W dyskusjach na temat relacji polsko-żydowskich w czasie II wojny światowej często pojawia się argumentum ad stalinum: Żydzi przecież współpracowali z komunistami na terenach okupowanych przez ZSRR (jak to się ma do polowań na Żydów w Polsce centralnej już się nie tłumaczy). Przypomnijmy więc – bo jest to historia stosunkowo mało znana – że Żydzi byli również w znacznej liczbie ofiarami systemu komunistycznego. Jednym z elementów prześladowania polskiego społeczeństwa przez władze sowieckie były masowe deportacje w głąb Związku Radzieckiego. Martylogiczna wersja polskiej historia te depotracje przedstawia, jakby w sensie narodowościowym dotyczyły tylko Polaków. Jaka w rzeczywistości była struktura narodowościowa ludności wysiedlonej?
Pierwsze masowa deportacji miała miejsce w lutym 1940 roku i objęła przede wszystkim osadników wojskowych i cywilnych, urzędników, pracowników PKP, a takżę leśników. W sumie deportowano ok. 140 tys. osoby. Jest rzeczą oczywistą, że wśród tej grupy dominowali obywatele II RP narodowości polskiej (były to osoby związane blisko z państwem: a Żydzi w II RP mieli ograniczony dostęp do takich funkcji, wśród tej kategorii osób było ich stosunkowo niewielu, siłą rzeczy niewielu Żydów wywieziono). Historycy szacują, że wśród deportowanych ok. 81% to byli Polacy, następni w kolejności byli Ukraińcy i Białorusini (po ok. 8%). Resztę stanowili przedstawiciele pozostałych narodowości.
Druga masowa deportacja została przeprowadzona w kwietniu 1940 roku. Akcja obejmowała rodziny oficerów, policjantów, strażników więziennych, pracowników wywiadu, wysokich urzędników, itd., którzy byli represjowani i przebywali w obozach jenieckich. W sumie wywieziono w głąb ZSRR ok. 60 tys. ludzi – głównie kobiet i dzieci. Skład narodowościowy wywiezionych był następujący: Polacy ok. 68 %, Białorusini ok. 13 %, Ukraińcy ok. 12 %, Żydzi ok. 4 %, Rosjanie ok. 1,5 %.
Trzecia deportacja dotyczyła przede wszystkim uchodźców wojennych z Polski okupowanej przez Niemców. Akcja miała miejsce w maju i czerwiec 1940 roku. Wysiedlono w sumie ok. 80,7 tysięcy ludzi. Skład narodowościowy wysiedlonych był następujący: Żydzi – 85 %, Polacy – 11% Ukraińcy – 2,3 %.
Czwarta masowa deportacja miała miejsce natomiast w w maju-czerwcu 1941 r. Z obszarów należących przed 1939 rokiem do II RP deportowano 36 tysięcy ludzi (w sumie deportowano więcej ludzi, ponieważ akcja objęłą również tereny nie należące do II RP). Niestety niewiadomo zbyt wiele o strukturze narodowościowej wywiezionych. Historycy szacują, że wśród deportowanych było ok. 50% Polaków, natomiast Żydów było ok. 20%
W efekcie deportacji wywieziono ok. 180 tys. Polaków i około 100 tysięcy Żydów. Polacy stanowili ok. 56% deportowanych, natomiast Żydzi ok. 31 % wszystkich wywiezionych w głąb Związki Radzieckiego. Podobne szacunki można znaleźć w dokumentach polskiego rządu na uchodźtwie. Według statystyk ministerstwa spraw zagranicznych skompilowanych w 1944 roku wśród obywateli II RP przymusowo zesłanych w głąb ZSRR po 1939 roku Polacy stanowili 52% natomiast Żydzi 30% (mówiąc dokładniej obywatele II RP o narodowości polskiej i żydowskiej odpowiednio). Badania historyczne pokazują wyraźnie, że radziecki komunizm nie był przyjazny wobec obywateli polskich, którzy mieli narodowość żydowską.
