowość rywalizację nie mają przyszłości? Czy reforma p.Czarnka wychodzi naprzeciw konieczności dokonania takich zmian w edukacji, które by wyposażyły dzieci i młodzież w kompetencje i wolę współdziałania dla dobra wspólnego, a nie tylko, czy nie głównie partyjnego?
