Sproszkowana suszona papryka to przyprawa nierozłącznie związana z kuchnią węgierską i jedna z najczęściej kupowanych przez zagranicznych turystów pamiątek z Węgier. W jaki sposób dotarło na Węgry pochodzące z Ameryki Środkowej warzywo, z którego przyprawa ta jest wyrabiana?
Papryka dotarła do Europy dwiema drogami. Pierwsza z nich wiodła przez Atlantyk, a tym, który jako pierwszy przywiózł jej sadzonki z Nowego Świata na Stary Kontynent miał być Krzysztof Kolumb. W Hiszpanii, pod której banderą pływał słynny żeglarz, papryka dość szybko zdobyła popularność jako roślina ozdobna. Z Półwyspu Iberyjskiego trafiła natomiast do Włoch, Anglii i Francji. Prawdopodobnie to ogrodnicy z tego ostatniego kraju sprowadzili paprykę na Węgry w II połowie XVI wieku. Początkowo, tak jak w krajach Europy Zachodniej, na Węgrzech, rozdartych wówczas przez Turcję i Habsburgów, była ona uprawiana jako roślina ozdobna.
Mniej więcej w tym samym okresie sadzonki i owoce papryki zaczęły docierać na Węgry za pośrednictwem Turków, którzy z warzywem tym zapoznali się na Bliskim Wschodzie (tam zaś papryka trafiła najprawdopodobniej z plantacji założonych w Indiach przez Portugalczyków). Początkowo paprykę uprawiano w rejonie miast Segedyn (Szeged) i Kalocsa, który po dziś dzień stanowi największe zagłębie uprawy tego warzywa w kraju, następnie zaś papryka rozprzestrzeniła się na cały niemal obszar Wielkiej Niziny Węgierskiej. O ile dla szlachty i arystokracji pozostawała rośliną ozdobną, o tyle, na przestrzeni siedemnastego stulecia, zaczęła powoli zdobywać sobie miejsce w jadłospisie chłopstwa. Początkowo włościanie używali papryki głównie jako środka przeciwko tyfusowi, co odbicie swe znalazło w dziele Józsefa Csapó „Új füves és virágos magyar kert” („Nowy ogród węgierski ziół i kwiatów wszelakich” – tłum. własne), gdzie autor napisał, że spożywanie papryki „polepsza krew”. Później zaś chłopi zaczęli z niej wytwarzać proszek, który służył jako przyprawa, zastępując pieprz, który w tamtych czasach był drogi i dostępny jedynie dla zamożnych. Warto przy tym dodać, że lecznicze właściwości papryki potwierdził w latach 30. XX wieku wybitny węgierski chemik, Albert Szent-Györgyi, który dzięki badaniom nad tym warzywem odkrył witaminę C i określił przeciwszkorbutowe działanie tej substancji. Dzięki tym odkryciom Szent-Györgyi uzyskał w 1937 roku Nagrodę Nobla z dziedziny chemii.
Z upływem czasu sproszkowana czerwona papryka zaczęła wkraczać również do kuchni mieszczańskiej i szlacheckiej, a na dobre zadomowiła się w niej w okresie wojen napoleońskich, gdy z powodu blokady kontynentalnej nałożonej na całą niemal Europę przez Napoleona import przypraw korzennych z Lewantu podupadł. Wówczas to papryka zajęła w kuchni węgierskiej miejsce pieprzu, z którym zresztą była kojarzona już od XVI wieku, kiedy nazwano ją „tureckim pieprzem”. Podjęte w tych właśnie czasach przez węgierskich ogrodników i rolników działania, kontynuowane przez następne ich pokolenia, sprawiły, że wyhodowano na Węgrzech kilka odmian papryki, z których przygotowuje się zarówno słodką, jak i ostrą odmianę przyprawy.
W II połowie XIX i w I połowie XX wieku, epoce, gdy m.in. za sprawą takich kuchmistrzów jak Károly Gundel, zaczął powstawać kanon współczesnej kuchni węgierskiej, a książki kucharskie coraz częściej trafiały do węgierskich domów, pozycja sproszkowanej papryki w węgierskiej tradycji kulinarnej była już ugruntowana. Jest to nieodłączny składnik sztandarowych węgierskich dań, takich jak zupa rybna halászlé czy przeróżne odmiany pörköltów, tokaniów, paprykarzy czy gulaszów. Przyprawa ta po dziś dzień stanowi o niepowtarzalnym charakterze węgierskiej sztuki kulinarnej, a, jak wspomniano na wstępie, zawierający ją woreczek to jedna z najpopularniejszych pamiątek, jakie do swoich krajów zabierają odwiedzający Węgry turyści.
michal
Źródła: budapestsun.hu / luksusy.pl / książka Tadeusza Olszańskiego „Nobel dla papryki”
Wyszehrad.com jest portalem poświęconym Czechom, Słowacji i Węgrom, trzem krajom, które razem z Polską wchodzą w skład Grupy Wyszehradzkiej. Mimo ich geograficznej i kulturowej bliskości, wydaje się, że są to państwa ciągle stosunkowo mało w Polsce znane. Dlatego są to również kraje, które mogą zadziwiać i fascynować swoją historią, kulturą oraz egzotyką. Na portalu będą gromadzone informacje dotyczące historii, kultury, polityki i innych dziedzin życia polskich partnerów Czworokąta Wyszehradzkiego. Znajdą się tu także doniesienia o bieżących wydarzeniach zza południowej granicy Polski.
Nowości od blogera
Inne tematy w dziale Rozmaitości
