O trzech wariantach starej baśni

Gdy niepodzielnie panujący cesarz klepie swojego zausznika po plecach i z troską o niego proponuje mu samodoskonalenie, to nieomylny znak, iż nadchodzą zmiany. Zazwyczaj w baśniach zausznik taki wyjeżdża „za siódme góry, za siódme rzeki” i powraca odmieniony. Ku wielkiemu zdziwieniu cesarza wraca silniejszy i legitymizujący się spojrzeniem na cesarstwo z zewnątrz, cokolwiek miałoby to oznaczać. I zazwyczaj w baśniach zausznik przejmuje władzę, strąca z tronu złego i wiecznie ponurego cesarza, przywdziewając z dumą koronę. I wszyscy żyją długo i szczęśliwie, rządzeni w sposób prawy i sprawiedliwy.

W tych lepszych natomiast również wybucha wojna między cesarzem i zausznikiem, taka otwarta, poprzedzona kilkukrotnymi demonstracjami sił, prężeniem retorycznych muskułów etc. Ku zdziwieniu mieszkańców cesarstwa okazuje się, że bardzo szybko i sprawnie „umarł król – niech żyje król”! Nagle czynownicy przechodzą po cichutku na stronę nowego władcy, a stary w samotności i rozgoryczeniu głaszcze godzinami kota w ciasnej izdebce, co zajęła miejsce pełnych przepychu sal. Morał z tego typu lepszych baśni sprowadza się do najbardziej znanej maksymy Sun Tzu.

Jednakże, moim skromnym zdaniem, najlepsze baśnie traktujące o tej historii (o dziwo najgorzej się sprzedające...) opisują przemianę niedocenianego zausznika w cesarza, identycznego jak poprzedni, choć bojącego się bardziej spisków, skrytobójców, układów i podsłuchiwaczy. W końcu zostaje on zamieniony przez (jakże by mogło być inaczej) lepszy, bardziej obyty ze światem i kulturą model... Odwieczne Koło się zamyka. Tyle, że w komnacie nowego cesarza nie ma żadnego kota. Okrągła izdebka jest pusta i cicha. Za ów drugi morał lubię tego typu baśnie najbardziej – znajdź sobie przyjaciół, choćby to miał być jedynie kot.