Czy 50-cioprocentowy poziom uczestnictwa w PPK można będzie uznać za sukces? Wątpliwe, patrząc na korzyści, jakie oferuje ten program pracownikom. Pierwsze informacje spływające z rynku wskazują na to, że prognozy przedstawicieli Polskiego Funduszu Rozwoju mogą okazać się i tak zbyt optymistyczne.
Odpowiedź na pytanie, dlaczego duża część pracowników podchodzi sceptycznie do nowego systemu, jest powszechnie znana. Wynika to z doświadczeń z otwartymi funduszami emerytalnymi, a także z polisami unit-linked, do których Polacy wpłacili ponad 50 miliardów złotych.
W świetle pierwszych informacji dopływających z rynku edukacja pracowników dostarczana przez instytucje finansowe staje się jednym z najważniejszych kryteriów wyboru oferenta – przy założeniu, że pracodawcy zależy na jak największej partycypacji jego pracowników.
Pakiet składający się na wsparcie procesu edukacji pracowników jest u wszystkich instytucji finansowych bardzo podobny. To:
• materiały drukowane: plakaty, broszury i ulotki informacyjne;
• krótkie prezentacje z nagranym lektorem;
• dyżury ekspertów;
• szkolenia pracowników.
Broszura niby drobnostka, a jednak…
Po przeanalizowaniu treści broszur i ulotek informacyjnych kilku oferentów PPK znalazłem bardzo duże różnice w sposobie przedstawiania informacji o Programie, w kładzeniu akcentów na różne kwestie (na różne korzyści), a przede wszystkim w przejrzystości i prostocie używanych sformułowań. Gdybym miał odpowiedzieć na pytanie, czym poszczególne oferty PPK różnią się najbardziej, to wskazałbym właśnie na różnice w treści ulotek i broszur informacyjnych.
Pracodawca powinien troszczyć się nie tylko o sprawne i łatwe wdrożenie PPK. Powinien także sprawdzić, jak instytucje finansowe są przygotowane do tego, aby wszyscy pracownicy otrzymali rzetelną, obiektywną i przedstawioną w przyjaznej formie informację o najważniejszych zasadach uczestniczenia w PPK.
Pamiętajmy, że tempo, w jakim pracodawcy są obejmowani obowiązkiem tworzenia i uruchamiania PPK jest tak duże, że większość pracowników pozna zasady PPK właśnie z broszur i ulotek informacyjnych przygotowanych przez wybraną instytucję finansową. Dlatego treść i jakość tego „bardzo drobnego” elementu oferty, może przesądzić o poziomie partycypacji pracowników w początkowej fazie wdrażania PPK.
Pracodawca, analizując treść broszury informacyjnej, powinien poszukać odpowiedzi na następujące pytania:
W jaki sposób odpowiada ona na pytanie, czym jest PPK?
Czy udzielona odpowiedź uwzględnia punkt widzenia pracowników i w jakim stopniu? Która z przykładowych definicji byłaby lepiej dostosowana do punktu widzenia pracowników:
• PPK to program gromadzenia środków na dodatkową emeryturę regulowany przepisami ustawy o PPK, który jest obowiązkowy dla pracodawcy i dobrowolny dla pracowników.
• PPK to wygodny i bardzo tani sposób gromadzenia przez pracownika prywatnych oszczędności z dopłatami od pracodawcy i państwa.
Jakie korzyści, w jakiej formie i w jakiej kolejności są wymienione w broszurze informacyjnej?
Informacja o dopłatach wnoszonych ze środków pracodawcy i Funduszu Pracy nie jest korzyścią, a cechą tego produktu. Pracownicy bez przełożenia wymienionej cechy na wymierne korzyści będą mieli bardzo szerokie pole do jej interpretacji, która może być bardzo daleka od korzyści.
Przykłady interpretacji, jakie miałem możliwość usłyszeć z ust pracowników po przeczytaniu bardzo źle napisanej broszury:
Co to jest półtora procent? I jeszcze potrącą mi z wynagrodzenia podatek.
Dostaję 1,5 proc. i zabierają mi 2 proc.!
Dopłata od państwa w każdej chwili może zostać zabrana. To lep na naiwnych.
Jak jest przedstawiona opcja wcześniejszego wycofania środków (zwrotu)?
To powinna być jedna z najważniejszych kwestii poruszanych w broszurze informacyjnej, ponieważ pracownicy najbardziej cenią tę właśnie cechę PPK. Czy pracownik będzie wiedział, jakie ponosi konsekwencje decyzji o zwrocie? Czy znajdzie informację o tym, że również w takim przypadku konsekwencje finansowe (utrata ulgi w podatku Belki, utrata dopłat z Funduszu Pracy) będą niewspółmiernie niższe od dodatkowych bonusów; PPK wciąż okaże się bardziej opłacalne w stosunku do samodzielnego oszczędzania w banku czy w funduszu inwestycyjnym!
Czy broszura ogranicza się do niezbędnych informacji?
Broszura powinna przełożyć najważniejsze cechy PPK na korzyści pracownika, pokazując jednocześnie wszystkie koszty wynikające z uczestniczenia w Planie. Nie może być zbyt obszerna. Tym samym nie ma w niej miejsca na opisywanie cech drugorzędnych, na przykład na wymienianie wszystkich dodatkowych składników wynagrodzenia, od których nie są naliczane wpłaty na PPK (a takie kuriozum znalazłem w jednym opracowaniu).
Treść broszury informacyjnej pozwoli pracodawcy wstępnie ocenić jakość edukacji oferowanej przez daną instytucję finansową w formie prezentacji dla pracowników. Profesjonalnie przygotowani szkoleniowcy instytucji finansowej powinni wyjaśnić wszystkim grupom pracowników w bardzo prosty sposób to, w jaki sposób najważniejsze cechy PPK przekładają się na ich wymierne korzyści w najróżniejszych sytuacjach życiowych. I oczywiście powinni umieć odpowiedzieć na wszystkie wątpliwości i obawy pracowników.
Warto w tym miejscu spojrzeć z nieco innego punktu widzenia na ogromny sukces niektórych TFI w zdobywaniu klientów. Konsekwencją tego sukcesu jest to, że szkolenia dla pracowników bardzo często będą prowadzić osoby „z łapanki”, czyli bez odpowiedniego przygotowania, bo po prostu ci najlepsi szkoleniowcy nie będą mogli prowadzić szkoleń w kilkudziesięciu miejscach jednocześnie.
Maciej Rogala
Konsultant i szkoleniowiec PPE/PPK
