HALLIBURTON – NAJWIĘKSZY KONKURENT GAZPROMU

 W ciągu ostatnich dziewięćdziesięciu lat Halliburton odegrał znaczącą rolę w rozwoju źródeł energii na świecie, m.in. współdecydował o odkryciu nowych źródeł, jak gaz niekonwencjonalny. Stworzył też własną globalną sieć specjalistów dysponujących gotową technologią do jego wydobycia. Politolodzy z amerykańskich think-tanków uważają, że Halliburton jest największym, choć cichym, przeciwnikiem Gazpromu.

Założona w 1919 r. spółka Halliburton jest drugim co do wielkości na świecie koncernem dostarczającym produkty i realizującym usługi dla przemysłu węglowodorów energetycznych – eksploatacji złóż ropy naftowej i gazu. Halliburton może być partnerem firmy wydobywczej przez cały czas „życia złoża”, tj. od jego wyszukania, lokalizacji i testowania węglowodorów w złożu, poprzez zbadanie danych geologicznych, wykonanie odwiertów próbnych i ocenę złoża – aż do konstrukcji i budowy szybów. A potem jest w stanie zapewnić niezmiernie ważną w tym biznesie optymalizację wydobycia przez cały czas eksploatacji.

Skromny początek w miasteczku Duncan

W porównaniu z innymi potentatami branży historia spółki jest krótka, ale fascynuje wyjątkowo dynamicznym rozwojem, wynalazkami i wprowadzaniem licznych innowacji technicznych i technologicznych.

Jej założycielem był Erle P. Halliburton, który rozpoczął działalność w Duncan w stanie Oklahoma jako wykonawca robót dla prac wiertniczych i wydobywczych ropy naftowej w Stanach Zjednoczonych. Wtedy był jednym z wielu drobnych przedsiębiorców. W początku lat 30. ubiegłego wieku jego spółka założyła pierwsze laboratoria testujące mieszanki cementu dla potrzeb przemysłu naftowego i wydobywczego. Zatrudnieni w Halliburton konstruktorzy opracowali pierwsze na świecie mechaniczne betoniarki i mieszalnie cementu, dotychczas tego rodzaju czynności były wykonywane ręcznie. Firma rozpoczęła też oferowanie usług wiertniczych w szczególnie trudnych warunkach geologicznych (skalne formacje wapieni), pierwsza na świecie wykonywała prace budowlane przy platformach wydobywczych z dna morskiego. Były to – również pierwsze na świecie – platformy w Zatoce Meksykańskiej (tzw. Pole Creol).

Z Oklahomy w wielki świat

Nieco wcześniej Halliburton stał się firmą znaną także poza Stanami Zjednoczonymi. W 1926 r. sprzedano pięć wielkich zestawów do cementowania odwiertów wydobywczych dla brytyjskiej spółki naftowej w Birmie. To był początek obecności na półkuli wschodniej. W tym samym czasie bracia Erla Halliburtona otworzyli oddziały firmy w stanie Alberta w Kanadzie. W Ameryce Południowej spółka Halliburton pojawiła się dość wcześnie – w 1940 r. rozpoczęła działalność w Wenezueli. Trochę później, bo w rok po zakończeniu II wojny światowej, w tej części świata Halliburton, wykorzystując opracowane przez jej specjalistów innowacyjne technologie, rozpoczęła prawdziwą ofensywę biznesową. Dynamicznie rozwijający się przemysł naftowy w Kolumbii, Ekwadorze i Peru potrzebował materiałów, urządzeń i usług wydobywczych. Podobnie było na wschodniej półkuli, na Bliskim Wschodzie – Halliburton rozpoczęła współpracę z Arabsko-Amerykańską Spółką Naftową, poprzedniczką AramCo w Arabii Saudyjskiej.

Została też wpuszczona do Chin, gdzie dostarczyła urządzeń i ukończyła budowę pierwszych w tym kraju morskich platform wydobywczych. Dwa lata później Halliburton był pierwszą firmą ze Stanów Zjednoczonych, która rozpoczęła usługi wiertnicze i budowlano-montażowe na polach naftowych Chin kontynentalnych.

Przybyła też nowa, coraz ważniejsza oferta – usługi i urządzenia do wydobywania gazu ziemnego. Koncern stał się przedmiotem wielu kontrowersji, zwłaszcza w związku z wojną w Iraku w 2003 r. Środowiska związane z lewackimi ruchami ekologicznymi i pośrednio z Demokratami zarzucały, że był preferencyjnie traktowany przy kontraktach rządowych związanych z wojną w Kuwejcie, na Bałkanach i w Iraku. Dochodzenia w tej sprawie prowadzone były przez amerykański Departament Sprawiedliwości, Federalne Biuro Śledcze (FBI) oraz Departament Obrony. Zarzuty okazały się mocno przesadzone, niektóre zupełnie bezzasadne. Jednak spółka zależna KBG jako „kłopotliwa” w kwietniu 2007 r. została wyłączona prawnie z macierzystego koncernu. Jej akcje na nowojorskiej giełdzie osiągnęły wysokie ceny, sprzedany pakiet obejmował ponad 20 proc. akcji.

