Wśród starych szpargałów wyszperałem rzecz ciekawą - uratowany onegdaj przed wyrzuceniem na makulaturę „Monitor Klasowy”, będący ręcznie robioną gazetką przez uczniów gimnazjum państwowego w Chełmie w latach 1922-1925. Rzecz niezwykłej urody ze względu na dowcipną formę, literackie zacięcie artystyczne i swadę autorów. To niezwykły dokument czasów dawno przebrzmiałych, pokazujący życie szkoły oczami przedwojennych gimnazjalistów w sposób jakiego dzisiaj nie uświadczymy. Humor, wnikliwa obserwacja, uczniowskie złośliwości i ciekawość świata. Szkolny zaczarowany świat opisany stalówką w kolorach czarnego i niebieskiego atramentu, gdzieniegdzie kopiowym ołówkiem, a wszystko upstrzone przmiłymi kleksami. Klasa jak klasa, oddajmy głos redaktorowi naczelnemu o pseudonimie „Żółty”:
Mamy w naszej klasie sfer różnych zebranie,
Każdy żyje sobą, ma odmienne zdanie.
A więc mamy w klasie wolnomyślicieli,
Oraz bogów Greckich i Rzymskich czcicieli.
Mamy też „osoby” o różnych poglądach,
O ostrych językach i dziwacznych sądach.
Mamy zwolenników Kalwina i Husa,
Czcicieli Wenery i ojca Bachusa.
Mamy zawodowych lotników, sierżantów,
Ojców kapucynów, leśników i frantów.
Mamy monarchistów i republikany,
Którzy ciągle krzyczą: „Wiwat wszystkie stany”.
Mamy tych co milczą, i tych co gadają,
Ale ci ostatni też „michałka” mają.
O tych filozofach pisałem Wam wiele,
Ale jednym ciągiem ze cztery niedziele.
Może jeszcze kiedy o nich się rozgadam,
Na dzisiaj już dosyć; więc pióro odkładam.
A jak wyglądały lekcje? Proszę bardzo. Oto „Lekcja polskiego w kl. VI B”:
Początek lekcji dzwonek ogłasza,
Ławki zajmuje wnet klasa nasza
I by czas zabić mały i duży
Walą się po łbach, aż z nich się kurzy.
Pani Zaleska wchodzi do klasy,
Z ławek powstają sztubackie masy.
„Drzesz się Bochyński jakbyś był żakiem”,
Ucichło w klasie jakby zasiał makiem –
Lekcja polskiego już się wyłania,
Pani Zaleska daje pytania:
„Kto pisał księgi w polskiej krainie
Gdzie i dlaczego na pergaminie?
Jakie są polskie, łacińskie, które,
Dlaczego były oprawne w skórę,
Dlaczego książka klamerki miała,
Dlaczego dużo tak kosztowała?
Dlaczego druku wtedy nie było?
Komu pierwszemu się o tem śniło?”
Takie pytania klasie zadaje,
I tem podobne przeróżne baje.
Klasa się nudzi, z nudów omdlewa,
A „Rozłup” całą paszczęką ziewa.
Nawet głowiznę pochylił Bronek
Na szczęście zabrzmiał za drzwiami dzwonek,
Który zakończył lekcję polskiego
I zbudził śpiących ze snu błogiego.
A że obserwacje miały charakter różny, bo klasa była koedukacyjna, to i takie, jakże urocze, kwiatki w „Monitorze Klasowym” się ukazywały:
Gdzie jest chłopiec tam panienka,
Gdzie krawacik – tam sukienka.
Gdzie bluzeczka – tam są piersi,
A gdzie piersi – tam my pierwsi.
Krótka suknia – zgrabna nóżka,
Gdzie sztubacka – żar serduszka,
Gdzie studentka – tętni życie,
Gdzie zaś miłość – serca bicie (…)
A poniżej fragment „Przygód Rozłupka”, klasowego enfant terrible, częstego bohatera "Monitora":
Popatrz jaka jest tu mina
Podczas lekcji „Rozłupkina”
Rozłup nie jest bity w ciemie,
Na łacinie ciągle drzemie.
Na religji zaś, bez liku
W stronę księdza słowa miota
Że w kościołach tyle złota!!
Za kielichy z skarbców, wrota,
Może być powietrzna flota!
Prefekt wrzeszczy „bolszewiku”!!
Do butelek niema wstrętu,
Co to? Butla… atramentu?!
Rozłup wnet ją odkorkował,
Całą ścianę pomalował
W klasie załatwia bez wrzawy
Honorowe różne sprawy (…)
I na koniec przemiłe „Klasy szóstej małe dzidzi!”:
Klasy szóstej małe dzidzi,
Stale się wszystkiego wstydzi,
Stale na dół spuszcza oczy,
Lub je kryje w pukiel warkoczy
Klasy szóstej dzidzi mała,
Zawsze czegoś jest nieśmiała,
Chociaż w uśmiech stroi buzię,
W czas swobodny, na pauzie.
Niewiem czego małe dzidzi
Stale się wszystkiego wstydzi.
Czy dlatego że „dryblasy”
Tworzą serce szóstej klasy?
Czy dlatego że Pietrucha
Rżnie morały jej do ucha
Nie wiem czego wciąż się wstydzi
Klasy szóstej małe dzidzi.
Bardzo ciekawi mnie jak potoczyły się losy chełmskich gimnazajalistów, czy udało im się przetrwać kataklizmy dziejowe i jak odnaleźli się w latach siermiężnej komuny. Może któryś z Internautów podpowie…
skany "Monitora" do obejrzenia na www.eckardt.pl
Inne tematy w dziale Polityka
