Tegoroczne hasło wydarzenia, podobnie jak rok i dwa lata temu, to „Close the care gap” i nawiązuje do konieczności przezwyciężenia nierówności w opiece onkologicznej.
Według najnowszych szacunków Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (ang. International Agency for Research on Cancer – IARC) w 2022 roku na świecie wystąpiło 20 milionów nowych przypadków zachorowań na nowotwory złośliwe oraz 9,7 miliona zgonów nowotworowych. Najczęściej występującym nowotworem złośliwym na świecie był rak płuc – w 2022 r. wystąpiło 2,5 miliona nowych przypadków, co stanowiło 12,4 proc. ogólnej liczby nowych zachorowań na wszystkie nowotwory. Rak piersi był drugim najczęściej występującym nowotworem złośliwym (2,3 miliona przypadków i stanowił 11,6 proc. ogółu zachorowań), następnie rak jelita grubego (1,9 miliona przypadków, 9,6 proc;), rak gruczołu krokowego (1,5 miliona przypadków, 7,3 proc.) oraz rak żołądka (970 000 przypadków, 4,9 proc.).
Będzie masowy wzrost zachorowań na nowotwory
IARC szacuje, że w 2050 roku, na świecie wystąpi ponad 35 mln nowych zachorowań na nowotwory złośliwe, co stanowi wzrost o 77 proc. w porównaniu do szacowanych 20 mln przypadków w 2022 roku. Szybko rosnące globalne obciążenie chorobami nowotworowymi jest związane zarówno ze starzeniem się populacji, jak również ze zmianami w ekspozycji na czynniki ryzyka. Tytoń, alkohol i otyłość są kluczowymi czynnikami przyczyniającymi się do wzrostu zachorowalności na nowotwory złośliwe.
Ogólna umieralność z powodu chorób nowotworowych w Polsce jest o 15 proc. wyższa od średniej UE i zmniejsza się wolniej niż średnia UE. Główną przyczyną zgonów spowodowanych chorobami nowotworowymi nadal jest rak płuc, a na drugim miejscu rak jelita grubego - wynika z kolei z raportu "Krajowe profile dotyczące nowotworów 2023” OECD i Komisji Europejskiej.
Także czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na raka są w Polsce na wyższym poziomie niż w innych państwach UE – szczególnie zanieczyszczenie powietrza, nadwaga i otyłość oraz spożycie alkoholu.
Jak prewencyjnie ustrzegać się nowotworów?
Badania naukowe pokazują, że nawet ponad 90 proc. przypadków chorób nowotworowych zależy od czynników zewnętrznych. Na stronie Europejskiego Kodeksu Walki z Rakiem – www.12sposobownazdrowie.pl - można znaleźć konkretne zalecenia, co robić, by uniknąć choroby w przyszłości. Zalecane jest m.in., by rzucić palenie, zadbać o zdrową dietę i zadbać o odpowiednią aktywność fizyczną.
Eksperci zalecają też wykonywanie bezpłatnych badań przesiewowych. Kobiety w wieku 45-74 lata mogą wykonać mammografię (co 2 lata, jeśli lekarz nie zaleci inaczej), kobiety w wieku 25-64 lata – cytologię (co 3 lata, jeśli lekarz nie zaleci inaczej), kobiety i mężczyźni w wieku 50 – 65 lat lub 40 – 49 lat kolonoskopię- młodszy przedział wiekowy, jeśli krewny pierwszego stopnia miał diagnozę nowotworu jelita grubego (wykonywana nawet co 10 lat, jeśli lekarz nie zaleci inaczej).
Święto ustanowiono na Światowym Szczycie Walki z Rakiem zorganizowanym pod patronatem prezydenta Francji i dyrektora generalnego UNESCO w lutym 2000 roku w Paryżu. Przyjęto wtedy Kartę Paryską i kraje świata ją podpisały, zobowiązały się do stworzenia programów zapobiegających i metod leczenia chorób nowotworowych. Od 2005 roku Dzień Walki z Rakiem jest organizowany pod egidą Międzynarodowej Unii do Walki z Rakiem UICC, organizacji pozarządowej z siedzibą w Genewie.
Fot. zdj. ilustracyjne/Pixabay
Tomasz Wypych