Halliburton jest jedyną wielką korporacją, którą Osama bin Laden w swoich słynnych nagraniach z kwietnia 2004 r. wymienił wśród wielkich koncernów-winowajców wojny w Afganistanie. Halliburton zasługuje według Osamy na największe kary. Koncern jest atakowany przez różne ruchy lewackie. Także w Polsce, m.in. przez organizację „Inicjatywa Stop Wojnie”. „Udział korporacji w wojnie irackiej jest kontrowersyjny, a powiązania firmy z Pentagonem wyjątkowo niepokojące” – powiedział działacz tej organizacji, dr Tomasz Argasiński na stronach internetowych krakowskiego „Echa Miasta”.

Biznes, Orient i podatki

W ostatnich latach Halliburton, prowadząc liczne interesy zarówno na półkuli wschodniej, jak i zachodniej, podzielił swoją ofertę na dwie dziedziny. Jedna to kompletne wyposażenie, a także produkcja materiałów i urządzeń. Druga – wiercenia poszukiwawcze i wydobywcze oraz oceny. W tej drugiej dziedzinie Halliburton zajmuje niekwestionowane pierwsze miejsce na świecie. W 2009 r. wartość produkcji w pierwszej dziedzinie wyniosła ponad 9,6 mld dol., w drugiej ponad 8,66 mld dol.

Dwa lata temu pojawiła się koncepcja, aby siedzibę Halliburton przenieść do Zjednoczonych Emiratów Arabskich, a dokładnie do Dubaju. Zarząd koncernu uzasadniał, że bardzo mu to ułatwi rozwój interesów na półkuli wschodniej. W 2008 r. ten region świata rzeczywiście był dla koncernu wyjątkowo ważny, zapewniał 38 proc. z ponad 13 mld dol. przychodów. W Waszyngtonie znów zawrzało z powodu Halliburton. Demokraci uciekali się do demagogicznej argumentacji, ówczesna senator z Nowego Jorku, obecna sekretarz stanu Hillary Clinton pytała, czy Halliburton po prostu ucieka, bo nie chce płacić podatków w swoim kraju. Oburzony zarząd koncernu gwarantował, że nadal pozostanie zarejestrowany w USA, uczciwie będzie płacić podatki i wszelkie daniny. Konflikt skończył się kompromisem – od 2007 r. Halliburton ma dwie oficjalne siedziby. W Houston i w Dubaju. Zarejestrowany jest nadal w Stanach i tam płaci amerykańskiemu fiskusowi, natomiast prezes zarządu koncernu i jego dyrektor generalny urzęduje na stałe w Dubaju.

Także w Polsce

W małej miejscowości Zwola koło Kozienic na poszukiwawczej wiertni Markowola obok ludzi w niebieskich kombinezonach – polskich wiertników z firmy „Nafta-Piła” pracują inni, w czerwonych, z wielkimi literami Halliburton. To specjaliści z USA, Anglii, Niemiec i Szwecji. Z polskimi kolegami rozmawiają po angielsku. Halliburton jest jedną z zaledwie czterech czy pięciu firm na świecie, które dysponują własną technologią i własnymi urządzeniami do poszukiwań i eksploatacji gazu niekonwencjonalnego. W tym gazu z łupków bitumicznych. Ma podpisaną umowę z polskim koncernem PGNiG na przeprowadzenie skomplikowanego szczelinowania hydraulicznego i przetestowania złoża gazu niekonwencjonalnego w Markowoli. W Polsce Halliburton pojawiła się w lipcu 2009 r., w kiedy została zarejestrowana zgodnie z polskim prawem firma Halliburton Company Germany Oddział w Polsce z siedzibą w Krakowie. Ta spółka nie nabyła koncesji na poszukiwania, jest wykonawcą dla posiadających takie koncesje. Podatki płaci w Polsce. Jej eksperci – jak nam powiedział Reinhard Pongratz, odpowiedzialny za poszukiwanie złóż niekonwencjonalnych w Halliburton – są niemal pewni, że złoża tego gazu w Polsce są bogate i nadają się do eksploatacji. Dla ekip poszukiwaczy, dla unikalnych urządzeń, materiałów i technologii amerykańskiego koncernu to już atrakcyjny rynek. A w niedalekiej przyszłości ta atrakcyjność jeszcze wzrośnie, bo ruszy wydobycie.

Inwestorów, którzy będą potrzebować współpracy z Halliburton, nie brakuje. Ten koncern odegrał znaczącą rolę w rozwoju źródeł energii na świecie w ciągu ostatnich dziewięćdziesięciu lat. I współdecydował o odkryciu nowych źródeł, jak gaz niekonwencjonalny, stworzył własną globalną sieć specjalistów dysponujących gotową technologią do jego eksploatacji. Politolodzy z amerykańskich think-tanków uważają, że Halliburton jest największym, choć cichym, przeciwnikiem Gazpromu.

Teresa Wójcik

Halliburton, SA, siedziba: Houston, Teksas, USA i Dubaj ZEA. Prezes i dyrektor generalny: David J. Lesar. Dochód – 18,279 mld dol. Zysk bieżący – 4,01 mld dol. Zysk netto – 2,224 mld dol. Aktywa łącznie – 14,385 mld dol. (dane na 2008 r.). Zatrudnienie w 2009 r. – 55 tys. pracowników.