Dział: Technologie.Temat: Nauka
Nauka jest fenomenem multi-dyscyplinarnym.Dlatego, już w drugiej połowie ubiegłego wieku, próbowano integrować dyscypliny naukowe i rozpoczęto poszukiwanie jednej, zunifikowanwej i ostatecznej Teorii Wszystkiego.( TheTheory of Everything- TOE).
Nowy XXI wiek, przyniósł rozczarowanie w tej dziedzinie.Integracja przybrała postać jałowego redukcjonizmu , w czym prym wiedli fizycy twierdząc nawet ,że jedyną prawdziwą nauką przyrodniczą jest właśnie fizyka,a inne staną się naukami dopiero wtedy, gdy przyjmą, język,metody i teorie fizyki.
Żywot TOE w metodologii nauk przyrodniczych był bardzo krótki.Natomiast w fizyce utrzymały się projekty TOE ( a jakby inaczej? to bardzo pyszałkowata nauka),ale autorzy zignorowali zjawisko życia (w tym świadomości) i powstały tak namiętne spory,że autorzy schowali projekty na"lepsze czasy" i TOE dzisiaj jest przedmiotem żartów i drwin nawet w fizyce !
Jednak niezły ( i bardzo płodny) fizyk-teoretyk John D.Barrow z Uniwersytetu Cambridge ,wydał w roku 2007 gruby tom [1] poświęcony przeglądowi rozmaitych TOE opatrując go podtytułem :" The Quest for Ultimate Explanation" , czyli swoistym wyznaniem wiary w moc rozumu ludzkiego.
Jakiś czas temu pożyczyłem z biblioteki instytutu książkę, nie nową, bo z roku 2017-go [2],której autor nie bedąc specjalistą w dziedzinie przyrodoznawstwa,a raczej amator-historyk kultury i nauk, jakby znalazł rozwiązanie patowej sytuacji ukrytej pod terminami : "multi-dyscyplinarność",integracja nauk,redukcjonizm,ostateczna teoria, itd.
Jest nim termin i pojęcie występujące w tytule książki: "Convergence." Watson elegancko i barwnie,za pomocą licznych przykładów z historii nauk przyrodniczych ,buduje definicję tego pojęcia:
konwergencja to proces zbliżania się i wzajemnego upodabniania się, różnych zjawisk przyrody i ich teorii ,które początkowo były - według naszej wiedzy - niepodobne i nie mające nic wspólnego.
Watson wskazuje czytelnikowi instrumenty,które sprzyjają i budują konwergencję,likwidując jednocześnie okopy,przepaści, lub redukcjonizm między mnożącymi się dyscyplinami.
Są nimi uniwersalne zasady: względności, niezmienniczości, nieoznaczoności, symetrii i jej łamania, zachowania wielkości, emergencji,róznorodnosci,strukturyzacji,ekstremalnego działania, oraz wielkie teorie kosmologiczne, biologiczne, chemiczne, socjologiczne,ekonoiczne,itp.
Podoba mi się jego analiza historii pojawienia się i ugruntowania w całości wiedzy ludzkiej - zasady zachowania energii.Stało się to najpóźniej w ekonomii (sic !).
Możliwe, że konwergencja będzie sercem nauki o przyrodzie,a szowinizm,redukcjonizm i totalitaryzm dyscyplin, przejdą do niechlubnego okresu w historii poznania naukowego.
Literatura
[1]J.D.Barrow,New Theories of Everything,Oxford University Press,2007 (polskie wydanie : Copernicus Center Presss,Kraków,2018)
[2] Peter Watson , Convergence,Idea at the Heart of Science,2017
